Informacje ogólne

Definicja

• Nagła odma opłucnowa bez wcześniejszych interwencji w obrębie klatki piersiowej lub bez jej urazu
  • W przypadku odmy opłucnowej powietrze gromadzi się w jamie opłucnej między opłucną trzewną i ścienną.
  • Utrudnia to ruchy oddechowe płuc.
• Rozróżnia się:
  • 85% pierwotną samoistną odmę opłucnową (primary spontaneous pneumothorax – PSP), bez rozpoznanej wcześniej choroby płuc, częściej w młodym wieku.
  • 15% wtórną samoistną odmę opłucnową (secondary spontaneous pneumothorax – SSP), u osób z chorobami płuc.
    • Częściej u osób w podeszłym wieku.
    • Najczęściej w przebiegu przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP).
• Inne rodzaje, nieprzedstawione jednak szczegółowo w tym artykule:
  • odma opłucnowa jatrogenna (w tym po zabiegach operacyjnych)
  • odma opłucnowa u dzieci
  • pourazowa odma opłucnowa
  • odma opłucnowa związana z wentylacją mechaniczną.
• Pierwotna samoistna odma opłucnowa (PSP)
  • Nagła odma opłucnowa bez wcześniejszych interwencji w obrębie klatki piersiowej lub jej urazu u pacjentów w wieku poniżej 45 lat bez wcześniej rozpoznanej choroby płuc i bez obustronnych zmian w płucach w badaniu radiologicznym nazywana jest pierwotną samoistną odmą opłucnową.
  • Jednakże u nawet 90% pacjentów stwierdza się patologie podczas badania torakoskopii lub w tomografii komputerowej pod postacią podopłucnowych pęcherzyków i pęcherzy.
• Wtórna samoistna odma opłucnowa (SSP)
  • Jeśli u pacjenta występowała choroba płuc w wywiadzie, jeśli przed wystąpieniem odmy opłucnowej pojawiały się objawy ze strony układu oddechowego, jeśli patologia płucna jest widoczna w badaniu rentgenowskim po niezajętej stronie lub jeśli osoba dotknięta chorobą ma 45 i więcej lat i pali papierosy, należy założyć, że jest to wtórna samoistna odma opłucnowa.
  • Wtórna samoistna odma opłucnowa wiąże się z większą chorobowością i śmiertelnością niż pierwotna samoistna odma opłucnowa.

Odma prężna / odma wentylowa

• W rzadkich przypadkach w przebiegu samoistnej odmy opłucnowej może dojść do rozwoju odmy prężnej.
• Powietrze wpływa do jamy opłucnej podczas wdechu, ale nie wypływa podczas wydechu (mechanizm zastawki).
• Zwiększone ciśnienie w jednej połowie klatki piersiowej prowadzi do przemieszczenia śródpiersia i tchawicy oraz zaburza żylny przepływ zwrotny do serca, co w ciągu kilku minut może doprowadzić do niewydolności układu krążenia.
• Odma prężna jest ostrym stanem zagrażającym życiu!

Epidemiologia

• Około 14 przypadków hospitalizacji rocznie na 100 000 mieszkańców
  
  • Schorzenie częściej dotyka mężczyzn niż kobiety (około 3:1).
  • Niska śmiertelność do 45 roku życia.
  • Śmiertelność wśród pacjentów w wieku powyżej 90 lat 9–10%.
• Nawroty występują w 20–30% przypadków.
• Wiek
  
  • Mężczyźni
    • Szczyt występowania w wieku 25 lat dla PSP.
    • Szczyt występowania w wieku 75 lat dla SSP.
  • Kobiety: mniej więcej z tą samą częstotliwością we wszystkich dekadach życia.

Etiologia i patogeneza

Pierwotna samoistna odma opłucnowa (PSP)

• Podopłucnowe pęcherzyki i pęcherze występują u ponad 90% chorych i uważa się, że odgrywają one ważną rolę w rozwoju odmy opłucnowej.

Wtórna samoistna odma opłucnowa (SSP)

• Przyczyną jest choroba podstawowa
  • Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) jest przyczyną w 70% przypadków.
  • Rozedma pęcherzowa płuc.
  • Zapalenie płuc.
  • Astma.
  • Zwłóknienie torbielowate (mukowiscydoza).
  • Gruźlica.
  • Zapalenie płuc wywołane przez Pneumocystis jiroveci.
  • Mykobakterioza niegruźlicza.
  • Choroby prowadzące do zwłóknienia płuc.
  • Torbielowate choroby płuc
    • Ziarniniakowatość z komórek Langerhansa.
    • Limfangioleiomiomatoza (LAM).
    • Zespół Birta–Hogg–Dubégo.
  • Rak płuca.
  • Sarkoidoza.
  • Wtórne nowotwory złośliwe płuc.
  • Zespół Marfana.
  • Zespół Ehlersa–Danlosa.
  • Szczególną postacią jest katamenialna odma opłucnowa.
    • Zależna od menstruacji, przypuszczalnie spowodowana endometriozą, występuje rzadko.

Patogeneza

• Powietrze dostaje się do jamy opłucnej przez połączenie między przestrzenią pęcherzykową a jamą opłucnej (np. pęknięty pęcherzyk = uszkodzenie opłucnej trzewnej).
• Ponieważ ciśnienie w jamie opłucnej jest niższe niż ciśnienie w przestrzeni pęcherzykowej, powietrze przedostaje się do jamy opłucnej do momentu wyrównania gradientu ciśnień, a płuco zapada się.¹
• Więcej informacji na temat odmy prężnej podano w odpowiednim rozdziale.

Czynniki predysponujące

• Palenie tytoniu
  • Znacząco zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia odmy opłucnowej zarówno u osób zdrowych, jak i osób cierpiących na choroby płuc.
  • Ryzyko w ciągu całego życia wzrasta do 12% u zdrowych, palących mężczyzn w porównaniu do 0,1% u osób niepalących.
• Dodatni wywiad rodzinny.
• Wiek.
• Wysocy mężczyźni, o szczupłej budowie ciała.¹  
• Wcześniejsze choroby, przede wszystkim:
  • POChP
  • atak astmy
  • zwłóknienie torbielowate (mukowiscydoza)
  • gruźlica
  • zapalenie płuc wywołane przez Pneumocystis jiroveci¹
  • inne, patrz etiologia SSP.
• Latanie samolotem nie jest przyczyną większej liczby przypadków odmy opłucnowej u pacjentów z istniejącą wcześniej chorobą płuc niż u zdrowych pasażerów. 
• Brak związku z wysiłkiem fizycznym.

ICD–10

• J93 Odma opłucnowa.
  • J93.0 Odma opłucnowa samoistna z wysiłku.
  • J93.1 Inna samoistna odma opłucnowa.

Diagnostyka

Kryteria diagnostyczne

• Podejrzenie rozpoznania na podstawie wywiadu lekarskiego i badania fizykalnego.
• RTG klatki piersiowej lub w wątpliwych przypadkach tomografia komputerowa potwierdzają rozpoznanie.
• Badanie USG wykonywane przez doświadczonych diagnostów dostarcza równie wiarygodnych wyników, co badanie rentgenowskie klatki piersiowej.

Diagnostyka różnicowa

• Zatorowość płucna.
• Zawał serca.
• Zapalenie płuc.
• Astma.
• POChP.
• Wysięk opłucnowy.
• Perforacja przełyku.¹
• Rozwarstwienie aorty.

Wywiad lekarski

• Czynniki ryzyka
  • palenie tytoniu
  • budowa ciała
  • wcześniejsze epizody odmy; choroby zwiększające ryzyko
  • wiek, płeć męska.
• Typowe objawy: ból w klatce piersiowej, duszność
  • PSP często o łagodnym nasileniu, przebieg raczej wolny (do momentu zgłoszenia się do lekarza mijają dni).
  • W SSP często wyraźnie zaznaczone, gwałtowne objawy.
• W przypadku wcześniej rozpoznanych chorób płuc, np. POChP, może prowadzić do nagłego zaostrzenia choroby podstawowej.
• W przypadku ciężkiej duszności, której towarzyszą objawy wstrząsu lub poszerzenia żył szyjnych, należy rozważyć odmę prężną lub odmę opłucnową z krwotokiem do jamy opłucnej (hematopneumothorax – odma krwotoczna opłucnej).

Wywiad lekarski a diagnostyka różnicowa

• Odma wentylowa/prężna
  • szybko postępująca duszność (w ciągu minut)
  • przyspieszony oddech (tachypnoe)
  • ból w klatce piersiowej
    • ból o charakterze kłującym lub ostrym (ból opłucnowy)
  • lęk
  • tachykardia
  • choroba wymaga natychmiastowego leczenia!
• Pierwotna samoistna odma opłucnowa
  • samoistny jednostronny ból w klatce piersiowej o nagłym początku i duszność
    • często tylko nieznacznie nasilone objawy
    • nasilenie duszności nie ma związku z rozległością odmy opłucnowej.
• Wtórna samoistna odma opłucnowa
  • duszność oraz jednostronny ból w klatce piersiowej
  • objawy są zwykle bardziej nasilone niż w przypadku pierwotnej samoistnej odmy opłucnowej.

Badanie fizykalne

• Osłuchowo ściszone/nieobecne szmery oddechowe po zajętej stronie
  • Łagodnej odmy opłucnowej często nie udaje się wykryć podczas osłuchiwania.
• Bębenkowy odgłos opukowy po zajętej stronie.
• Rzadko odma tkanek miękkich (odma podskórna).
• Przypodstawne stłumienie w odmie opłucnowej z krwotokiem do jamy opłucnej (hematopneumothorax, odma krwotoczna opłucnej) – rzadko.
• Tachykardia, tachypnoe (przyspieszony oddech) i hipotonia w odmie opłucnowej z krwotokiem do jamy opłucnej (hematopneumothorax, odma krwotoczna opłucnej) lub odmie prężnej
  • Przy odmie prężnej także poszerzenie żył szyjnych.
• W przypadku wtórnej samoistnej odmy opłucnowej (SSP) dodatkowo szmery oddechowe jak w podstawowej choroby płuc.

Badania uzupełniające w praktyce lekarza rodzinnego

• Pulsoksymetria, parametry życiowe.
• Ultrasonografia klatki piersiowej
  • Diagnosta z odpowiednim doświadczeniem może wykryć odmę opłucnową w badaniu USG.
  • Kryteria diagnostyczne
    
    • Brak przemieszczania się płuc podczas oddychania w badaniu dynamicznym – objaw kody kreskowego w trybie M–mode.
    • Brak objawy ślizgania linii opłucnej.
    • Brak artefaktu „ogona komety” – brak linii B.
    • Występowanie tylko ech wtórnych – linie A.
    • Do pewnego rozpoznania konieczne jest uwidocznienie tzw. lung point – punktu, w którym płuco zaczyna przylegać do klatki piersiowej.

Diagnostyka w szpitalu

• RTG klatki piersiowej
  • W celu wstępnego rozpoznania odmy opłucnowej zalecane jest wykonanie badania RTG klatki piersiowej w projekcji tylno–przedniej, w pozycji stojącej na wdechu.
  • RTG klatki piersiowej w projekcji bocznej jest wskazane w przypadku PSP i dodatkowych wątpliwości.
• Badanie ultrasonograficzne
  • W celu wykluczenia odmy opłucnowej jako alternatywę dla badania rentgenowskiego klatki piersiowej można wykorzystać badanie ultrasonograficzne, jeśli diagnosta ma wystarczające kwalifikacje; zwłaszcza po zabiegach.
• TK klatki piersiowej
  • Tomografię komputerową należy wykonać tylko w przypadku niejasnych wyników, podejrzenia powikłań lub podejrzenia wtórnej samoistnej odmy opłucnowej.
  • Zastosowanie tomografii komputerowej klatki piersiowej do dalszej diagnostyki odmy opłucnowej po 45 roku życia jest zasadne, ponieważ pozwala na wykrycie lub wykluczenie współistniejącej choroby płuc.

RTG klatki piersiowej w projekcji PA na wdechu

• Przemieszczenie linii opłucnej (odgraniczenie płuca przez opłucną trzewną) bez rysunku naczyń płucnych.
• Ewentualnie odma tkanek miękkich (odma podskórna).
• Obecność pęcherzowych lub torbielowatych zmian w płucach może prowadzić do mylnego rozpoznania odmy opłucnowej.
• Wielkość odmy opłucnowej można oszacować, mierząc odległość między opłucną, a ścianą klatki piersiowej na poziomie wnęki płuca.
• Odma prężna
  • Duża ilość powietrza po zajętej stronie klatki piersiowej.
  • Przemieszczenie struktur śródpiersia na stronę przeciwną.

Badanie USG 

• Czułość jest wyższa niż w przypadku RTG klatki piersiowej, a swoistość przy odpowiednim doświadczeniu diagnosty porównywalna z RTG klatki piersiowej.

TK klatki piersiowej

• Tomografia komputerowa jest standardem obrazowania i oceny miąższu płuc.
  • W przypadku braku pewności co do rozpoznania, np. obecności dużych pęcherzy (mogących radiologicznie pozorować odmę opłucnową).
  • Rozpoznawanie małych odm opłucnowych.
  • Dokładna ocena rozległości.
  • Największą zaletą tego badania jest identyfikacja leżących u podstaw choroby pęcherzy, chorób miąższu i nieprawidłowości w umiejscowieniu drenażu klatki piersiowej.
• Wskazania
  • Niejasne wyniki wcześniejszych badań.
  • Powikłania (jak na przykład odma tkanek miękkich w początkowym stadium).
  • Początkowa odma krwotoczna opłucnej (hematopneumothorax).
  • Ciężka choroba współistniejąca.
  • Wcześniejsze operacje w obrębie klatki piersiowej.
  • Nawrót odmy opłucnowej.
  • Ocena miąższu płuc w przypadkach podejrzenia wtórnej samoistnej odmy opłucnowej.
• Podanie kontrastu do oceny miąższu płuc nie jest konieczne.
• Brak wskazań do TK jako badania pierwszego rzutu, ze względu na narażenie na promieniowanie.

Wskazania do skierowania do specjalisty/szpitala

• W przypadku podejrzenia rozpoznania, przy łagodnych objawach, skierowanie na specjalistyczne badania obrazowe w warunkach ambulatoryjnych.²
• W przypadku objawów o znacznym nasileniu, skierowanie do potwierdzenia rozpoznania i leczenia.
• Skierowanie do szpitala w trybie pilnym w przypadku podejrzenia odmy prężnej, po odbarczeniu odmy. W warunkach polskich jest to wskazanie do wezwania Zespołu Ratownictwa Medycznego i przetransportowanie chorego do szpitala.
  
  • Szczegółową informację na ten temat opisano w odpowiednim rozdziale.

Leczenie

Cele leczenia

• Ponowne rozprężenie płuca i zamknięcie przecieku.
• Złagodzenie objawów.
• Wyjaśnienie przyczyn SSP i ewentualne ich usunięcie.
• Zapobieganie nawrotom choroby.

Ogólne informacje o leczeniu

• Leczenie zależy od nasilenia odmy opłucnowej, dolegliwości odczuwanych przez pacjenta, jego wieku i chorób podstawowych.
  • Wskazaniem do leczenia interwencyjnego lub chirurgicznego są duszność i duża odma opłucnowa.
• Leczenie PSP różni się zasadniczo od leczenia SSP.
• W łagodnych przypadkach spontaniczne zdrowienie następuje samoistnie bez interwencji.²
• Odma obustronna oraz odma prężna są stanami nagłymi i wymagają natychmiastowego wdrożenia leczenia.
  • W przypadku odmy prężnej konieczne jest natychmiastowe wykonanie drenażu, w razie potrzeby za pomocą kaniuli o dużej średnicy na wysokości II przestrzeni międzyżebrowej w linii środkowoobojczykowej, a następnie drenaż klatki piersiowej.
    • Patrz również artykuł odma prężna.
• Interdyscyplinarne leczenie pulmonologiczne lub torakochirurgiczne u pacjentów z PSP i powikłaniami (np. odma tkanek miękkich w początkowym stadium, odma opłucnowa z krwotokiem do jamy opłucnej – odma krwotoczna (hemopneumothorax) – w początkowym stadium, ciężka choroba współistniejąca, stosowanie leków przeciwkrzepliwych, wcześniejsze operacje w obrębie klatki piersiowej lub nawrót odmy opłucnowej).
• W zależności od objawów, etiologii, rozległości odmy opłucnowej i preferencji pacjenta poza podejściem zachowawczym do wyboru pozostają takie metody jak aspiracja, drenaż i zabieg chirurgiczny.

Pierwotna samoistna odma opłucnowa

Obserwacja

• W przypadku małej odmy opłucnowej i braku duszności, przy odmie występującej po raz pierwszy.
• Wspólna decyzja terapeutyczna z pacjentem po szczegółowym wyjaśnieniu różnych opcji leczenia.
• Możliwa jest również obserwacja ambulatoryjna.
  • W przypadku nasilenia się objawów pacjenci powinni natychmiast ponownie zgłosić się do lekarza.
  • Planowa ponowna wizyta następnego dnia, a następnie w określonych odstępach czasu (co tydzień)
  • Leczenie przeciwbólowe, w razie potrzeby np. ibuprofenem w dawce 600 mg 3 x na dobę, z uwzględnieniem przeciwwskazań.
• Spontaniczna resorpcja odmy opłucnowej może trwać 6 tygodni lub dłużej.

Aspiracja i leczenie za pomocą drenażu

• W pierwszej kolejności można spróbować wykonać aspirację powietrza.
  • Jest ona mniej bolesna niż drenaż klatki piersiowej, ale ma również niższy wskaźnik skuteczności.
• Założenie drenu w przypadku nieudanej aspiracji, rozwoju odmy prężnej lub w przypadkach nasilonej samoistnej odmy opłucnowej
  • Należy preferować cienkie dreny (<14F), ponieważ są one mniej bolesne dla pacjenta przy ich zakładaniu, przy takiej samej skuteczności.²
• Stosowanie drenażu ssącego nie jest zalecane jako działanie rutynowe.
  • Wskazanie do zastosowania drenażu ssącego:
    • Objawowe odmy opłucnowe z dużym zapadnięciem płuca.
    • Utrzymujący się przeciek powietrza (ponad 48 godzin po założeniu drenu).

Interwencja chirurgiczna

• Wskazania
  • Samoistna odma opłucnowa z krwotokiem do jamy opłucnej (hemopneumothorax – odma krwotoczna opłucnej).
  • W przypadku utrzymującego się przecieku powietrza lub niepełnego ponownego rozprężenia płuca podczas leczenia z zastosowaniem drenażu ssącego.
  • Nawracająca odma opłucnowa po aspiracji lub leczeniu drenażem.
  • Wskazaniem względnym jest wysokie ryzyko nawrotu (duża odma opłucnowa, obecność pęcherzy).
• Zalety zabiegu chirurgicznego
  • Niższe ryzyko nawrotu.
  • Uzyskanie próbek do badania histopatologicznych mogących posłużyć do wyjaśnienia możliwej przyczyny wtórnej.
  • Krótszy czas leczenia przy niskiej zachorowalności w okresie okołooperacyjnym.
• Wady zabiegu chirurgicznego
  • Możliwe niepotrzebne leczenie przy szansie na zastosowanie leczenia zachowawczego.
  • Pooperacyjne skutki uboczne, takie jak dolegliwości bólowe.
  • Powikłania pooperacyjne.
  • Możliwość przeprowadzenia zabiegu wyłącznie w warunkach szpitalnych.
• Leczenie chirurgiczne
  
  • Torakoskopia wspomagana wideo (wideotorakoskopia, VATS) jest lepszym rozwiązaniem niż torakotomia.
  • W celu zmniejszenia ryzyka nawrotu zaleca się częściową pleurektomię lub pleurodezę z użyciem talku.
  • W razie potrzeby resekcja szczytu płuca w przypadku występowania charakterystycznych zmian anatomicznych (pęcherzy).

Wtórna samoistna odma opłucnowa

• Pacjentów z SSP zawsze należy kierować do szpitala i poddać obserwacji przez pulmonologa/ chirurga klatki piersiowej.
• Leczenie drenażem ssącym jest zalecane w przypadku niepełnego ponownego rozprężenia płuca za pomocą innych metod, a w przypadku utrzymującego się przecieku powietrza zaleca się pleurodezę przez rurkę drenażową.
  • Samoistne zamknięcie przecieku powietrza jest mało prawdopodobne.
  • Objawy są zwykle poważniejsze i bardziej nasilone i stanowią kryterium decydujące o zastosowaniu drenażu.
• Dalszy przebieg zależy od choroby podstawowej, która doprowadziła do odmy opłucnowej.
  
  • Jeśli płuco ulegnie rozprężeniu po 48 godzinach, drenaż można usunąć (w razie potrzeby należy wcześniej wykonać pleurodezę z użyciem talku).
  • W przypadku utrzymującego się przecieku powietrza interdyscyplinarna decyzja dotycząca dalszego postępowania, ewentualnie wdrożenia leczenia chirurgicznego
    • Torakoskopia wspomagana wideo (wideotorakoskopia, VATS) jest również zalecana w przypadku SSP, można ją wykorzystać przy pleurektomii lub pleurodezie w celu zmniejszenia ryzyka nawrotu.
  • Alternatywnie w przypadku osób, u których nie można wykonać operacji, założenie stałego drenażu.

Szczególne przypadki

• Katamenialna odma opłucnowa
  • U kobiet w wieku rozrodczym może dojść do katamenialnej odmy opłucnowej lub endometriozy piersiowej.
  • W przypadku podejrzenia tej odmiany odmy zalecana konsultacja ginekologiczna w celu dalszej diagnostyki i leczenia.
• Odma opłucnowa w ciąży
  • Podczas leczenia odmy opłucnowej w czasie ciąży należy kierować się zasadami obowiązującymi dla PSP, przy uwzględnieniu konkretnej sytuacji i możliwych zagrożeń dla matki i płodu.

Zapobieganie

• Głównym czynnikiem sprzyjającym rozwojowi odmy opłucnowej jest palenie tytoniu.
  • Pacjentów należy informować o związku między paleniem tytoniu a rozwojem odmy opłucnowej i proponować im rzucenie palenia.
• Należy unikać nurkowania, chyba że osoba dotknięta chorobą przeszła obustronną pleurektomię i ma prawidłową czynność płuc oraz prawidłowy wynik pooperacyjnego badania TK klatki piersiowej.
• Wysiłek fizyczny nie zwiększa ryzyka wystąpienia odmy opłucnowej.
• Latanie samolotem nie stanowi przyczyny większej liczby przypadków odmy opłucnowej u pacjentów z istniejącą wcześniej chorobą płuc niż u zdrowych pasażerów.

Przebieg, powikłania i rokowanie

Przebieg

• Choroba o przebiegu ostrym.
• Skłonność do nawrotów:
  • 25–30% pacjentów doświadcza ponownej odmy opłucnowej.
  • Zazwyczaj w ciągu 3 pierwszych lat.
• Normalna praca fizyczna jest możliwa po ustąpieniu wszystkich objawów.
• Do momentu pełnego rozprężenia płuc należy zaniechać uprawiania sportów wymagających ekstremalnego wysiłku fizycznego i kontaktu fizycznego.

Powikłania

• Samoistna odma opłucnowa może przekształcić się w odmę prężną, szczególnie w przypadku wentylacji dodatnim ciśnieniem za pomocą respiratora.
  • Konieczne jest natychmiastowe odbarczenie.
• Może pojawić się odma podskórna.
• Obrzęk rozprężeniowy
  • Może wystąpić po zastosowaniu drenażu i ponownym rozprężeniu płuca.
  • Objawy: kaszel, duszność, uczucie ucisku w klatce piersiowej i odkrztuszanie płynnej wydzieliny z oskrzeli.
  • Radiologicznie stwierdzany jest jednostronny obrzęk płuc, z którego może rozwinąć się obustronny obrzęk płuc.
  • Istnieje ryzyko ostrej niewydolności oddechowej z hipoksemią i koniecznością wentylacji.
  • Ryzyko wystąpienia obrzęku rozprężeniowego zależy od stopnia zapadnięcia się płuca i czasu trwania odmy opłucnowej przed drenażem.
  • Przed wypisaniem pacjenta należy poinformować o konieczności natychmiastowego zgłoszenia się do lekarza w przypadku nawrotu duszności lub bólu w klatce piersiowej.

Rokowanie

• Wtórne odmy opłucnowe mają gorsze rokowanie niż pierwotne.
• Po zabiegu chirurgicznym lub pleurodezie rzadziej dochodzi do nawrotów.
• Zgon występuje rzadko, ale może do niego dojść na skutek rozwoju odmy prężnej.

Dalsze postępowanie

• Pierwotna samoistna odma opłucnowa (PSP)
  
  • U pacjentów leczonych zachowawczo cotygodniowe kontrole RTG klatki piersiowej aż do całkowitego ponownego rozprężenia płuca.
  • W przypadku leczenia za pomocą drenażu kontrolę należy przeprowadzić po upływie 1 tygodnia od usunięcia drenażu klatki piersiowej.
• W przypadku wtórnej samoistnej odmy opłucnowej (SSP) kontrole przebiegu są uzależnione od podstawowej choroby płuc.

Informacje dla pacjentów

Edukacja pacjenta

• Wskazane jest zaprzestanie palenia papierosów.
• Należy unikać nurkowania
  • Należy unikać nurkowania z akwalungiem (scuba diving), chyba że pacjenci przeszli obustronną pleurektomię i mają prawidłową czynność płuc oraz prawidłowy wynik pooperacyjnego badania TK klatki piersiowej.
• Do momentu pełnego rozprężenia płuc należy zaniechać uprawiania sportów wymagających ekstremalnego wysiłku fizycznego i kontaktu fizycznego.
• Pacjenci z zamkniętą odmą opłucnową leczeni zachowawczo nie powinni latać samolotem, dopóki pełne ponowne rozprężenie płuca nie zostanie potwierdzone przez RTG klatki piersiowej.
• Wiele linii lotniczych zaleca 6–tygodniowy odstęp między epizodem odmy a podróżą samolotem.
• Przed wypisaniem pacjentów należy poinformować o konieczności natychmiastowego zgłoszenia się do lekarza w przypadku nawrotu duszności lub bólu w klatce piersiowej.

Materiały edukacyjne dla pacjentów

• Odma opłucnowa samoistna.

Dodatkowe informacje

• Odma prężna.

Ilustracje

Odma opłucnowa (dzięki uprzejmości sonographiebilder.de Albertinen Diakonie Hamburg)

Samoistna odma opłucnowa lewostronna z przemieszczeniem serca i śródpiersia w prawo

RTG z uwidocznieniem odmy opłucnowej prawostronnej z założonym drenażem po prawej stronie: (1) drenaż, (2) opłucna trzewna

Odma wentylowa (prężna), RTG: (1) dren, (2) połowa klatki piersiowej z zapadniętym płucem, (3) przemieszczenie tchawicy, (4) przemieszczenie śródpiersia, (5) przemieszczenie serca w lewo, (6) przepona

Odma wentylowa, po drenażu, RTG: (1) oraz (2): drenaż klatki piersiowej

Odma opłucnowa, częściowa

Odma opłucnowa otwarta, całkowita