Regional content

Content

Informacje ogólne

Definicja

• Drgawki gorączkowe to napady drgawek u dzieci w wieku od 6 miesięcy do 5 lat.
  • Z gorączką powyżej 38°C.
  • U których nie stwierdza się zakażenia ośrodkowego układu nerwowego lub innej konkretnej przyczyny napadów.
  • U których nie występują napadów drgawek bez gorączki.
• Napad zazwyczaj trwa krócej niż 15 minut. Ma postać uogólnionego napadu i występuje tylko raz w ciągu 24 godzin.

Epidemiologia

• Drgawki gorączkowe występują u 2–5% wszystkich dzieci, a szczyt ich występowania przypada na wiek 18 miesięcy.¹
• Występuje sezonowy wzrost częstości występowania w miesiącach jesiennych i zimowych.
• Chłopcy chorują częściej niż dziewczynki.
• Większość napadów występuje w godzinach wieczornych.²

Etiologia i patogeneza

• Na wystąpienie drgawek gorączkowych mają wpływ czynniki genetyczne i środowiskowe.
• Dokładna patofizjologia nie jest do końca wyjaśniona.
• Typowe „proste” drgawki gorączkowe rozwijają się jako uogólniony napad toniczno–kloniczny (typu grand mal) i zwykle trwają 2–3 minuty.
• Rzadziej występują również drgawki atoniczne lub toniczne.
• Napady ogniskowe mogą wystąpić w drgawkach gorączkowych złożonych.

Czynniki predysponujące

• Zakażenia wirusowe.
• Dodatni wywiad rodzinny.
• Zaburzenia rozwoju.³
• Uczęszczanie do przedszkola lub żłobka.
• Ekspozycja na dym papierosowy w życiu płodowym.
• Hospitalizacja w oddziale intensywnej opieki neonatologicznej przez ponad 28 dni.
• Stan po szczepieniu MMR (w zależności od wieku dziecka podczas szczepienia).⁴

ICD–10

• R56 Drgawki niesklasyfikowane gdzie indziej.
  • R56.0 Drgawki gorączkowe.

Diagnostyka

Kryteria diagnostyczne

• Konieczne jest odróżnienie od napadów drgawkowych przebiegających bez gorączki.
• Brak wcześniejszych drgawek przebiegających bez gorączki w wywiadzie.
• Dziecko jest w wieku >6 miesięcy i <6 lat.
• Brak potencjalnej innej przyczyny (zapalenia opon mózgowo–rdzeniowych, zaburzeń metabolicznych, urazu).

Klasyfikacja

• Drgawki gorączkowe proste (najczęstsze 70–80% przypadków)
  • uogólnione drgawki toniczno–kloniczne
  • czas trwania <15 minut
  • tylko 1 napad w ciągu 24 godzin.
• Drgawki gorączkowe złożone
  • napady ogniskowe
  • czas trwania >15 minut
  • więcej niż 1 napad w ciągu 24 godzin.
• Stan padaczkowy w przebiegu drgawek gorączkowych (rzadko)
  • stan padaczkowy podczas epizodu gorączki u dziecka z drgawkami gorączkowymi
  • może wystąpić podczas pierwszego napadu drgawek gorączkowych.

Diagnostyka różnicowa

• Zapalenie opon mózgowo–rdzeniowych.
• Zapalenie mózgu.
• Padaczka.
• Omdlenie.

Wywiad lekarski

• Zakażenie przebiegające z gorączką
  • Drgawki gorączkowe często występują w fazie narastania gorączki i dlatego mogą być pierwszym objawem klinicznym zakażenia.
• Wywiad rodzinny.
• Istniejąca wcześniej choroba przebiegająca z napadami padaczkowymi.
• Objawy zaburzeń rozwojowych.
• Wywiad dotyczący drgawek:
  • czynniki wywołujące
  • czas trwania
  • opis przebiegu
  • aura (objawy prodromalne)
  • subiektywne doświadczenia dziecka podczas napadu
  • sinica
  • ocena nagrań wideo (nagrania wykonane przez rodziców telefonem komórkowym mogą być wartościowym elementem wywiadu).
• Drgawki są zwykle uogólnione, toniczne lub toniczno–kloniczne.
• Napad trwa zwykle krócej niż 5 minut (mediana trwania napadu: 4 minuty)⁵, a u 87% pacjentów trwa krócej niż 10 minut. Tylko 9% napadów trwa dłużej niż 15 minut.⁶
  • Przedłużające się napady drgawek są czynnikiem ryzyka późniejszego rozpoznania padaczki.⁶
• Po napadzie dziecko często zasypia.
• Następujące czynniki predysponują do nawrotów:
  • wiek poniżej 18 miesięcy przy pierwszym napadzie
  • niższa temperatura ciała, około 38°C podczas napadu
  • napad w przebiegu krótko trwającej gorączki (<1 godziny)
  • drgawki gorączkowe w wywiadzie rodzinnym
  • zaburzenia rozwoju dziecka
  • uczęszczanie do przedszkola lub żłobka
  • drgawki gorączkowe złożone.
• Należy zapoznać się ze statusem szczepień dziecka (zwłaszcza dzieci poniżej 18. miesiąca życia).

Badanie fizykalne

• Pomiar temperatury.
• Wykluczenie zakażenia OUN
  • U dzieci w wieku poniżej 12 miesięcy, mogą być nieobecne objawy kliniczne zapalenia opon mózgowo–rdzeniowych.
  • W przypadku ogniskowych napadów drgawek z gorączką u dziecka, zawsze należy brać pod uwagę opryszczkowe zapalenie mózgu.
• Poza gorączką często brak odchyleń w badaniu przedmiotowym.
• Należy w szczególności ocenić:
  • poziom świadomości
  • kontakt wzrokowy  
  • napięcie mięśniowe
  • obecność sztywności karku
  • stan skóry, szczególnie pod kątem obecności wybroczyn.

Badania uzupełniające

• Jeśli przyczyna drgawek jest możliwa do określenia, przebieg jest niepowikłany, a badanie przedmiotowe nie odbiega od normy, dalsze badania laboratoryjne nie są konieczne.⁴
• Inne badania, takie jak EEG i/lub nakłucie lędźwiowe, są przeprowadzane w indywidualnych przypadkach w odpowiednim oddziale specjalistycznym, ale zazwyczaj nie są konieczne.

Wskazania do hospitalizacji

• Należy rozważyć u dzieci poniżej 18. miesiąca życia (wykluczenie zapalenia opon mózgowo–rdzeniowych).¹
• Jeśli podejrzewa się zakażenie ośrodkowego układu nerwowego.  
• W drgawkach złożonych.
• W drgawkach bezgorączkowych.
• Gdy przyczyna gorączki jest niejasna.⁶
• Jeśli nie ma możliwości zapewnienia dziecku wystarczającej opieki w warunkach domowych.⁴

Leczenie

Ogólne informacje o leczeniu

• Proste drgawki gorączkowe ustępują samoistnie po 2–3 minutach bez negatywnych skutków zdrowotnych.⁴
• W przypadku nawracających napadów, szczególnie ważne jest uspokojenie rodziców.
  • Należy zachować spokój podczas napadu.
  • Chłodzenie ciała: należy rozebrać dziecko, ewentualnie stosować chłodne, wilgotne okłady.
  • Po ustaniu napadu położyć dziecko na boku, aby ślina lub śluz mogły wypłynąć z jamy ustnej.⁴
• W napadach trwających dłużej niż 5 minut należy włączyć leczenie farmakologiczne.
• W kolejnych epizodach gorączki zwykle zaleca się podawanie leków przeciwgorączkowych.
  • Nie potwierdzono, że profilaktyczne podawanie leków przeciwgorączkowych zapobiega drgawkom gorączkowym w kolejnych epizodach gorączki.⁷
• Po napadzie
  • Należy zmierzyć temperaturę.
  • Należy zapewnić dziecku optymalną podaż płynów.  

Leczenie farmakologiczne⁸

• Diazepam doodbytniczo
  • niemowlęta: 0,25–0,5 mg/kg m.c.
  • małe dzieci/dzieci w wieku szkolnym: 0,2–0,4 mg/kg m.c.
  • w razie potrzeby powtórzenie dawki po 10 minutach, jeśli drgawki nie ustąpią.
• Midazolam dopoliczkowo
• 2,5 mg u dzieci w wieku od 6 miesięcy do 1 roku
• w razie potrzeby powtórzenie dawki po 10 minutach, jeśli drgawki nie ustąpią.
• Lorazepam dożylnie
• 0,1 mg/kg m.c., maksymalnie 4 mg⁹ 
• w razie potrzeby powtórzenie dawki po 10 minutach, jeśli drgawki nie ustąpią.
• Diazepam dożylnie
• 0,3 mg/kg m.c. (wlew 2 minuty), maksymalnie 5 mg u niemowląt i 10 mg u dzieci starszych⁹
• w razie potrzeby powtórzenie dawki po 10 minutach, jeśli drgawki nie ustąpią.

Zapobieganie

• Rodzicom można zapewnić dostęp do leków dopoliczkowych lub doodbytniczych, aby mogli szybko sami interweniować i przerwać ewentualne kolejne napady.
• Skuteczność długotrwałego leczenia przeciwpadaczkowego u dzieci z drgawkami gorączkowymi w wywiadzie, nie jest wystarczająco potwierdzona.

Przebieg, powikłania i rokowanie

Przebieg

• Drgawki zwykle nie trwają dłużej niż kilka minut.
• Czas trwania dłuższy niż 15 minut wskazuje na drgawki złożone.
• Około 1/3 dzieci ma nawroty podczas późniejszych epizodów gorączki.⁴
  • Około połowa nawrotów występuje w ciągu 6 miesięcy, a 90% w ciągu 2 lat.

Powikłania

• Gorączkowy stan padaczkowy występuje rzadko.
• Tzw. porażenie Todda (porażenie połowicze) może wystąpić po długotrwałych napadach ogniskowych, ale powinno ustąpić po upływie 1–2 godzin.

Rokowanie

• Rokowanie jest dobre. Ogólna śmiertelność u dzieci z drgawkami gorączkowymi nie jest podwyższona.
• Rozwój poznawczy dzieci z drgawkami gorączkowymi nie jest zaburzony.
• U około 2,4% dzieci z drgawkami gorączkowymi prostymi, rozwija się później padaczka.⁴
• Wskaźnikami zwiększonego ryzyka późniejszej padaczki są przedłużające się napady ogniskowe, napady wielokrotne w ciągu 24 godzin, zaburzenia neurologiczne, padaczka w wywiadzie rodzinnym i zaburzenia rozwoju.⁶
• Istnieją również przesłanki, że drgawki gorączkowe mogą być powiązane z zespołem nagłej śmierci łóżeczkowej.¹⁰
• Wielokrotne hospitalizacje z powodu drgawek gorączkowych wiążą się ze zwiększonym ryzykiem późniejszego rozwoju padaczki.¹¹

Informacje dla pacjentów

Edukacja pacjenta

• O potencjalnym przebiegu choroby i dobrym rokowaniu.⁴
• O ogólnych zaleceniach dotyczących drgawek gorączkowych:
  • zachowanie spokoju
  • rozebranie dziecka, ewentualnie podanie leków przeciwgorączkowych
  • podanie diazepamu przy napadzie trwającym powyżej 5 minut
  • po napadzie ułożenie dziecka na boku,

Materiały edukacyjne dla pacjentów

• Drgawki gorączkowe u dzieci.