Regional content

Content

Informacje ogólne

Definicja

• Ból lub dyskomfort w gardle.¹
• Ostry ból gardła: czas trwania maksymalnie 14 dni.
• Przewlekły ból gardła: czas trwania >14 dni.

Epidemiologia

• Według niemieckiego badania ból gardła z wynikiem 2,7% jest 6 najczęstszym powodem konsultacji u lekarzy ogólnych.²
• Najczęstszymi zakaźnymi przyczynami bólu gardła są (niezależnie od wieku) samoograniczające się infekcje wirusowe gardła.
  • Mimo że przyczyny bakteryjne są raczej rzadkie, antybiotyki są przepisywane u ponad 60% pacjentów z bólem gardła.³

Etiologia

• W przypadku bólu gardła jako głównego objawu, można brać pod uwagę zarówno przyczyny zakaźne, jak i niezakaźne.

Przyczyny zakaźne

• Najczęstszą przyczyną bólu gardła jest infekcja gardła.
• Patogeny wywołujące chorobę
  • W ponad 2/3 przypadków patogeny wirusowe, najczęściej rinowirusy.
  • Paciorkowce grupy A (GAS) są przyczyną w 15–30% przypadków zapalenia gardła u dzieci i 5–10% przypadków u dorosłych zgłaszających się do lekarzy.

Przyczyny niezakaźne

• Szczególnie w przypadku przewlekłego bólu gardła należy brać pod uwagę przyczyny niezakaźne, ale możliwe są również przyczyny niezakaźne w przypadku ostrego bólu gardła (np. po intubacji).
• Możliwe przyczyny wymieniono poniżej, z podaną częstością występowania w nawiasach dla odpowiedniego narażenia, choroby lub spożycia.
  • Palenie (70%).
  • Chrapanie/zespół obturacyjnego bezdechu sennego (17 x częściej niż u osób, które nie chrapią).
  • Leki
    • inhibitor konwertazy angiotensyny (nieznany)
    • glukokortykosteroidy wziewne (około 2–krotnie zwiększone ryzyko zapalenia gardła w porównaniu z placebo; możliwe zmniejszenie ryzyka poprzez wypłukanie jamy ustnej po zabiegu lub stosowaniu wkładki dystansowej⁴).
  • Refluks żołądkowo–przełykowy (10%).
  • Po intubacji (40%).
  • Nadwyrężenie głosu, np. nauczyciele lub piosenkarze (60%).
  • Choroby tarczycy (4–40%).
  • Zespół Kawasaki (prawie zawsze).
  • Czynniki środowiskowe, takie jak np. zanieczyszczenia powietrza (przykład: po roku od ataku terrorystycznego na World Trade Center przy ekstremalnym zapyleniu 62% strażaków skarżyło się na ból gardła, w porównaniu do 3% przed atakiem⁵).

ICD–10

• R07.0 Ból gardła.

Diagnostyka różnicowa

Zakażenie górnych dróg oddechowych (przeziębienie)

• Zobacz artykuł przeziębienie.
• Wirusowe.
• Dyskomfort w nosie i gardle, lekkie trudności w przełykaniu.
• Umiarkowanie osłabiony stan ogólny, rzadko gorączka.
• Objawy kliniczne nie są jednoznaczne.

Zapalenie gardła

• Zobacz artykuł zapalenie gardła.
• Przeważnie wirusowe, ale możliwe także z powodu Streptococcus pyogenes lub innych bakterii.
• Ogólny stan jest stosunkowo dobry, czasami temperatura może być nieznacznie podwyższona.
• Typowym objawem jest przekrwienie gardła i podniebienia miękkiego.

Zakażenie gardła wywołane przez paciorkowce

• Zobacz artykuł zakażenie gardła wywołane przez paciorkowce.
• Złe samopoczucie i trudności w przełykaniu, często gorączka, ale bez kaszlu.⁶
• Zapalenie migdałków, sporadycznie z ropnym nalotem, miejscowe zapalenie węzłów chłonnych.
• Najczęściej dotyka dzieci w wieku od 5 do 15 lat, częstość występowania jest większa w zimie.

Szkarlatyna (Płonica)

• Szkarlatyna jest wywoływana przez indukowaną toksynami odpowiedź immunologiczną na zakażenie paciorkowcem – S. pyogenes.
• Podobnie jak w przypadku innych zapaleń migdałków, zajęte są migdałki.
• W ciągu kilku dni pojawia się typowa, skórna wysypka z plamami wielkości główki szpilki (palpacyjne: papier ścierny) i zaczerwienienie twarzy, z bladością wokół ust i sporadycznie malinowym językiem.
  

  Szkarlatyna, malinowy język
• Po ustąpieniu choroby może wystąpić łuszczenie się dłoni i podeszw stóp.

Mononukleoza

• Zobacz artykuł mononukleoza.
• Zakażenie wirusem Epsteina–Barr (EBV), które często dotyka młodych ludzi.
• Szczyt zachorowalności między 16 a 20 rokiem życia.
• Najczęściej przebieg subkliniczny u dzieci.
  

  Mononukleoza (Źródło: Wikipedia)
• Objawy to gorączka, zapalenie gardła, zmęczenie i gorszy stan ogólny.
• Typowym objawem jest przeważnie symetryczna limfadenopatia. U około połowy osób dotkniętych chorobą na migdałkach tworzą się naloty, a śledziona i wątroba są powiększone.
• Typowe wyniki badań laboratoryjnych to limfocytoza i atypowe monocyty w rozmazie krwi. W przypadku podejrzenia dodatnie badanie serologiczne (EBV Ig–M, EBV IgG) może potwierdzić zakażenie. Aby zmniejszyć liczbę wyników fałszywie ujemnych, badania serologiczne powinny być wykonywane dopiero w 2. tygodniu choroby.
• Podczas terapii amoksycyliną u 90% osób rozwija się wysypka plamisto–grudkowa.⁷

Ropień okołomigdałkowy

• Zobacz artykuł ropień okołomigdałkowy.
• Początkowo pojawiają się objawy jak przy zwykłym zapaleniu migdałków.
• W przebiegu rozwija się szczękościsk, nieświeży oddech i zachrypnięty głos.
• Cechą patognomoniczną jest tzw. zniekształcenie łuku podniebiennego i przesunięcie języczka (asymetryczne podniebienie miękkie).
  • Diagnostyka różnicowa: porażenie językowo–gardłowe.
• Badanie gardła może być utrudnione ze względu na szczękościsk. Występuje wyraźna asymetria migdałków i łuku podniebiennego. Tkanka okołomigdałkowa jest zakażona, obrzęknięta, a chory migdałek jest przesunięty w stronę zdrową.
• Przyczynami są najczęściej GAS, rzadziej beztlenowce takie jak wrzecionowiec.
• W przypadku podejrzenia ropnia okołomigdałkowego należy przeprowadzić szybkie badanie ambulatoryjne w gabinecie laryngologicznym lub dokonać przyjęcia do szpitala.
• Opcje leczenia to nakłucie lub nacięcie ropnia i podanie antybiotyków (aminopenicylina + inhibitor beta–laktamazy).

Zespół Lemierre'a

• Zobacz artykuł zespół Lemierre'a.
• Zakażenie jamy ustnej i gardła z tworzeniem się ropni wywołane przez Gram–ujemną, beztlenową pałeczkę Fusobacterium necrophorum (najczęściej), objawiające się głównie u nastolatków lub młodych dorosłych.
• Bakteria może wywołać zapalenie migdałków.
• Powikłania obejmują zakrzepowe zapalenie żyły szyjnej wewnętrznej i septyczną chorobę zakrzepowo–zatorową.
• Powikłanie to występuje w około 1 na 400 przypadków zapalenia migdałków.⁸
• Objawy ostrzegawcze to: złe samopoczucie, szybko narastający dyskomfort w przebiegu choroby i obrzęk szyi.⁹

Opryszczkowe zapalenie gardła

• Zobacz artykuł opryszczkowe zapalenie gardła.
• Występuje przeważnie u dzieci do 4 roku życia.
• Chorobę wywołują wirusy Coxsackie A, okres inkubacji wynosi 2–9 dni.
• Ostry początek z wysoką gorączką, złym samopoczuciem i trudnościami w przełykaniu.
  

  Opryszczkowe zapalenie gardła (James Heilmann, Wikimedia Commons)
• Błona śluzowa gardła jest bardzo zaczerwieniona, na podniebieniu (i sporadycznie na migdałkach) tworzą się małe pęcherzyki, a po ich pęknięciu pojawiają się niewielkie owrzodzenia. 
• Choroba ma charakter samoograniczający się.

Zapalenie nagłośni

• Zobacz artykuł ostre zapalenie nagłośni.
• Ostre, zagrażające życiu zakażenie nagłośni krtani, zwykle wywołane przez Haemophilus influenzae. 
• Od czasu wprowadzenia szczepień prawie nie ma zachorowań.
• Chore dzieci są mocno wycieńczone i mają gorączkę, duszność, stridor wdechowy i trudności w połykaniu, zwiększony ślinotok.
  • Nie chcą się położyć, wolą siedzieć z otwartą buzią i głową wysuniętą do przodu.
  • Inne objawy to drażliwość i niepokój.
• Podejrzewane przypadki są natychmiast kierowane i transportowane do szpitala.
• Podczas transportu pacjentowi powinien towarzyszyć lekarz przygotowany do intubacji.

Zakażenia oportunistyczne w immunosupresji

• W kontekście immunosupresji często dochodzi do zakażeń oportunistycznych górnych dróg oddechowych.
• Immunosupresja może być jatrogenna (np. chemioterapia lub leki immunosupresyjne w np. przewlekłych chorobach zapalnych jelit) lub spowodowana chorobą (np. HIV).
• Typowe obrazy kliniczne w tych przypadkach to:
  • zapalenie przełyku
  • angina agranulocytowa.

Zapalenie błony śluzowej podczas terapii onkologicznej

• Zobacz artykuł radioterapia.
• Promieniowanie w okolicy ust/gardła, np. w przypadku raka jamy ustnej i gardła lub duża liczba chemioterapeutyków może wywołać bardzo bolesne uszkodzenie błony śluzowej, co praktycznie uniemożliwia pacjentowi przyjmowanie pokarmów lub płynów doustnie.

Torbiel boczna szyi (torbiel skrzelopochodna)

• Zobacz artykuł torbiele środkowe i boczne szyi.
• Torbiele boczne są spowodowane zaburzeniem regresji embrionalnej szczeliny skrzelowej (zatoki szyjnej).¹⁰
• Torbiele boczne szyi są często rozpoznawane dopiero po zwiększeniu rozmiaru lub z powodu nawracających infekcji u młodzieży i młodych dorosłych.
• Diagnoza za pomocą badania ultrasonograficznego.
• W przypadku dolegliwości lub nawracających infekcji wycięcie chirurgiczne.

Torbiel środkowa szyi (torbiel przewodu tarczowo–językowego)

• Zobacz artykuł torbiele środkowe i boczne szyi.
• Torbiele środkowe są spowodowane zaburzeniem regresji przewodu tarczowo–językowego.
  • Umiejscowienie między kością gnykową a gruczołem tarczowym.
• Nawracający obrzęk/ból pojawiający się na przedniej linii środkowej szyi.
• Druga co do częstości przyczyna obrzęku szyi (po limfadenopatii) u dzieci, ale może ujawnić się także w wieku dorosłym.
• Diagnoza za pomocą badania ultrasonograficznego.
• W przypadku dolegliwości lub nawracających infekcji wycięcie chirurgiczne.

Aspiracja ciała obcego

• Zobacz artykuł połknięte ciało obce.
• W szczególności u małych dzieci.
• Szczególnie w przypadku ostrego początku bólu bez gorączki.
• Stridor wdechowy: niedrożność górnych dróg oddechowych.
• Stridor wydechowy: niedrożność dolnych dróg oddechowych.

Błonica 

• Zobacz artykuł błonica.
• Zakażenie wywołane przez maczugowce – Corynebacterium diphtheriae, atakujące głównie drogi oddechowe i najczęściej okolice migdałków i gardła.
• Na migdałkach tworzą się przylegające żółtawobiałe lub szare błoniaste naloty przypominające pajęczynę.
• W przypadku próby usunięcia nalotu występuje krwawienie.
• Ogólny stan fizyczny jest zwykle mocno pogorszony.
• Leczenie szpitalne z możliwie najszybszym podaniem antytoksyn i antybiotyków.

Choroba Kawasakiego (zespół skórno–śluzówkowo–węzłowy)

• Zobacz artykuł choroba Kawasakiego.
• Ostre zapalenie naczyń średniej wielkości z częstym zajęciem naczyń wieńcowych, zwane również skórno–śluzówkowym zespołem węzłów chłonnych.¹¹
• Rzadko, dotyczy głównie dzieci poniżej 5 roku życia.
• Charakterystyczne oznaki i objawy to:
  • gorączka utrzymująca się przez co najmniej 5 dni, która nie reaguje na antybiotyki
  • obustronne nieropne zapalenie spojówek
  • powiększenie przednich węzłów chłonnych szyjnych
  • zaczerwieniona błona śluzowa jamy ustnej, zapalenie jamy ustnej
  • zapalenie gardła z malinowym językiem.
• W przebiegu spierzchnięte, zaczerwienione usta, uogólniona, polimorficzna, rumieniowa wysypka z obrzękiem i rumieniem na dłoniach i stopach, później łuszczenie się dłoni.
• W przypadku podejrzeń powinna nastąpić hospitalizacja.
• Terapia z zastosowaniem dożylnych immunoglobulin w połączeniu z kwasem acetylosalicylowym.

Zapalenie ślinianki

• Zobacz artykuł zapalenie ślinianki.
• Zakaźne lub niezakaźne zapalenie gruczołów ślinowych, obejmujące głównie śliniankę przyuszną.
• Bolesny obrzęk gruczołów.
• Ostrym zakażeniom bakteryjnym sprzyja kamica gruczołu ślinowego, zwłaszcza u starszych pacjentów.
• Zakażenia wirusowe są często wywoływane przez wirusy świnki, częściej u dzieci.
• Możliwe jest zajęcie ślinianek jako element zespołu Sjögrena.
• Czynnikami ryzyka są: zła higiena jamy ustnej lub choroby przewlekłe takie jak cukrzyca lub niewydolność nerek.
• Obustronne występowanie wskazuje na świnkę, ale obrzęki mogą pojawić się na początku jednostronnie, a kilka dni później po drugiej stronie.

Kamica ślinianek

• Zobacz artykuł kamica ślinianek.
• Tworzenie się kamieni w gruczole ślinowym lub jego przewodach wyprowadzających.
• Rzadko, 1 przypadek na 15 000–30 000 mieszkańców rocznie.
• Do czynników sprawczych należą zwężenie przewodów ślinowych, zaburzenia wydzielania oraz zakażenia bakteryjne.
• Bolesny obrzęk i ból o charakterze kolkowym pojawiają się podczas jedzenia lub w innych sytuacjach, które stymulują wydzielanie śliny.
• Po badaniu klinicznym metodą diagnostyki obrazowej pierwszego wyboru jest ultrasonografia.
• Leczenie polega na manipulacji i ewentualnie chirurgicznym usunięciu i leczeniu zakażenia.
• Pacjenci mogą delikatnie masować śliniankę i jej przewód wyprowadzający i próbować „wymasować“ kamień.

Inne przyczyny

• Zobacz rozdział przyczyny niezakaźne.

Diagnostyka

Ogólne informacje dotyczące diagnostyki

• Najczęstszą przyczyną bólu gardła są infekcje wirusowe.
• W większości przypadków infekcje gardła ustępują samoistnie, rzadko występują powikłania, a objawy są zwykle łagodne lub umiarkowane.
• Dlatego należy unikać nadrozpoznawania i nadmiernego leczenia objawu ból gardła, również w celu ograniczenia stosowania antybiotyków u pacjentów z lekkimi zakażeniami dróg oddechowych.
• Z punktu widzenia diagnostycznego i terapeutycznego szczególne znaczenie ma wykrywanie pacjentów z GAS lub wirusem Epsteina–Barr (EBV).¹²
• Kliniczna diagnostyka różnicowa bólu gardła, zwłaszcza różnicowanie etiologii wirusowej i bakteryjnej, jest trudna.
• Opracowano wiele różnych skal w celu poprawy diagnostyki klinicznej.^13-15

Dowody na pochodzenie bakteryjne lub wirusowe

• Klinicznie nie można z całą pewnością odróżnić wirusowego, bakteryjnego lub niezakaźnego zapalenia gardła.
• Na bardziej prawdopodobną genezę bakteryjną wskazują:
  • nagły początek bólu gardła
  • 5.–15. rok życia
  • gorączka
  • wysypka jak przy szkarlatynie
  • nudności, wymioty, ból brzucha
  • zapalenie jamy ustnej i gardła 
  • wysięki punktowe w migdałkach podniebiennych
  • wybroczyny na podniebieniu
  • obrzęk węzłów chłonnych szyjnych przednich
  • występowanie w zimie i na wiosnę
  • wielokrotne zakażenia paciorkowcowe w historii choroby.
• Na bardziej prawdopodobną genezę wirusową wskazują:
  • zapalenie spojówek
  • nieżyt nosa
  • kaszel
  • biegunka
  • chrypka
  • dyskretne wrzodziejące zapalenie jamy ustnej
  • osutka.

Wywiad lekarski

Objawy zakażenia dróg oddechowych

• Niedrożny nos, wyciek z nosa, kichanie, zapalenie spojówek, kaszel i nieco obniżone samopoczucie oraz stan ogólny wskazują na wirusową infekcję dróg oddechowych.

Stan ogólny pacjenta

• Poważne pogorszenie stanu ogólnego jest uznawane za sygnał ostrzegawczy i powinno wskazywać na niebezpieczny przebieg, któremu można zapobiec.

Trudności z przełykaniem

• Znaczne trudności w przełykaniu w połączeniu z chrypką, gorączką i pogorszonym stanem ogólnym wskazują na bakteryjne zapalenie migdałków.
• W przypadku braku możliwości przełykania śliny należy rozważyć niebezpieczne choroby takie jak np. zapalenie nagłośni, ropień okołomigdałowy lub błonica.

Ból ucha

• Częsty objaw towarzyszący w dolegliwościach gardła, brak możliwości przypisania mu genezy wirusowej lub bakteryjnej.

Objawy u dzieci

• Często mało wyraziste i niespecyficzne.
• Odmowa jedzenia, apatia, gorączka i ból brzucha.

Badanie fizykalne

Ogólne

• Ocena ogólnego stanu fizycznego.
• Gardło: ocena wielkości migdałków, koloru, ewentualnych nalotów; zabarwienie błony śluzowej, wybroczyny, asymetria, oznaki obrzęku okołomigdałkowego, szczękościsk.
• Zewnętrzna strona szyi: obrzęknięte węzły chłonne, guzy, bolesność palpacyjna.
• Sprawdzenie przewodu słuchowego i błony bębenkowej pod kątem bólu ucha; otoskopia.

Kliniczne podejrzenie mononukleozy lub nowotworu złośliwego

• Badanie palpacyjne brzucha (powiększenie wątroby i śledziony).

Kliniczne podejrzenie zakażenia paciorkowcowego

• Zobacz także artykuły zapalenie migdałków oraz zakażenie paciorkowcowe.

Skale^,

• Do określenia prawdopodobieństwa genezy bakteryjnej stosuje się skalę McIsaac (pacjenci 3–14 lat), skalę Centora (pacjenci >14 lat) lub skalę FeverPAIN.
  
  • Mogą być pomocne w podejmowaniu decyzji, ale nie dają możliwości postawienia ostatecznej diagnozy.
  • Uwaga: nie mają zastosowania w przypadku czynników wikłających (patrz poniżej)!
• Skala Centora (pacjenci >14 lat): 1 punkt za każdą pozytywną odpowiedź
  • brak kaszlu
  • gorączka > 38°C (również w wywiadzie) 
  • silnie obrzęknięte i obłożone nalotem migdałki (wysięki)
  • powiększone i bolesne węzły chłonne szyjne przednie.
• Skala McIsaaca (pacjenci 3–14 lat): rozszerzona forma skali Centora, w której dodatkowo pyta się o wiek
  • poniżej 15 lat: + 1 pkt 
  • powyżej 45 lat: – 1 punkt.
• Skala FeverPAIN: 1 punkt za każdą pozytywną odpowiedź
  • gorączka w ciągu ostatnich 24 godzin
  • migdałki z nalotem
  • wizyta u lekarza w ciągu 3 dni od wystąpienia objawów
  • silnie zaczerwienione migdałki
  • brak kaszlu lub ostrego nieżytu nosa.
• Ocena
  • Skala Centora, skala Mc–Isaaca, skala FeverPAIN:
    • przy 3 punktach średnie ryzyko wykrycia paciorkowców w wymazie z gardła
    • przy 4 lub 4–5 punktach większe ryzyko wykrycia paciorkowców w wymazie z gardła.
• W przypadku następujących czynników wikłających, powyższe skale nie mają zastosowania i należy stosować indywidualną strategię diagnostyczną i terapeutyczną:
  • wiek
  • typowa osutka występująca przy szkarlatynie
  • przy podejrzeniu zakaźnej mononukleozy
  • zakażenie o innym ognisku (zapalenie płuc, zapalenie oskrzeli itd.)
  • w wywiadzie zwiększone ryzyko wystąpienia ostrej gorączki reumatycznej
    • np. pochodzenie z obszaru ryzyka
  • typowe stany z ciężką immunosupresją
    • np. AIDS lub stan po transplantacji.

Wymaz

• U pacjentów w każdym wieku przy stosownych przesłankach klinicznych
  • Szybkie testy ze względu na swoistość wynoszącą 95% (odsetek wyników fałszywie dodatnich wynosi 5%), w każdym razie należy unikać szybkiego testu, nawet u dzieci, jeśli ryzyko kliniczne jest niskie.

Miano antystreptolizyny

• Określenie miana antystreptolizyny nie jest przydatne. Tylko w przypadku podejrzenia choroby wtórnej (gorączka reumatyczna, kłębuszkowe zapalenie nerek) może świadczyć o przebytej infekcji.

Badania uzupełniające

W ramach podstawowej opieki zdrowotnej

• Ogólnie rzecz biorąc, ból gardła jest rozpoznaniem klinicznym – jeśli diagnoza jest niepewna, dodatkowe badania są konieczne tylko w indywidualnych przypadkach.
• Analiza laboratoryjna nie jest rutynowo zalecana.
• Badanie rozmazu krwi/Różnicowa morfologia krwi
  • przy podejrzeniu mononukleozy lub białaczki
  • zwiększona liczba atypowych monocytów, prawidłowa liczba granulocytów.
• Szybki test na mononukleozę z krwi
  • Pozytywnego wyniku należy się spodziewać dopiero po okresie choroby trwającym 1–2 tygodnie.
• Badanie serologiczne na obecność mononukleozy EBV
  • Tylko wtedy, gdy ważne jest potwierdzenie rozpoznania, np. wykluczenie białaczki lub przewlekłego przebiegu choroby.
  • Test EBV(VCA)–IgM ELISA jest dodatni we wczesnej fazie do 8 tygodnia.
  • Test EBV(VCA)–IgG–ELISA jest często dodatni we wczesnej fazie i zwykle utrzymuje się przez całe życie.
  • Zobacz tabela ból gardła, badanie serologiczne mononukleozy zakaźnej – EBV.

Działania i zalecenia

Wskazania do skierowania (do gabinetu laryngologicznego)

• Przy podejrzeniu ropnia okołomigdałkowego.
• Przy podejrzeniu raka migdałka.
• Przy podejrzeniu dławicy piersiowej w ramach diagnostyki różnicowej.
• Wskazanie do tonsillektomii w nawracającym zapaleniu migdałków (co najmniej 3 udokumentowane medycznie epizody w ciągu ostatnich 6 miesięcy).
• Przewlekły ból gardła.

Lista kontrolna dotycząca skierowania

Wskazania do hospitalizacji

• W przypadku duszności lub stridoru wezwać pomoc medyczną w nagłych wypadkach.
• Podejrzenie błonicy.
• W przypadku podejrzenia ropnia okołomigdałkowego, jeśli nie jest możliwa ocena ambulatoryjna przez specjalistę tego samego dnia.
• Podejrzenie zespołu Lemierre'a.

Leczenie

Ogólne informacje o leczeniu

Leczenie objawowe

• W celu złagodzenia objawów zaleca się zarówno środki niemedyczne, jak i leki zawierające środki miejscowo znieczulające i/lub niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ).
• Nie należy zalecać ssania pastylek leczniczych zawierających miejscowe środki antyseptyczne i/lub antybiotyki w celu miejscowego złagodzenia bólu.
• W krótkotrwałej terapii objawowej bólu gardła można zaproponować przyjmowanie ibuprofenu lub naproksenu.
• W terapii przeciwbólowej bólu gardła nie powinny być zwykle stosowane kortykosteroidy.
  • Według oceny British Medical Journal istnieją słabe dowody na korzyści płynące z zastosowania pojedynczej dawki doustnej w przypadku ostrego bólu gardła.¹⁷
    • Czas trwania bólu można w ten sposób skrócić średnio o 1 dzień, a po podaniu pojedynczej dawki nie należy na ogół spodziewać się działań niepożądanych.
    • Zalecana dawka: 10 mg deksametazonu (lub równoważna dawka alternatywnego glikokortykoidu) dla dorosłych.
• W przypadku preparatów naturopatycznych lub leków homeopatycznych stosowanych w leczeniu bólu gardła nie ma potwierdzonych dowodów skuteczności na podstawie badań kontrolowanych.

Leczenie celowane

• Zakażenia paciorkowcowe
  • Zobacz również artykuł zapalenie migdałków, gdzie opisana jest antybiotykoterapia, która może być konieczna.
  • Jeśli efekt kliniczny zostanie oceniony jako istotny, należy zastosować antybiotykoterapię.¹⁸ 
  • Zapobieganie następstwom nie jest wskazaniem do antybiotykoterapii.¹⁹
• Bezobjawowi nosiciele GAS
  • Antybiotykoterapia nie jest konieczna.²⁰
  • Często u tych pacjentów występuje zakażenie lub kolonizacja szczepami paciorkowców o niskiej zjadliwości, które przyczyniają się do odpowiedniego rozwoju odporności. 

Zalecenia dla pacjentów

• Ulgę mogą przynieść zimne lub letnie napoje.
• Odpoczynek.
• Ograniczenie/Zaprzestanie palenia.

Kontrola

• Jeśli stan się pogorszy lub nie poprawi po 3–5 dniach, należy ponownie zasięgnąć porady lekarza.

Informacje dla pacjentów

Materiały edukacyjne dla pacjentów

• Ból gardła.
• Paciorkowcowe zakażenie gardła.
• Antybiotykoterapia.

Ilustracje