Czym są żylaki powrózka nasiennego?

Definicja

Powstawanie żylaków w sieci żylnej moszny i/lub powiększenie większej żyły wychodzącej z moszny nazywane jest żylakiem powrózka nasiennego.

Objawy

Żylaki powrózka nasiennego często nie daje prawie żadnych objawów. Osoby dotknięte chorobą mogą zauważyć obrzęk moszny, uczucie ciężkości, podrażnienie skóry lub swędzenie podczas stania lub siedzenia prosto. Ból występuje rzadko. Widoczne są wypełnione żylaki.

W 90% przypadków zajęte jest lewe jądro. Wynika to z warunków anatomicznych naczyń krwionośnych zaopatrujących jądra.

Żylak powrózka nasiennego zwykle zmniejsza się, gdy pacjent jest w pozycji leżącej, ponieważ krew może łatwiej przepływać z powrotem do serca. To opróżnia dotkniętą żyłę, która może być wyczuwalna lub widoczna. Efekt ten można zaobserwować również w przypadku żylaków na nogach. Jeśli żylak powrózka nasiennego nie znika, gdy pacjent znajduje się w pozycji leżącej, należy zbadać inne możliwe przyczyny.

Żylak powrózka nasiennego może wpływać na płodność. Jeśli chcesz mieć dzieci, przydatna może być analiza nasienia i hormonów. Jednak 80% żylaków powrózka nasiennego nie jest związanych z niepłodnością.

Żylaki jądra powstają zwykle w okresie dojrzewania.

Przyczyny

W większości przypadków zastawki żylne lewej żyły jądra są upośledzone w swojej funkcji lub są nieobecne. Dokładne przyczyny tego nie są znane. Lewa żyła jądra uchodzi do lewej żyły nerkowej pod mniej więcej kątem prostym, podczas gdy prawa żyła jądra uchodzi ukośnie do żyły głównej dolnej (żyły głównej dolnej). W rezultacie drenaż jest łatwiejszy po prawej stronie, a żylaki częściej pojawiają się po lewej stronie. Występuje nagromadzenie krwi w żyle poniżej uszkodzonych zastawek.

W rzadkich przypadkach żylaki powrózka nasiennego można przypisać innej przyczynie. Jeśli żylaki powrózka nasiennego rozwijają się szybko, mogą być spowodowane na przykład guzem nerki. Żylaki występujące zwłaszcza w prawym jądrze muszą być również poddane dalszemu badaniu, ponieważ może istnieć choroba podstawowa, która wymaga leczenia. Takie żylaki powrózka nasiennego prawie zawsze występują po okresie dojrzewania.

Podobne objawy z obrzękiem moszny mogą również wystąpić z powodu innych chorób:

• nagromadzenie płynu wzdłuż powrózka nasiennego (wodniak jądra)
• przepuklina
• torbiel najądrza (spermatocele).

Częstość występowania

Żylaki powrózka nasiennego dotyczą 15–20% wszystkich mężczyzn i dlatego są stosunkowo powszechne. 35–40 % mężczyzn nieposiadających dzieci ma żylaki powrózka nasiennego. W ok. 90% przypadków żylaki powrózka nasiennego występuje po lewej stronie. Częstość występowania obustronnego żylaków powrózka nasiennego waha się od 30 do 80 %.

Badania dodatkowe

Diagnoza stawiana jest głównie na podstawie badania fizycznego. Jądra pacjenta badane są w pozycji leżącej i stojącej. Na podstawie badania fizycznego według WHO (Światowej Organizacji Zdrowia) choroba jest klasyfikowana w następujący sposób:

• Stopień 0: jeszcze niewidoczne i niewyczuwalne
• Stopień 1: tylko poprzez wykonanie próby ciśnieniowej w pozycji stojącej (tzw. manewr Valsalvy) wyczuwalne, ale niewidoczne
• Stopień 2: wyczuwalne, ale niewidoczne, gdy pacjent stoi w pozycji wyprostowanej w temperaturze pokojowej
• Stopień 3: widoczne u pacjenta stojącego w pozycji pionowej w temperaturze pokojowej.

Manewr Valsalvy polega na wzięciu głębokiego oddechu, a następnie wstrzymaniu oddechu i uruchomieniu ściskania brzucha tak, aby żyły ciała wypełniły się i stały się wyraźnie widoczne w okolicy jądra w obecności żylaków wyższego stopnia.

Jeśli diagnoza jest niepewna, przydatny może być urologiczny pomiar ultrasonograficzny.

Leczenie

Zalecenia dotyczące leczenia zależą od stopnia zaawansowania żylaków powrózka nasiennego. U mężczyzn z niezaburzoną płodnością i umiarkowanymi objawami wystarczająca może być obserwacja objawów.

W przypadku zaburzonej płodności, leczenie może być przydatne w następujących okolicznościach:

• Żylak powrózka nasiennego jest wyczuwalny.
• Są to młodzi mężczyźni z palpacyjnie wyczuwalnym żylakiem powrózka nasiennego i zmniejszeniem jąder.
• Występuje zmniejszenie liczby plemników lub funkcji spermy.

W przypadku wystąpienia bólu należy wykluczyć inne choroby w okolicy jąder i pachwin.

Możliwości leczenia niechirurgicznego

• Podnoszenie i podtrzymywanie moszny (suspensorium)
• Ćwiczenia dna miednicy
• W razie potrzeby środki przeciwbólowe

Opcje leczenia chirurgicznego

• Przecięcie lub podwiązanie żyły jądra mikrochirurgicznie lub przez otwarte nacięcie pachwiny

Rokowanie

Naturalny przebieg żylaków powrózka nasiennego jest niejasny. Stan ten może być związany z obniżoną jakością nasienia oraz słabym wzrostem jąder i ewentualnie zmniejszeniem ich wielkości.

Leczenie zwiększające płodność jest kontrowersyjne. Leczenie chirurgiczne może poprawić płodność u mężczyzn z wyczuwalnym palpacyjnie żylakiem powrózka nasiennego.

Interwencja mikrochirurgiczna pozwala osiągnąć lepsze wyniki przy mniejszym odsetku powikłań w porównaniu z techniką otwartą.

Dodatkowe informacje

• przepuklina
• Spermatocele
• Niemożność zajścia w ciążę
• Żylaki powrózka nasiennego – Informacje dla personelu medycznego

Autorka

• Susanna Allahwerde, specjalistka ds. medycyny ogólnej, Berlin