Czym jest przedwczesny wytrysk?

Definicja

Wielu mężczyzn od czasu do czasu ma wytrysk szybciej podczas stosunku seksualnego niż oni sami lub ich partnerki by chcieli. Dopóki dzieje się to tylko sporadycznie, nie ma powodów do niepokoju. Przedwczesny wytrysk definiuje się jako wytrysk w ciągu pierwszej minuty stosunku lub przed penetracją oraz gdy dochodzi do utraty celowego opóźnienia wytrysku i negatywnych konsekwencji osobistych, m.in. frustracja lub unikanie kontaktów seksualnych. Wyróżnia się formę pierwotną i wtórną: Wyróżnia się formę pierwotną i wtórną:

• Z pierwotną (trwającą całe życie) postacią przedwczesnego wytrysku mamy do czynienia wtedy, gdy problem ten wystąpił od początku, przy pierwszych aktywnościach seksualnych.
• Jeśli w przeszłości istniało satysfakcjonujące życie seksualne bez problemów z wytryskiem, a te pojawiły się dopiero w trakcie życia, jest to wtórna (nabyta) postać przedwczesnego wytrysku.

U niektórych mężczyzn przedwczesny wytrysk jest związany z zaburzeniami erekcji.

Objawy

Zwykle nie ma żadnych objawów klinicznych, więc inne oznaki choroby są nieobecne. Objawy definiujące to skrócony czas (mniej niż 1 minuta) od penetracji do wytrysku, utrata dobrowolnej kontroli nad wytryskiem i osobisty niepokój osób zaangażowanych. Problem może dotyczyć wszystkich sfer seksualnych, w tym masturbacji. W niektórych przypadkach dochodzi jednak do tego tylko podczas stosunku seksualnego.

Przyczyny

Nie znaleziono jeszcze jednoznacznych przyczyn przedwczesnego wytrysku. W przeszłości zakładano jedynie przyczynę psychologiczną. Obecnie uważa się, że zjawisko to jest bardziej skomplikowane i przyjmuje się występowanie złożonej interakcji czynników psychologicznych, biologicznych i neurobiologicznych.

Przyczyny psychologiczne

• Zaburzenia rozwojowe, np. w przypadku wykorzystywania seksualnego
• Problemy indywidualne, np. negatywny obraz własnego ciała lub utrwalone wzorce zachowań
• Problemy z relacjami

Przyczyny biologiczne

• Przewlekłe zapalenie prostaty wiąże się z przedwczesnym wytryskiem w 26–77% przypadków.
• Mężczyźni, którzy obawiają się zaburzeń erekcji podczas stosunku seksualnego (np. w odniesieniu do osiągania lub utrzymywania erekcji) mogą rozwinąć wzorzec zachowania polegający na szybkim wytrysku. Taki wzorzec jest bardzo trudny do zmiany.
• U niektórych mężczyzn z nadczynnością tarczycy normalizacja hormonów tarczycy we wtórnym przedwczesnym wytrysku może poprawić objawy.

Przyczyny neurologiczne

• Serotonina opóźnia wytrysk, więc mężczyźni ze zmniejszoną wrażliwością receptorów serotoniny i/lub niskim poziomem serotoniny mogą być bardziej narażeni na przedwczesny wytrysk. Różnice genetyczne w białkach transportujących serotoninę występują częściej u pacjentów z pierwotnym przedwczesnym wytryskiem.

Częstość występowania

Przedwczesny wytrysk jest najczęstszą dysfunkcją seksualną u mężczyzn poniżej 60 roku życia. Szacuje się, że problem ten dotyczy około 20–30% wszystkich mężczyzn. Choć jest to problem powszechny, tylko 2/3 dotkniętych nim osób szuka pomocy medycznej. Około 2/3 przypadków to pierwotny przedwczesny wytrysk, 1/3 to wtórny.

Badania dodatkowe

• Diagnoza jest łatwa do postawienia na podstawie serii bardzo osobistych pytań. Pyta się o czas pomiędzy penetracją a wytryskiem, czy wytrysk można opóźnić oraz czy z powodu przedwczesnego wytrysku występują negatywne uczucia, takie jak frustracja czy złość.
• W celu odróżnienia postaci pierwotnej od wtórnej pyta się, kiedy po raz pierwszy wystąpił przedwczesny wytrysk.
• To, czy istnieje erekcja wystarczająca do penetracji, może wskazywać na zaburzenia erekcji.
• Ważne jest również to, jak radzą sobie z nią partnerzy seksualni i jakie próby terapii zostały już podjęte.
• Podczas badania fizykalnego prącie jest sprawdzane pod kątem cech anatomicznych, takich jak zwężenie napletka.
• Badania laboratoryjne nie są rutynowo zalecane. Przy podejrzeniu nadczynności tarczycy można oznaczyć odpowiednie hormony.
• Jeśli istnieją oznaki przewlekłego zapalenia gruczołu krokowego, specjaliści mogą przeprowadzić badania dodatkowe, takie jak badanie per rectum, oznaczenie PSA lub transrektalne badanie ultrasonograficzne.

Leczenie

• Opcje leczenia obejmują terapię seksualną, leki i psychoterapię. Dla wielu ludzi połączenie tych zabiegów działa najlepiej.
• Jeśli to możliwe, należy zaangażować partnerów seksualnych.
• Można zalecić ćwiczenia z zakresu terapii seksualnej, takie jak technika stop-start.
• Prącie jest stymulowane do momentu, w którym mężczyzna jest bliski wytrysku.
• Potem następuje przerwa, aż podniecenie opadnie.
• Po tym czasie stymulacja jest wznawiana.
• Dzięki technice ściskania pacjent ma być bardziej świadomy swojego pobudzenia poprzez trening zmysłowości. Następnie uczy się dokładniej dostrzegać czas niechcianego wytrysku i w dalszym etapie wpływać na niego. Odruch wytrysku zostaje przerwany poprzez naciśnięcie czubkiem kciuka okolicy wędzidełka, czyli pasma z tyłu prącia bezpośrednio pod żołędziami.
• Miejscowe maści znieczulające zmniejszają wrażliwość prącia i tym samym sprzyjają opóźnionemu wytryskowi. Maść należy nałożyć na prącie co najmniej 5 minut przed stosunkiem płciowym. Niektórzy mężczyźni stosujący maść miejscowo znieczulającą zgłaszają problemy z erekcją i odczuciami. Niektóre kobiety zgłaszają również zmniejszenie wrażliwości w narządach płciowych.
• Mogą zostać przepisane pigułki zawierające substancję czynną dapoksetynę, które należy zażyć 1–3 godziny przed planowanym uprawianiem seksu.
• Tabletki tramadolu można przyjmować na 2–3 godziny przed aktywnością seksualną. Zmniejszają one percepcję bodźców dotykowych, a także wychwyt serotoniny.
• U wielu mężczyzn odczuwanie „presji” podczas stosunku zwiększa ryzyko przedwczesnego wytrysku.
• Otwarta komunikacja i gotowość do wypróbowania różnych metod, aby zadowolić zarówno osobę, jak i jej partnera, może pomóc zmniejszyć presję.

Rokowanie

• Przedwczesny wytrysk nie stanowi zagrożenia dla zdrowia, ale może prowadzić do obciążenia związku, a także wycofania seksualnego, zwiększając niepewność, frustrację i ewentualnie utratę pewności siebie i może prowadzić do depresji.
• Przedwczesny wytrysk przed penetracją może utrudnić zapłodnienie parom, które chcą mieć dzieci.
• W 20–50% przypadków problem powraca.
• Niektórzy pacjenci są uzależnieni od terapii lekowej do końca życia.

Dodatkowe informacje

• Zaburzenia erekcji
• Przedwczesny wytrysk – Informacje dla personelu medycznego

Autor

• Marcin Major, lekarz, Kraków (recenzent)
• Markus Plank, magister, dziennikarz medyczny i naukowy, Wiedeń