Napady drgawek i skurcze mięśni

Informacje ogólne

Definicja

  • Skurcze mięśni – w tym te w postaci drgawek – są spowodowane wzrostem napięcia mięśni, co jest objawem choroby podstawowej.1
  • Skurcze można sklasyfikować w zależności od tego, czy są ogniskowe, tj. czy dotyczą jednej grupy mięśni lub części ciała, czy też są uogólnione i odnoszą się do wszystkich mięśni.

Różne rodzaje skurczów mięśni/napadów drgawek

  • Drgawki toniczne to mimowolne, długotrwałe i silne skurcze mięśni.
  • W przypadku drgawek klonicznych występuje mimowolnie naprzemienny silny skurcz i rozluźnienie mięśni
  • Mioklonie: krótkie nagłe skurcze włókien mięśniowych, całych mięśni lub grup mięśni. Mogą również występować fizjologicznie, np. jako mioklonia podczas zasypiania lub jako reakcja zaskoczenia.
  • Z kolei podczas omdlenia dochodzi do utraty napięcia mięśniowego. Dotyczy to również wielu innych stanów chorobowych, którym towarzyszą zaburzenia świadomości.

Częstość występowania

  • Chorobowość napadów drgawkowych w USA w ciągu całego życia: około 2-5%2
  • Większość pacjentów (57%), którzy doświadczają pierwszego napadu drgawkowego, ma mniej niż 25 lat, a 71% z nich ma 15 lat lub mniej. 58% z nich jest płci męskiej.3
  • Około od 4 do 10% populacji doświadcza napadów drgawkowych w pewnym momencie swojego życia. Są to zazwyczaj jednorazowe zdarzenia napadowe w dzieciństwie, takie jak drgawki gorączkowe lub inne napady objawowe spowodowane ostrym stanem chorobowym. U około 1% wszystkich 20-latków ostatecznie rozpoznaje się padaczkę.4
  • Około połowa pacjentów z pierwszym nieprowokowanym napadem drgawkowym i 3 na 4 osoby z pierwszym zdarzeniem napadowym obejmującym kilka napadów w ciągu jednego dnia, będą miały napady ponownie w ciągu kolejnych 8 lat.5
  • Dwa razy częściej zdarza się, że pierwszy napad padaczkowy jest uogólniony, a nie ogniskowy.6
    • Drgawki ogniskowe stanowią około 2/3 przypadków, w tym około 80% z wtórnym uogólnieniem.
    • U dzieci w wieku poniżej 5 lat pojawiające się napady są w większości uogólnione, później ponad połowa z nich ma charakter ogniskowy.3-4
  • Większość uogólnionych napadów drgawkowych występuje podczas czuwania, ale 1 na 4 napady występują podczas snu.3

Rozważania diagnostyczne

  • Najczęstszą przyczyną napadów drgawek z utratą przytomności jest padaczka.3
  • Tylko 1 na 6 pacjentów z pierwszym napadem ma możliwą do zidentyfikowania przyczynę, taką jak wrodzone uszkodzenie mózgu (4,4%), choroba naczyniowo-mózgowa (3,9%), uraz głowy (3,2%), guz mózgu (1,7%) lub nadużywanie alkoholu (0,3%).3
  • Nie ma wyraźnych objawów, oznak lub testów klinicznych, które pozwoliłyby jednoznacznie odróżnić napad drgawek od napadu z utratą przytomności bez drgawek (np. omdleniem).7
    • Do 90% pacjentów z omdleniami ma ruchy miokloniczne lub inne ruchy drgawkopodobne, gdy są nieprzytomni.8

Przyczyna konsultacji

  • Uogólnione napady drgawek
    • Przyczyna?
    • Wskazania terapeutyczne?
  • Omdlenia wymagają kompleksowej diagnostyki różnicowej.
  • Rzadsze przypadki konsultacji to nocne skurcze łydek lub skurcze mięśni po przeciążeniu.

Niebezpieczne stany, którym można zapobiegać

ICD-10

  • F44.5 Drgawki dysocjacyjne
  • G25.3 Mioklonia
  • G25.8 Inne określone zaburzenia pozapiramidowe i zaburzenia czynności ruchowych
    • G25.80 Okresowe ruchy nóg podczas snu
    • G25.81 Zespół niespokojnych nóg (Restless-Legs-Syndrom)
    • G25.88 Inne określone zaburzenia pozapiramidowe i zaburzenia czynności ruchowych: akatyzja (wywołana leczeniem) (wywołana lekami); zespół sztywności uogólnionej.
  • G40 Padaczka
  • G41 Stan padaczkowy
  • R06.88 Inne i nieokreślone zaburzenia układu oddechowego - drgawki wpływające na układ oddechowy
  • R25.2 Kurcz i przykurcz
  • R55 Omdlenie i zapaść
  • R56 Drgawki niesklasyfikowane gdzie indziej
    • R56.0 Drgawki gorączkowe
    • R56.8 Inne i nieokreślone drgawki

Diagnostyka różnicowa

Omdlenie

  • Klasyczne objawy omdlenia to głównie bardzo krótka utrata przytomności i szybkie odzyskanie orientacji po przebudzeniu. Często podczas omdlenia występują mniej lub bardziej złożone zjawiska motoryczne, które można łatwo pomylić z objawami padaczkowymi.
  • Rozróżnienie:
  • Przyczyny omdleń wazowagalnych lub neurogennych
    • niedociśnienie spowodowane odruchami
    • może być wywołane strachem, bólem, nieprzyjemnymi doświadczeniami, widokiem krwi, wymiotami lub biegunką
    • Omdlenia podczas mikcji lub wypróżnienia często występują w nocy, głównie u osób starszych.
  • Epidemiologia
    • Najczęstszą przyczyną omdleń zarówno u dzieci jak i dorosłych jest omdlenie odruchowe i hipotonia ortostatyczna; średni współczynnik chorobowości wynosi 22%, najczęściej u młodych kobiet.
    • Występuje w przedziale od 50 do 66% wszystkich omdleń, w przypadku których nie znaleziono innej przyczyny.
  • Wywiad lekarski
  • Podstawowa diagnostyka obejmuje:
    • szczegółowy wywiad lekarski i wywiad z osobami trzecimi
    • badanie fizykalne
    • 12-odprowadzeniowe badanie EKG
    • pomiar ciśnienia tętniczego w spoczynku i w razie potrzeby test Schellonga

Padaczka

  • Padaczka to choroba mózgu definiowana przez jeden z poniższych warunków:
    • Co najmniej 2 nieprowokowane napady drgawkowe lub odruchowe omdlenia wazowagalne, występujące w odstępie ponad 24 godzin.
      • Napad odruchowy: napad wywołany przez bodźce sensoryczne, np. migoczące światło, dźwięki, hałas, muzyka, bodźce proprioceptywne lub somatosensoryczne.
    • Jeden nieprowokowany lub odruchowy napad padaczkowy, jeżeli ryzyko kolejnego napadu jest duże (≥60%). 
    • rozpoznanie zespołu padaczkowego 
  • Szerokie spektrum chorób spowodowanych dysfunkcją mózgu, podzielonych na formy uogólnione i ogniskowe (dawniej „częściowe”)
  • Pierwotna padaczka uogólniona to napady uogólnione bez ogniskowego początku lub aury: napady toniczno-kloniczne, nieobecność, mioklonie, napady atoniczne
  • Napady ogniskowe mogą przekształcić się w napady uogólnione.
  • Poza napadami, kliniczny stan neurologiczny jest zwykle prawidłowy, czasami można wykryć deficyty neurologiczne.
  • W przypadku dzieci, w diagnostyce należy wziąć pod uwagę wiek, wyniki badania neurologicznego, stan rozwoju psychomotorycznego, typ napadu i inne możliwe zespoły padaczkowe w zależności od grupy wiekowej.

Drgawki gorączkowe

  • Zobacz artykuł Drgawki gorączkowe.
  • Małe dzieci z wysoką gorączką bez objawów infekcji wewnątrzczaszkowej
  • Do 75% dzieci ma nawroty podczas późniejszych epizodów gorączki.9
  • U około od 3 do 4% dzieci z drgawkami gorączkowymi rozwija się później padaczka.
  • Napady toniczno-kloniczne zwykle nie trwają dłużej niż od 2 do 3 minut, a czas trwania powyżej 10 minut wskazuje na chorobę somatyczną związaną z leczeniem.
  • Stan kliniczny jest zwykle prawidłowy.

Drgawki afektywne

  • Zobacz artykuł Napady afektywne (drgawki afektywne).
  • Rozpoczynają się w 1. lub 2. roku życia.
  • Napady występują mniej lub bardziej regularnie przez kilka miesięcy lub lat i mogą trwać od 2. do 4. roku życia.
  • Napady są zwykle wywoływane przez ból, strach lub podekscytowanie.
  • W razie potrzeby dołączyć do leczenia psychoterapię dzieci

Guz mózgu

  • Zobacz artykuł Guzy wewnątrzczaszkowe u dorosłych.
  • Guz pierwotny lub przerzuty, często z niezauważalną progresją
  • Wczesnymi objawami mogą być napady drgawek, wolno postępujące niedowłady oraz afazja. Ból głowy rzadko jest jednym z wczesnych objawów. W przebiegu choroby pojawia się on jednak u 2/3 chorych.
  • Inne typowe objawy mogą obejmować nudności, wymioty, zawroty głowy, porażenie nerwów czaszkowych i wodogłowie .
  • Stopniowo narastające deficyty neurologiczne i ewentualnie objawy neuropsychiatryczne, np. zmiany osobowości

Choroby wtórne w chorobach ośrodkowego układu nerwowego

Intoksykacja

  • Świadome lub nieświadome przedawkowanie leków przeciwdepresyjnych, neuroleptyków, insuliny, alkoholu, narkotyki

Napady rzekomopadaczkowe

  • W wyniku zaburzeń metabolicznych, hipoglikemii, zaburzeń równowagi elektrolitowej, zasadowicy
  • Drgawki odstawienne
  • Ataki hiperwentylacji (tężyczka)
  • Ostre niedotlenienie mózgu o różnych przyczynach

Lęk w nocy

  • Lęk nocny
  • Występuje najczęściej u dzieci w wieku od 3. do 5. roku życia. Częściej dotyczy chłopców. W rzadkich przypadkach może wystąpić również u dorosłych.
  • Podczas snu występuje atak lęku z płaczem, poceniem się, tachykardią i tachypnoe. Osoby chore nie rozpoznają opiekunów (np. partnerów, rodziców) oraz otoczenia, zazwyczaj są bardzo zdezorientowane i bardzo trudno je obudzić. Pod koniec napadu budzą się na krótko, a następnie zwykle spokojnie zasypiają.
  • Po napadzie zwykle występuje amnezja dotycząca tego zdarzenia.
  • Zakłada się, że jest to zaburzenie dojrzewania systemu regulacji faz snu, a ze względu na rodzinne występowanie prawdopodobna jest również komponenta genetyczna.

Nocne skurcze nóg

  • Zobacz artykuł Nocne skurcze łydek.
  • Należy wykluczyć objawowe przyczyny skurczów mięśni:
  • W ostrych przypadkach należy rozciągnąć skurczony mięsień lub napiąć antagonistów.
  • W przypadku nocnych skurczów mięśni łydek należy regularnie wykonywać ćwiczenia rozciągające tę grupę mięśni.
  • Leczenie farmakologiczne
    • Udowodnione w sposób wystarczający zostało leczenie chininą.
      • Chinina jest preparatem skutecznym, ale ze względu na (rzadkie) ciężkie reakcje niepożądane powinna być stosowana tylko w leczeniu drugiej linii i wyłącznie w przypadku dużego nasilenia skurczów.
      • siarczan chininy lub hydrochinina od 200 do 400 mg na noc
    • Skuteczność wszystkich innych środków farmakologicznych i niefarmakologicznych jest bardzo słaba lub udowodniona w sposób niewystarczający.
    • Należy wypróbować doustne podawanie magnezu ze względu na korzystny profil działań niepożądanych. Skuteczność nie jest wystarczająco udowodniona.
    • Magnez może być skuteczny w przypadku skurczów mięśni podczas ciąży.
    • Żadna terapia farmakologiczna nie została udowodniona w sposób wystarczający w przypadku skurczów mięśni w ALS (amyotrophic lateral sclerosis – stwardnienie zanikowe boczne)/chorobie neuronu ruchowego.

Zespół niespokojnych nóg (Restless-Legs-Syndrom - RLS)

  • Zobacz artykuł Zespół niespokojnych nóg.
  • Synonim: choroba Willisa-Ekboma
  • Patofizjologia nie jest jak dotąd poznana. Wyniki badań neurofizjologicznych przemawiają za odhamowaniem lub uwrażliwieniem/nadpobudliwością szlaków rdzeniowych z udziałem układu nocyceptywnego i nerwów obwodowych.
  • Rozpoznanie RLS ustala się na podstawie objawów klinicznych. Cztery zasadnicze kryteria obejmują:
    1. przymus poruszania nogami, zwykle związany z zaburzeniami czucia o różnej jakości lub bólem
    2. przymus ruchu tylko podczas odpoczynku lub odprężenia
    3. Ćwiczenia fizyczne łagodzą objawy.
    4. Występuje rytm okołodobowy z objawami dominującymi wieczorem i w nocy.
  • Leczeniem pierwszego wyboru jest leczenie substancjami dopaminergicznymi.

Psychogenne napady rzekomopadaczkowe

  • Synonim: drgawki dysocjacyjne
  • Napady mogą przypominać wszystkie rodzaje napadów padaczkowych. Więcej szczegółów na temat różnicowania diagnostycznego napadów padaczkowych można znaleźć w artykule Zaburzenia dysocjacyjne.
  • Napady zwykle rozwijają się wolniej na początku i trwają dłużej niż napady padaczkowe.
  • Inne objawy wskazujące na napad psychogenny to zmiana intensywności podczas napadu, ruchy głowy z boku na bok, zamknięte lub zaciśnięte oczy podczas napadu (nietypowe w przypadku padaczki) i szybkie wybudzanie się po napadzie.
  • Diagnozę stawia się na podstawie dokładnego wywiadu lekarskiego i badania EEG podczas napadu.
  • Leczenie z wyboru: psychoterapia

Inne możliwe przyczyny

  • Mioklonie, które nie występują w przebiegu padaczki.
    • samoistne
    • objawowe, np. w przypadku:
      • zaburzeń czynności wątroby lub nerek
      • intoksykacji
      • po niedotlenieniu mózgu
      • przewlekłych zapaleń mózgu
      • asterixis (drżenie o charakterze trzepotania) w encefalopatii metabolicznej, np. z powodu niewydolności wątroby lub niewydolności nerek lub hiponatremii
  • Hiperwentylacja
  • Hipoglikemia
  • Hipotonia ortostatyczna
  • Dyskineza
  • Migrena

Wywiad lekarski

Na to należy zwrócić szczególną uwagę

Rodzaj napadu

  • Atak padaczkowy (charakterystyka w artykule Padaczka)?
    • uogólniony napad toniczno-kloniczny (dawniej „grand mal”)
    • typowy uogólniony napad bez manifestacji ruchowej (dawniej: „napad nieobecności”, „petit mal”)
    • uogólniony napad miokloniczny bez manifestacji ruchowej (dawniej: miokloniczno-atoniczny lub -astatyczny)
    • pojedyncze ogniskowe (dawniej: częściowe) napady
    • napady ogniskowe z zaburzeniami świadomości (dawniej: napady częściowe złożone)
    • napady ogniskowe, początek z objawami autonomicznymi
    • stan padaczkowy
  • Psychogenny napad niepadaczkowy?
  • Omdlenie?
  • Skurcze mięśni o innej przyczynie? (zobacz sekcja Diagnostyka różnicowa)

Czynniki wyzwalające, możliwość prowokacji

Czas trwania objawów?

  • Sekundy czy minuty?

Mimowolne oddanie moczu lub stolca?

  • Objawy napadu uogólnionego

Inne objawy padaczki?

  • Przygryzienie języka10, aura, uczucie pełności w nadbrzuszu, splątanie poudarowe i ogniskowe objawy neurologiczne 

Czy występują cechy/objawy omdlenia?

Leki?

  • Zwłaszcza przy stosowaniu leków przeciwpadaczkowych, nadużywaniu lekarstw?

Zaburzenie rozwojowe?

  • Wrodzone uszkodzenie mózgu?
  • Padaczka w wywiadzie rodzinnym?

Badanie przedmiotowe

Informacje ogólne

  • Ocena ciśnienia tętniczego, źrenic i czynności serca: oznaki wskazujące na chorobę naczyń mózgowych?
  • U małych dzieci: należy wykluczyć poważne choroby zakaźne, takie jak zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.

Aspekty szczególne

  • Po zakończeniu napadu badane są napięcie mięśniowe, siła i odruchy w dotkniętych mięśniach.
  • Podstawowa diagnostyka w przypadku omdlenia
    • szczegółowy wywiad lekarski i wywiad z osobami trzecimi
    • badanie fizykalne
    • 12-odprowadzeniowe badanie EKG
    • test Schellonga (test ortostatyczny)

Badanie uzupełniające

W praktyce lekarza rodzinnego

  • Podczas przyjmowania leków przeciwpadaczkowych należy sprawdzać ich stężenie w surowicy (badanie niedostępne w Polsce).

W ambulatoryjnej opiece specjalistycznej

  • W zależności od podejrzewanej przyczyny napadów należy przeprowadzić badania uzupełniające.12

Wskazane badania w przypadku napadów drgawek o niejasnych przyczynach

  • Badania krwi 
  • Badanie TK lub RM 
    • Pacjenci ze zwiększonym ryzykiem ostrej patologii wewnątrzczaszkowej wymagają natychmiastowego badania.2,7,13
    • Zdrowe dziecko bez czynników ryzyka nie wymaga natychmiastowego badania radiologicznego.
    • Jeśli nie ma oznak wskazujących na chorobę z pilnym wskazaniem do leczenia, można rozważyć przesunięcie badania obrazowego na późniejszy termin.14
    • TK jest często wykonywana w przypadku stanu ostrego (najlepiej nadaje się do wykrywania krwotoków), ale RM ma większą czułość w wykrywaniu zmian strukturalnych w mózgu.7,15
  • Nakłucie lędźwiowe 
  • EEG 
    • zalecane w przypadku wszystkich nowych napadów2,7, jednak niekoniecznie jako część badania wstępnego6

Środki i zalecenia

Wskazania do skierowania do opieki specjalistycznej

  • W przypadku napadu u osoby z rozpoznaną padaczką, skierowanie do neurologa w celu dostosowania dawki lub zmiany leczenia.
  • Pacjenci z pierwszorazowym napadem są kierowani do neurologa przed rozpoczęciem leczenia lekami przeciwpadaczkowymi w celu przeprowadzenia dalszej diagnostyki.2

Wskazania do hospitalizacji

  • Gdy napady padaczkowe występują po raz pierwszy, hospitalizacja jest wskazana zarówno u dzieci, jak i dorosłych.
  • Przyjęcie w trybie nagłym jest wskazane w przypadku:
    • napadów bez całkowitego ustąpienia
    • napadów gromadnych
    • stanu padaczkowego
    • podejrzenia odstawienia, urazu, zatrucia, niedotlenienia, infekcji lub ostrego zaburzenia metabolicznego

W przypadku drgawek gorączkowych

  • Napady proste mogą być leczone przez lekarza rodzinnego.
  • Skierowanie do szpitala
    • u wszystkich dzieci w wieku poniżej 12 miesięcy  
    • w przypadku napadów złożonych
    • w przypadku napadów bez gorączki
    • jeśli nie można wyjaśnić przyczyny gorączki

Zalecenia

Środki ochronne podczas napadu padaczkowego

  • Należy umieścić coś miękkiego pod głową osoby i odciągnąć lub odsunąć ją od przedmiotów, które mogą spowodować obrażenia.
  • Należy ułożyć nieprzytomną osobę w stabilnej pozycji bocznej ustalonej.
    pozycja boczna ustalona
    Stabilna pozycja boczna ustalona
  • Nie należy wkładać do ust łopatki, klina ustnego ani podobnych przedmiotów.

Hamowanie napadów za pomocą benzodiazepin

  • Pojedynczy napad trwający krócej niż 5 minut nie wymaga natychmiastowej terapii.
  • Benzodiazepiny podaje się w przypadku napadów padaczkowych trwających dłużej niż 5 minut lub w przypadku powtarzających się napadów.
  • Dożylnie: W przypadku lorazepamu skuteczność i bezpieczeństwo zostały najlepiej udokumentowane.
    • U osoby dorosłej początkowo wstrzykiwać powoli 4 mg lorazepamu dożylnie (2 mg/min). Jeśli napady utrzymują się lub zaistnieje ich nawrót w ciągu następnych 10 do 15 minut, tę samą dawkę można podać ponownie, ale nie wcześniej niż po 12 godzinach. 0,05 mg/kg, w razie potrzeby powtórzyć po 5 minutach (dawka maksymalna ok. 0,1 mg/kg).
    • Dzieci i młodzież powinny otrzymać początkową dawkę 0,05 mg/kg masy ciała; jeśli napady utrzymują się lub nawracają w ciągu następnych 10 do 15 minut, można podać kolejną dawkę 0,05 mg/kg.
    • Alternatywnie: diazepam
      • u dorosłych, diazepam 10 mg dożylnie; następnie dawki 5 mg aż do ustąpienia napadu
      • u dzieci
        • wiek od 0 do 2 lat: od 2 do 5 mg dożylnie
        • wiek od 2 do 4 lat: od 5 do 7,5 mg dożylnie
        • wiek od 4 do 6 lat: od 5 do 10 mg dożylnie
        • wiek powyżej 6 lat: od 10 do 20 mg dożylnie
  • U dzieci leczenie wlewem doodbytniczym z diazepamem
    • dzieci o masie ciała poniżej 10 kg: 5 mg
    • dzieci o masie ciała powyżej 10 kg: 10 mg
  • w przypadku niemożliwego dostępu dożylnego lub przy leczeniu wstępnym przez osoby bez wykształcenia medycznego lub personel pielęgniarski midazolam od 5 do 10 mg donosowo (w Polsce niedostępny) lub policzkowo (w razie potrzeby powtórzyć, maks. ok. 20 mg) lub diazepam od 10 do 20 mg doodbytniczo (powtórzyć w razie potrzeby, maks. ok. 30 mg)
  • W przypadku dzieci i młodzieży istnieją również dane potwierdzające równoważność lorazepamu podawanego donosowo (w Polsce niedostępny) lub policzkowo z podaniem dożylnym.
  • Należy zwrócić uwagę na ryzyko depresji oddechowej, jeśli pacjenci przyjmowali wcześniej leki wchodzące w interakcje z benzodiazepinami lub alkohol.
  • Jeśli można zapewnić odpowiednią wentylację, nadrzędnym celem jest skuteczne leczenie napadu, nawet jeśli konieczne jest zwiększenie dawki.
    • Przy wyższych dawkach wymagana jest gotowość do intubacji.

Czy leczenie przeciwpadaczkowe należy rozpocząć po pierwszym napadzie drgawek?

  • Pojedynczy napad nie oznacza padaczki lub tendencji do powtarzających się napadów. Jeśli znane są czynniki leżące u podłoża, takie jak wcześniej przebyte krwotoki wewnątrzmózgowe lub inne wcześniejsze uszkodzenia, można rozważyć wczesne leczenie przeciwpadaczkowe.
  • Jedno z badań wykazało, że wczesne leczenie zmniejszyło ryzyko wystąpienia nowych napadów w ciągu kolejnych 1 do 2 lat, ale nie miało długoterminowego wpływu na nawroty. Ten ostatni argument przemawia za wyczekiwaniem po pojedynczym ataku, aby uniknąć nadmiernego leczenia i związanych z nim skutków ubocznych i ryzyka.
  • U dzieci należy szczególnie starannie rozważyć zalety i wady terapii przeciwpadaczkowej.18

Informacje dla pacjentów

Informacje dla pacjentów w Deximed

Źródła

  • Rejdak K, Mazurkiewicz-Bełdzińska M, Błaszczyk B, et al. Diagnostyka i leczenie padaczki - wytyczne Sekcji Padaczki Polskiego Towarzystwa Neurologicznego. Pol Przegl Neurol 2022;18(4): 201-219. (dostęp 26.10.2024) journals.viamedica.pl
  • Pupka A. Kurcze mięśni. Medycyna po Dyplomie 2015; 02. (dostęp 11.01.2024) podyplomie.pl
  • Słowińska M, Jóźwiak S. Postępy w rozpoznawaniu i leczeniu padaczki w przeszłości oraz wyzwania współczesnej epileptologii. Neurol Dziec 2017; 26(53): 11-17. (dostęp 12.01.2024) neurologia-dziecieca.pl

Piśmiennictwo

  1. Krumholz A, Shinnar S, French J, Gronseth G, Wiebe S, Cole AJ, Cascino GD. Evidence-based guideline: Management of an unprovoked first seizure in adults: Report of the Guideline Development Subcommittee of the American Academy of Neurology and the American Epilepsy Society.. Neurology 2015; 85(17):1526-7. pmid:26503589 PubMed
  2. American College of Emergency Physicians Clinical Policies Committee, Clinical Policies Subcommittee on Seizures. Clinical policy: critical issues in the evaluation and management of adult patients presenting to the emergency department with seizures. Ann Emerg Med 2004; 43: 605-25. PubMed
  3. Jallon P, Loiseau P, Loiseau J. Newly diagnosed unprovoked epileptic seizures: presentation at diagnosis in CAROLE study. Coordination Active du Reseau Observatoire Longitudinal de l'Epilepsie. Epilepsia 2001; 42: 464-75. PubMed
  4. Hauser, WA. The prevalence and incidence of convulsive disorders and children. Epilepsia1994; 35,Suppl 2:S1-S6 pmid:8275976 PubMed
  5. Shinnar S, Berg AT, Moshe SL, O'Dell C, Alemany M, Newstein D, et al. The risk of seizure recurrence after a first unprovoked afebrile seizure in childhood: an extended follow-up. Pediatrics 1996; 98: 216-25. Pediatrics
  6. Adams SM, Knowles PD. Evaluation of a first seizure. Am Fam Physician 2007; 75: 1342-7. PubMed
  7. Hirtz D, Ashwal S, Berg A, Bettis D, Camfield C, Camfield P, et al. Practice parameter: evaluating a first nonfebrile seizure in children: report of the quality standards subcommittee of the American Academy of Neurology, the Child Neurology Society, and the American Epilepsy Society. Neurology 2000; 55: 616-23. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  8. Lempert T, Bauer M, Schmidt D. Syncope: a videometric analysis of 56 episodes of transient cerebral hypoxia. Ann Neurol 1994; 36: 233-7. PubMed
  9. Berg AT, Shinnar S, Darefsky AS, Holford TR, Shapiro ED, Salomon ME, et al. Predictors of recurrent febrile seizures: a prospective cohort study. Arch Pediatr Adolesc Med 1997; 151: 371-8. PubMed
  10. Benbadis SR, Wolgamuth BR, Goren H, Brener S, Fouad-Tarazi F. Value of tongue biting in the diagnosis of seizures. Arch Intern Med 1995; 155: 2346-9. PubMed
  11. McKeon A, Vaughan C, Delanty N. Seizure versus syncope. Lancet Neurol 2006; 5: 171-80. PubMed
  12. Freeman JM. Less testing is needed in the emergency room after a first afebrile seizure. Pediatrics 2003; 111: 194-6. Pediatrics
  13. Earnest MP, Feldman H, Marx JA, Harris JA, Biletch M, Sullivan LP. Intracranial lesions shown by CT scans in 259 cases of first alcohol-related seizures. Neurology 1988; 38: 1561-5. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  14. American College of Emergency Physicians, American Academy of Neurology, American Association of Neurological Surgeons, American Society of Neuroradiology. Practice parameter: neuroimaging in the emergency patient presenting with seizure (summary statement). Ann Emerg Med 1996; 28: 114-8. PubMed
  15. Bernal B, Altman NR. Evidence-based medicine: neuroimaging of seizures. Neuroimaging Clin N Am 2003; 13: 211-24. PubMed
  16. Mark DG, Hung Y-Y, Offerman SR, et al. Nontraumatic subarachnoid hemorrhage in the setting of negative cranial computed tomography results: external validation of a clinical and imaging prediction rule. Ann Emerg Med 2012. www.ncbi.nlm.nih.gov
  17. Pesola GR, Westfal RE. New-onset generalized seizures in patients with AIDS presenting to an emergency department. Acad Emerg Med 1998; 5: 905-11. PubMed
  18. Hirtz D, Berg A, Bettis D, Camfield C, Camfield P, Crumrine P, et al. Practice parameter: treatment of the child with a first unprovoked seizure: report of the Quality Standards Subcommittee of the American Academy of Neurology and the Practice Committee of the Child Neurology Society. Neurology 2003; 60: 166-75. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov

Autorzy

  • Adam Boruch, lekarz, specjalista medycyny rodzinnej, NZOZ Alma Med w Turośni Kościelnej (recenzent)
  • Sławomir Chlabicz, Prof. dr hab. n. med., specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku (redaktor)
  • Thomas M. Heim, Dr med., Wissenschaftsjournalist, Freiburg
  • Caroline Beier, Dr med., Fachärztin für Allgemeinmedizin, Hamburg

Link lists

Authors

Previous authors

Updates

Gallery

Snomed

Click to edit