Informacje ogólne

Definicja

• Wydalanie glukozy z moczem przekraczające poziom fizjologiczny.
• Fizjologiczne wydalanie glukozy z moczem do 15 mg/dl (0,8 mmol/l)
• Glukozuria po przekroczeniu „progu nerkowego” (norma przy stężeniu glukozy we krwi około 160−180 mg/dl [8,9−10 mmol/l])
• Przy stężeniu glukozy we krwi powyżej progu nerkowego niewystarczająca reabsorpcja glukozy w kanaliku proksymalnym nefronu.
• Próg nerkowy może być 
• wyższy, np.:
• u osób starszych
• przy chorobach nerek (np. nefropatii cukrzycowej).
• niższy, np.:
• u dzieci i młodzieży
• w okresie ciąży
• przy cukrzycy MODY (Maturity Onset Diabetes of the Young)
• przy terapii inhibitorami SGLT2 (poprzez hamowanie kotransportera glukozowo-sodowego 2 następuje zwiększenie wydalania glukozy przez nerki)

Przyczyny

• Glukozuria może mieć przyczyny nerkowe i pozanerkowe.

Przyczyny nerkowe¹

• Nabyte zaburzenia reabsorpcji kanalikowej
• w przebiegu śródmiąższowej choroby nerek 
• terapia inhibitorami SGLT2
• Wrodzone zaburzenia reabsorpcji kanalikowej (rzadko)
• wrodzone zaburzenia nerkowych transporterów glukozy (SGLT, GLUT — glucose transporter, transporter glukozy)
• rodzinna glukozuria nerkowa (SGLT2)²
• ciężka glukozuria do 200 g/24 godz. u pacjentów homozygotycznych
• Ogólnie bezobjawowa, nie wymaga leczenia.
• zespół złego wchłaniania glukozy-galaktozy (SGLT1)
• zespół Fanconiego-Bickela (GLUT2)
• zespół De Toniego-Fanconiego z uogólnionymi zaburzeniami resorpcji w kanaliku proksymalnym

Przyczyny pozanerkowe

• Cukrzyca typu 2 i cukrzyca typu 1 to najczęstsze przyczyny pozanerkowe (również najważniejsze rozpoznania różnicowe glukozurii ogółem)
• postaci szczególne
• cukrzyca ciążowa: zaburzenia tolerancji glukozy, rozpoznawana w drugiej połowie ciąży za pomocą doustnego testu obciążenia glukozą (OGTT — oral glucose tolerance test)
• cukrzyca typu HNF1A MODY (dawniej: MODY3): dziedziczona monogenowo cukrzyca z obniżonym progiem nerkowym, z objawami klinicznymi pojawiającymi się u młodych dorosłych (zwykle do 25 r.ż.)
• Glukozuria poposiłkowa bez cukrzycy
• stan po gastrektomii z przemijającą poposiłkową hiperglikemią
• nadmierne spożycie glukozy, np. spożycie dużej ilości słodkich napojów przed pobraniem próbki

Diagnostyka

Wykrywanie za pomocą testów paskowych do badania moczu

• Rutynowe badanie moczu zwykle z użyciem wieloparametrowych pasków testowych moczu
• Prosta półilościowa analiza
• Enzymatyczne wykrywanie metodą oksydazy glukozowej
• Próg wykrywalności 30−50 mg/dl (1,7−2,8 mmol/l)
• Zmiana koloru zależna od stężenia

Diagnostyka w różnych okolicznościach/chorobach

Przypadkowe stwierdzenie przy użyciu testów paskowych do badania moczu

• Przyczyna glukozurii wykrytej przypadkowo powinna zostać wyjaśniona.

Cukrzyca

• Nowo wykryta glukozuria może wskazywać na nierozpoznaną wcześniej cukrzycę.
• Różnicowanie glukozurii nerkowej od cukrzycy za pomocą oznaczania glukozy w osoczu na czczo i wskaźnika HbA1c
• Czułość glukozurii w wykrywaniu cukrzycy jest jednak ograniczona (dlatego nie można wykluczyć cukrzycy przy negatywnym wyniku badania moczu).
• negatywny wynik badania przy podwyższonym stężeniu glukozy we krwi ale poniżej progu nerkowego (norma 160−180 mg/dl [8,9−10 mmol/l])
• Gdy już występuje nefropatia cukrzycowa próg nerkowy jest podwyższony (do 300 mg/dl [16,7 mmol/l]).
• Znaczenie dla kontroli leczenia cukrzycy
• Oznaczenia stężenia glukozy w moczu (i w osoczu) straciły na znaczeniu u pacjentów z cukrzycą insulinoniezależną ze względu na regularne kontrole HbA1c.
• W pewnych sytuacjach jednak oznaczenie glukozy w moczu jest przydatne: 
• Testy paskowe do badania moczu (10 razy tańsze niż samodzielne pomiary stężenia glukozy we krwi) mogą być stosowane pomiędzy dwoma pomiarami HbA1c, aby wyjaśnić, czy objawy są rzeczywiście związane z hiperglikemią i towarzyszącą jej glukozurią.
• Nie udało się udowodnić dodatkowej korzyści z samodzielnego pomiaru glukozy w osoczu w porównaniu z oznaczaniem glukozy w moczu u pacjentów z cukrzycą insulinoniezależną.

Leczenie inhibitorami SGLT2

• U tych pacjentów (wskazaniem jest także przewlekła niewydolność serca lub przewlekła choroba nerek) glukozuria jest przede wszystkim wyrazem stosowania się do terapii, a nie uszkodzenia nerek.

Ciąża

• Glukozuria z powodu obniżonego progu nerkowego u nawet 40% kobiet w ciąży mimo prawidłowej tolerancji glukozy
• Z drugiej strony glukozuria występuje tylko u <10% kobiet w ciąży z cukrzycą ciążową.
• Badanie moczu nie jest zatem odpowiednie jako metoda przesiewowa dla cukrzycy ciążowej.

Dzieci i młodzież

• Niższy próg nerkowy (140−160 mg/dl [7,8−8,9 mmol/l]) niż u dorosłych

ICD-10

• R81 Glikozuria (glukozuria) 

Badania uzupełniające w praktyce lekarza rodzinnego po wykryciu glukozurii

Oznaczanie glukozy w osoczu (krwi żylnej)^3-4

• Glukozę we krwi można zmierzyć podczas tej samej konsultacji, podczas której wykryto glukozurię (oznaczenie glikemii przygodnej).
• rozpoznanie cukrzycy przy  stężeniu glukozy w osoczu ≥200 mg/dl (≥11,1 mmol/l) i jednoczesnym występowaniu typowych objawów hiperglikemii (wzmożone pragnienie, wielomocz, osłabienie)
• Oznaczenie HbA1c i stężenia glukozy w osoczu na czczo
• Cukrzycę rozpoznajemy gdy:
• glukoza w osoczu na czczo ≥126 mg/dl (≥7,0 mmol/l) oznaczona 2-krotnie (w różne dni)
• HbA1c ≥6,5% (tylko oznaczona w laboratorium metodą certyfikowaną przez NGSP - National Glycohemoglobin Standardization Program - w praktyce rzadko mamy informację czy wynik oznaczany jest certyfikowaną metodą) 
• OGTT (doustny test obciążenia glukozą)
  • badanie glikemii w krwi żylnej na czczo i 2 godziny po wypiciu roztworu 75 g glukozy
  • wskazania do wykonania OGTT⁴:
    • glikemia na czczo 100–125 mg/dl (5,6–6,9 mmol/l)
    • glukozuria przy prawidłowej glikemii na czczo
    • podejrzenie nietolerancji glukozy lub cukrzycy przy prawidłowej glikemii na czczo
    • diagnostyka cukrzycy ciążowej
    • mukowiscydoza (po 10. roku życia)

Informacje dla pacjentów

Informacje dla pacjentów w Deximed

• Cukier w moczu (glukozuria)