Regional content

Content

Informacje ogólne

Definicja

• Grypa jest chorobą zakaźną wywoływaną przez wirusy grypy
  • Wirusy grypy naleą do rodziny ortomyksowirusów.
  • Wyróżnia się typy A, B i C.
  • W przypadku zakażenia u ludzi praktyczne znaczenie mają tylko typy A i B.
• Wirusy grypy powodują tylko niewielką część wszystkich chorób z objawami tzw. przeziębienia.

Informacje ogólne

• Grypa może prowadzić do groźnych dla życia powikłań, na przykład zaburzeń ze strony układu oddechowego lub układu krążenia, zwłaszcza u osób starszych, o obniżonej odporności lub pacjentów z chorobami przewlekłymi.
• Na przebieg choroby można wpłynąć tylko w bardzo ograniczonym stopniu poprzez zastosowanie leczenia przeciwwirusowego.
• Szczepienie przeciwko grypie jest bezpieczne i skuteczne pod pewnymi warunkami.
  • Zaleca się coroczne szczepienie u wszystkich dzieci powyżej 6. miesiąca życia i u wszystkich dorosłych, szczególnie u osób powyżej 55. roku życia oraz osób z chorobami przewlekłymi.¹

Epidemiologia

• Zapadalność na grypę zmienia się z roku na rok.
• Mniej lub bardziej rozległe epidemie grypy występują niemal co roku
  • W miesiącach zimowych – od końca grudnia do początku marca – można odnotować sezonową falę zakażeń.
• Nasilenie fali zachorowań na grypę zmienia się znacznie z roku na rok.
• Podczas ostrej epidemii grypy w sezonie 2018/2019 w Polsce odnotowano około 17 500 przyjęć do szpitala z powodu grypy lub podejrzenia grypy i około 150 zgonów.²
• Podczas pandemii COVID–19 w latach 2020/2021 fala zakażeń wirusem grypy pozostała w dużej mierze ograniczona dzięki środkom kontroli zakażeń.
• Według szacunków WHO co roku na grypę poważnie choruje od 3 do 5 milionów osób.
• Tylko w krajach uprzemysłowionych co roku w wyniku grypy umiera prawdopodobnie 250 000–500 000 osób.
• Aspekty ekonomiczne
  • Chociaż większość zakażeń wirusem grypy ustępuje samoistnie, to niewiele jest innych chorób, które wiążą się z tak znacznymi kosztami w postaci nieobecności w pracy, wizyt lekarskich, hospitalizacji i innych bezpośrednich kosztów finansowych ponoszonych zarówno przez pacjenta jak i system ochrony zdrowia.

Etiologia i patogeneza

• Grypa jest zwykle wywoływana przez wirus grypy typu A lub B.
  • Wirus grypy charakteryzuje się znaczną różnorodnością antygenową.
• Podział według białek H i N
  • Wirusy grypy typu A są klasyfikowane według ich antygenowych struktur powierzchniowych, które są zbudowane z glikoprotein: hemaglutyniny (H) i neuraminidazy (N).
  • W wirusach grypy B również występują antygeny powierzchniowe H i N, ale ich podtypy nie są swoiste.
• Przenoszenie z człowieka na człowieka następuje głównie drogą kropelkową poprzez wydzieliny z dróg oddechowych
  • Nowe badania sugerują, że do zakażenia może dojść również poprzez rozpylanie wirusa przez osobę chorą  niezależnie od kaszlu i kichania.³
• Okres inkubacji: 1–4 dni.
• Okres zakaźności
  • Zakaźność pojawia się już dzień przed wystąpieniem pierwszych objawów i utrzymuje się do 5 dni po pojawieniu się objawów.
  • U dzieci możliwy jest dłuższy okres zakaźności, prawdopodobnie do 7 dni od wystąpienia objawów.
• W górnych i dolnych drogach oddechowych może wystąpić obrzęk, przekrwienie, martwica, a czasem krwotok.
  • Sprzyja to nadkażeniom bakteryjnym.
• Grypa sezonowa
  • Zakażenia wirusem grypy są szeroko rozpowszechnione na całym świecie.
    • W strefie umiarkowanej półkuli północnej i południowej epidemie grypy występują sezonowo, tzn. regularnie w miesiącach zimowych.
  • W niektórych krajach, głównie w regionach tropikalnych, grypa występuje przez cały rok, choć w ciągu roku mogą występować fale zachorowań.
  • Sezonowe fale zachorowań wywołują podtypy A i B.
• Pandemia grypy
  • Pandemia to ogólnoświatowa epidemia.
  • Pandemię grypy wywołuje nowy (niesezonowy) wirus grypy:
    • przeciwko któremu nie wykształciła się wcześniej odporność populacyjna lub przeciwko któremu odporność wykształciła tylko niewielka część populacji
    • który jest patogenem ludzkim oraz
    • który łatwo rozprzestrzenia się wśród ludzi.
• Grypa odzwierzęca
• Swoiste dla danego gatunku wirusy grypy A krążą w populacjach ptaków, świń i koni na całym świecie, przy czym głównym rezerwuarem są ptaki.
• W niektórych regionach endemiczne zakażenia wirusem grypy A dotyczą również psów (Azja Południowo–Wschodnia, USA) i kotów (Azja Południowo–Wschodnia).
• Opisano zakażenia objawowe u ludzi spowodowane przeniesieniem wirusa z ptaków (podtypy H5, H6, H7, H9, H10) i świń (podtypy H1, H3).⁴
• Ptasia grypa: wirusy (ptasiej) grypy wyizolowane u ptaków wykazywały dotychczas niską patogenność u ludzi.
  • Do przeniesienia choroby może dojść poprzez bliski kontakt z zakażonym, chorym lub martwym drobiem lub poprzez zanieczyszczenia odchodami drobiu.
  • Spożywanie odpowiednio podgrzanych lub ugotowanych produktów drobiowych nie jest źródłem zakażenia.
• Wirusy grypy pochodzące od świń mogą być przenoszone na ludzi poprzez kontakt z zakażonymi zwierzętami.
  • Przenoszenie się choroby z człowieka na człowieka odnotowano tylko w kilku odosobnionych przypadkach.

Patogeneza

• Wszystkie wirusy grypy posiadają dwie różne glikoproteiny powierzchniowe: hemaglutyninę (H) i neuraminidazę (N)
  • Za pomocą cząsteczki hemaglutyniny wirus przyczepia się do komórki gospodarza, a następnie może do niej wniknąć.
  • Neuraminidaza przerywa błonę komórkową, powodując uwolnienie wirusów, które następnie zakażają nowe komórki.
    • Bez działania neuraminidazy replikacja wirusa nastąpiłaby tylko raz; liczba wirusów byłaby zbyt mała, aby doprowadzić do rozwoju choroby.
• Zmienność antygenowa
  • Przesunięcie antygenowe: mutacje punktowe powodują zmiany w antygenach powierzchniowych.
    • Dzięki temu wirus może omijać odpowiedź immunologiczną.
    • Dlatego WHO zaleca coroczne aktualizację składu antygenów w szczepionkach.
  • Skok antygenowy: jeśli organizm gospodarza zostanie zakażony jednocześnie dwoma różnymi podtypami wirusa, to właściwości genetyczne, a tym samym antygenowe, mogą zostać przeniesione z jednego podtypu wirusa na drugi.
    • Może to prowadzić do pojawienia się nowych, także wysoce zakaźnych wariantów wirusa.

Czynniki ryzyka ciężkiego przebiegu

• Choroby przewlekłe, np:
  • choroby serca
  • choroby układu oddechowego (np. astma, POChP)
  • zaburzenia metaboliczne (np. cukrzyca)
  • niedobory odporności
  • choroby neurologiczne i nerwowo–mięśniowe
  • ciężka otyłość.
• Ciąża, III trymestr.
• Upośledzenie odporności.
• Wiek powyżej 60 lat.

ICD–10

• J10 Grypa wywołana zidentyfikowanym wirusem grypy.
  • J10.0 Grypa z zapaleniem płuc wywołanym przez zidentyfikowany wirus grypy.
  • J10.1 Grypa z innymi objawami ze strony układu oddechowego wywołana przez zidentyfikowany wirus grypy.
  • J10.8 Grypa z innymi objawami wywołana przez zidentyfikowany wirus grypy.
• J11 Grypa, wirus niezidentyfikowany.
  • J11.0 Grypa z zapaleniem płuc wywołana przez niezidentyfikowany wirus.
  • J11.1 Grypa z innymi objawami ze strony układu oddechowego wywołana przez niezidentyfikowany wirus.
  • J11.8 Grypa z innymi objawami wywołana przez niezidentyfikowany wirus.

Diagnostyka

Kryteria diagnostyczne

• Podejrzenie grypy stawia się przede wszystkim na podstawie wyniku badania podmiotowego:
  • wysoka gorączka
  • dreszcze
  • bóle mięśni
  • ogólne osłabienie
  • nieswoiste objawy przeziębienia (w tym kaszel)
  • ewentualnie objawy ze strony przewodu pokarmowego (zwłaszcza u dzieci).
    • ból brzucha
    • nudności/wymioty
    • biegunka
• W szczycie fali zachorowań na grypę i podczas epidemii typowe objawy grypy mają tak dobrą wartość predykcyjną, że u większości pacjentów chorobę można z wystarczającym prawdopodobieństwem rozpoznać na podstawie obrazu klinicznego
  • Podczas epidemii grypy należy jednak brać ją pod uwagę również w przypadku wystąpienia nieswoistych objawów bez towarzyszącej gorączki, zwłaszcza u osób starszych i/lub z obniżoną odpornością.
• Rozpoznanie grypy można potwierdzić na podstawie dodatniego wyniku szybkiego testu antygenowego (tzw. test COMBO).

Obowiązek zgłaszania

• Każdy przypadek grypy potwierdzony wynikiem testu lekarz zgłasza do powiatowego inspektora sanitarno–epidemiologicznego właściwego ze względu na miejsce rozpoznania zakażenia na druku ZLK–1 (w formie papierowej lub elektronicznej).

Diagnostyka różnicowa

• Zakażenie wirusem grypy/przeziębienie: przeważnie ból gardła, katar, raczej brak kaszlu, przeważnie umiarkowana gorączka lub jej brak.
• Zakażenie dróg oddechowych w wyniku zakażenia innymi wirusami.
• Zapalenie płuc wywołane przez inne patogeny.
• Paciorkowcowe zapalenie gardła i migdałków.
• Mononukleoza.
• Odmiedniczkowe zapalenie nerek.
• Zapalenie opon mózgowo–rdzeniowych.
• Białaczka.
• Inne choroby gorączkowe, np. malaria (pobyt w krajach tropikalnych, nawet w dalszej przeszłości).

Wywiad lekarski

• Gorączka, często 39–40,5°C
  • szybki wzrost temperatury w ciągu 1–2 godzin
  • często towarzyszące dreszcze
  • czas trwania: do 1 tygodnia
  • nie musi występować u osób starszych.
• Typowe objawy to osłabienie i ból mięśni, senność, bóle głowy i suchy kaszel.
• Dodatkowo mogą wystąpić objawy, takie jak dreszcze, ból gardła, kaszel (często z odkrztuszaniem plwociny po kilku dniach) oraz uczucie ucisku w klatce piersiowej.
• Szczególnie u dzieci może dodatkowo wystąpić utrata apetytu, ból brzucha i wymioty.
• Z reguły po 5–7 dniach następuje znaczna poprawa.
• W ciężkich przypadkach choroba nasila się 3–10 dni po wystąpieniu objawów.

Badanie fizykalne

• Gorączka, lekkie zaczerwienienie gardła.
• Słabszy ogólny stan fizyczny.

Badania uzupełniające w praktyce lekarza rodzinnego

Badania wirusologiczne⁵

• W warunkach praktyki lekarza rodzinnego podejrzenie zachorowania na grypę można potwierdzić szybkim testem antygenowym (tzw. test COMBO, umożliwiający badanie w kierunku zakażenia wirusami: grypy A i B, RSV i SARS–CoV–2).

Wskazania do hospitalizacji

• Jeśli pacjentowi grożą powikłania lub już wystąpiły, np:
  • powikłane zakażenia bakteryjne
  • ciężkie zaostrzenie astmy lub POChP
  • zapalenie płuc (o ciężkim przebiegu lub u osób z dużym ryzykiem powikłań)
  • dekompensacja przewlekłej niewydolności narządów (serca, nerek, płuc).

Leczenie

Cele leczenia

• Łagodzenie objawów.
• Zmniejszenie ryzyka powikłań.

Ogólne informacje o leczeniu

• Zalecenia dotyczą zarówno sezonowej jak i pandemicznej postaci grypy.
• Leczenie objawowe - spoczynek, odpowiednie nawodnienie, leczenie przeiwgorączkowe i przeciwzapalne.
  
  • trwają dyskusje, czy leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe są przydatne, czy też obniżanie gorączki za pomocą leków może osłabiać mechanizmy obronne organizmu.
  • ze względu na ryzyko wystąpienia zespołu Reye'a kwas acetylosalicylowy i inne salicylany są przeciwwskazane u dzieci do 12. roku życia.
• Leczenie przyczynowe -  inhibitory neuraminidazy
  • w Polsce obecnie do leczenia grypy zarejestrowane są dwie substancje z grupy inhibitorów neuraminidazy: oseltamiwir i zanamiwir (podanie w inhalacji) 
  • mechanizm działania inhibitorów neuraminidazy polega na hamowaniu namnażania wirusa grypy i uwalniania nowych wirionów z zakażonych komórek
  • skraca czas do ustąpienia objawów u dorosłych o około pół dnia, z około 6,8 dni do około 6,2 dni.5
  • według zaleceń polskich ekspertów leczenie przeciwwirusowe należy wdrożyć w następujących grupach pacjentów:
    • hospitalizowanych z powodu grypy, niezależnie od wieku.
    • z grup ryzyka ciężkiego przebiegu i powikłań grypy:
      • w wieku <5 lat lub powyżej 55 lat 
      • ze współistniejącymi chorobami układu oddechowego, układu krążenia, metabolicznymi, neurologicznymi, chorobami nerek lub wątroby
      • ciężarnych i w pierwszych 2 tygodniach połogu
      • otyłych (BMI >40)
      • dzieci leczone przewlekle kwasem acetylosalicylowym
      • z niedoborami odporności
    • z ciężkimi i szybko narastającymi objawami grypy.
  • leczenie oseltamiwirem powinno się także rozważyć u wszystkich chorych bez przeciwwskazań, z objawami trwającymi <48 godzin, ze względów epidemiologicznych
    • ponieważ większość zachorowań na ptasią grypę ma ciężki przebieg, WHO zaleca stosowanie terapii przeciwwirusowej również w przypadku tej choroby.

Farmakoterapia⁶

• Leczenie objawowe
  • środki przeciwgorączkowe/przeciwbólowe oraz w razie potrzeby przeciwkaszlowe.
• Leczenie przyczynowe - inibitory neuraminidazy
  • należy ją wdrożyć w przypadku pacjentów z grup ryzyka oraz w przypadkach ciężkiego przebiegu grypy (zwłaszcza konieczności hospitalizacji).
• Jeśli istnieje ryzyko nadkażenia bakteryjnego, wskazana jest antybiotykoterapia.

Terapia przeciwwirusowa (inhibitory neuraminidazy)

• Leczenie wydaje się przynosić najlepsze efekty, jeśli zostanie rozpoczęte jak najwcześniej, tj. w ciągu 48 godzin od pojawienia się pierwszych objawów.
• Leczenie kobiet w ciąży
  • u kobiet w ciąży ryzyko powikłań związanych z grypą jest wyższe zarówno dla matki, jak i płodu, zwłaszcza w III trymestrze.
  • przyjmowanie inhibitorów neuraminidazy w czasie ciąży wydaje się być bezpieczne
• W procesie podejmowania decyzji należy rozważyć korzyści i ryzyko związane z leczeniem przeciwwirusowym i profilaktyką grypy.⁷
• Zanamiwir⁸
  • lek w postaci do inhaacji
  • zarejestrowany w Polsce, jednak praktycznie niedostępny.
• Oseltamiwir
  • czas trwania leczenia - 5 dni, w przypadku pacjentów w immunosupresji - można wydłużyć do 10 dni
  • wynik ujemnego testu antygenowego wykonany u pacjenta z typowymi objawami i w sezonie zwiększonej zapadalności na grypę nie wyklucza grypy i nie powinien opóźniać rozpoczęcia leczenia oseltamiwirem
  • dawkowanie: 
    • do 9. miesiąca życia: 3mg/kg 2x dziennie
    • 9-11 miesiąc życia: 3,5mg/kg 2x dziennie
    • dzieci w wieku 1-12 lat w zależności od masy ciała:
      • <15 kg 30mg 2x dziennie
      • 15-23 kg 45mg 2x dziennie
      • 23-40 kg 60mg 2x dziennie
    • dorosli i dzieci >12 lat: 75mg 2x dziennie
  • dawkowanie oseltamiwiru należy dostosować do wartości przesączania kłębuszkowego u pacjentów z przewlekłą chorobą nerek

Szczepienia/zapobieganie 

Dobrowolna izolacja i zapobieganie w środowisku

• Osoby chore na grypę mogą wrócić do miejsc publicznych, takich jak zakłady pracy, szkoła, placówki opieki dziennej nad dziećmi, gdy tylko pozwala na to ich stan ogólny.
• U dorosłych zwykle nie ma już ryzyka zakażenia innych osób 6 dni po wystąpieniu objawów, u dzieci od 8 dni po wystąpieniu objawów.

Higiena

• Przestrzeganie zasad starannej higieny rąk może zapobiec rozprzestrzenianiu się wirusów grypy.
  • Stosowanie maseczek, rękawic i fartuchów ochronnych również zmniejszyło ryzyko przenoszenia SARS.
    • Nie wiadomo, w jakim stopniu wyniki te można ekstrapolować na rozprzestrzenianie się wirusów grypy.

Szczepienie^9-10

Inaktywowane czterowalentne szczepionki przeciwko grypie

• Należy stosować szczepionkę zawierającą aktualny skład antygenów zalecany przez WHO.
• Coroczne szczepienie jest zalecane nawet wtedy, gdy skład antygenowy szczepionki jest niezmieniony w stosunku do poprzedniego sezonu.
• Zaleca się coroczne szczepienie przed sezonem grypowym, najlepiej w okresie od września do listopada.
  • W przypadku braku szczepienia w tych miesiącach, warto wykonać szczepienie w grudniu, a nawet później – na początku epidemii grypy lub w jej trakcie.
• Pełny rozwój ochrony po zaszczepieniu zajmuje 10–14 dni.

Kto powinien się zaszczepić?

• W oparciu o przesłanki kliniczne i indywidualne, szczepienie jest zalecane u dzieci powyżej 6 miesiąca życia i dorosłych ze zwiększonym ryzykiem zdrowotnym z powodu choroby podstawowej, np.:
  • po przeszczepach narządów
  • z przewlekłymi chorobami układu oddechowego
  • z chorobami serca/układu krążenia
  • z chorobami wątroby lub nerek
  • z cukrzycą lub innymi chorobami metabolicznymi
  • z przewlekłymi chorobami neurologicznymi, np. stwardnieniem rozsianym z rzutami choroby wywołanymi przez zakażenia
  • z wrodzonym lub nabytym niedoborem odporności lub zakażeniem HIV
  • także u pacjente ciężarnych
• W oparciu o przesłanki epidemiologiczne, szczepienie zalecane jest u wszystkich dzieci powyżej 6. miesiąca życia i u wszystkich dorosłych, szczególnie u:
  • zdrowych dzieci powyżej 6. miesiąca życia
  • osób powyżej 55. roku życia
  • pensjonariuszy domów pomocy społecznej i innych placówek opiekuńczych
  • osób, które jako możliwe źródło zakażenia mogą zagrażać osobom z grup ryzyka (patrz wyżej) mieszkającym w tym samym gospodarstwie domowym lub osobom pozostającym pod ich opieką.
• W związku ze zwiększonym ryzykiem zawodowym, szczepienie powinny wykonać:
  • osoby z grupy podwyższonego ryzyka zarażenia się (np. personel medyczny, służby mundurowe)
  • osoby przebywające w obiektach o dużym natężeniu ruchu publicznego
  • osoby, które mogą stanowić potencjalne źródło zakażenia dla osób z grup ryzyka znajdujących się pod ich opieką.¹¹

Szczepienia u dzieci

• Szczepienie przeciwko grypie inaktywowaną szczepionką czterowalentną jest zalecane u wszystkich dzieci powyżej 6. miesiąca życia.
• Dzieci szczepione są taką samą dawką jak dorośli
  • Dzieci do 9. roku życia, które są szczepione przeciwko grypie po raz pierwszy w życiu, otrzymują 2 szczepienia w odstępie ≥4 tygodni.
• Oprócz szczepionki inaktywowanej, dostępna jest również szczepionka żywa, która jest podawana donosowo i może być stosowana u dzieci i młodzieży w wieku od 24. miesiąca do 18. roku życia, np. w przypadkach lęku przed zastrzykami w wywiadzie.
  • Przeciwwskazana np. w niedoborach odporności, astmie, ciąży, u osób kontaktujących się z pacjentami z niedoborami odporności, u osób z ciężkimi reakcjami alergicznymi na białko jaja kurzego w wywiadzie lub inne składniki szczepionki w wywiadzie, leczonych salicylanami.

Choroby odzwierzęce związane z grypą

• WHO regularnie aktualizuje swoje zalecenia dotyczące odpowiednich szczepów wykorzystywanych do produkcji szczepionki przeciwko odzwierzęcym wirusom grypy.
• Szczepionki przeciwko grypie A(H5N1) są zatwierdzone w Europie i mogą być stosowane np. u pracowników narażonych zawodowo w specjalistycznych laboratoriach / obiektach badawczych w ramach bezpieczeństwa i higieny pracy.
• Zatwierdzona jest jedna szczepionka dla ludzi przeciwko ptasiej grypie do stosowania poza okresami pandemii oraz kilka innych, gotowych do zmodyfikowania i wdrożenia w razie wystąpienia pandemii.¹²

Szczepienie przeciwko pneumokokom

• Więcej szczegółów znajduje się w artykule inwazyjne zakażenie pneumokokowe.
• Szczepionki przeciwko grypie i pneumokokom można podać w tym samym czasie, ale w różnych okolicach anatomicznych.

Skuteczność szczepień przeciwko grypie

• Skuteczność szczepienia przeciwko szczepom grypy potwierdzonym laboratoryjnie wynosi – w zależności od zgodności z krążącymi szczepami – 20–60%, przy czym u osób starszych średnio 41%.
  • U osób starszych wskaźnik ochrony po szczepieniu jest niższy niż u osób młodszych.
• Grypa u osób zaszczepionych przebiega łagodniej niż u osób nieszczepionych.

Przeciwwskazania do szczepienia przeciwko grypie

• Choroba przebiegająca z gorączką (≥38,5°C), ciężkie ostre zakażenie.
• Alergia na białko jaja kurzego.
  • Wirus jest namnażany na zarodkach kurzych – bezwzględne przeciwskazanie do szczepień z użyciem szczepionki wyprodukowanej na bazie białka jaja kurzego.
• Nietolerancja innych składników, np. gentamycyny.
• Nie należy stosować szczepionki żywej u pacjentów z obniżoną odpornością, ciężką astmą, leczonych salicylanami oraz u kobiet w ciąży.

Szczepienie podróżne

• Osoby z grup podwyższonego ryzyka powinny się zaszczepić – niezależnie od corocznych szczepień jesienią – co najmniej 2 tygodnie przed rozpoczęciem podróży.
  • podróżni w wieku ≥55 lat oraz podróżni ze wskazaniami (patrz punkt kto powinien się zaszczepić?) w razie podróży do obszarów, gdzie występuje grypa sezonowa
    • półkula północna: od listopada do kwietnia
    • półkula południowa: od maja do października
    • tropiki: przez cały rok
  • kobiety w ciąży lub planujące ciążę.
• Szczepionka w zależności od sytuacji w regionie
  • Jeżeli w kraju ojczystym wskazane jest szczepienie przeciwko grypie sezonowej, należy zastosować szczepionkę aktualnie tam zalecaną.
  • Jeśli planowany pobyt na półkuli południowej pokrywa się na kilka tygodni z tamtejszym sezonem grypowym, warto zaszczepić się na miejscu, aby być lepiej zabezpieczonym przed krążącymi lokalnie wirusami.
    • Szczepionkę dla półkuli południowej można zazwyczaj otrzymać tylko lokalnie.

Chemioprofilaktyka

• Skuteczność inhibitorów neuraminidazy w profilaktyce grypy waha się od 60% do 90% względnej redukcji ryzyka i utrzymuje się tylko tak długo, jak długo stosowany jest lek.
  • w efekcie profilaktycznego zastosowania oseltamiwiru u zdrowych osób obserwowano nudności, wymiotowanie, bóle głowy, objawy psychiatryczne, a niepożądane oddziaływanie na nerki obserwowano częściej niż w przypadku placebo.
• Stosowanie przedekspozycyjne
  • można rozważyć, gdy konieczna jest ochrona specyficznych grup osób przed zakażeniem, a nie jest dostępna skuteczna szczepionka; może to dotyczyć np.:
    • Personelu medycznego.
    • Osób z określonymi istniejącymi wcześniej chorobami, które nie mogą być zaszczepione.
    • Ograniczonej ochrony poszczepiennej, np. u osób ze znacznymi niedoborami odporności.
• Stosowanie poekspozycyjne
  • w przypadku wybuchu epidemii grypy, np. w szpitalu lub w domu pomocy społecznej.
  • w populacjach wysokiego ryzyka ciężkiego przebiegu i powikłań grypy
• Profilaktyka farmakologiczna z zastosowaniem oseltamiwiru
  • czas trwania: 10 dni
  • dawkowanie: 
    • do 9. miesiąca życia: 3mg/kg 1x dziennie
    • 9-11 miesiąc życia: 3,5mg/kg 1x dziennie
    • dzieci w wieku 1-12 lat w zależności od masy ciała:
      • <15 kg 30mg 1x dziennie
      • 15-23 kg 45mg 1x dziennie
      • 23-40 kg 60mg 1x dziennie
    • dorosli i dzieci >12 lat: 75mg 1x dziennie

Przebieg, powikłania i rokowanie

Przebieg

• W około 1/3 zakażeń przebieg jest łagodny (z lub bez gorączki) lub bezobjawowy.¹³
• Czas trwania choroby to zazwyczaj 1–2 tygodnie, zwykle z wysoką gorączką w pierwszym tygodniu.
• Zmęczenie i kaszel mogą utrzymywać się dłużej.
• Przebieg choroby zależy od wieku i statusu odporności pacjentów, od charakterystyki wirusa, a także od stosowania nikotyny, innych chorób, immunosupresji i ciąży.
• Kobiety w ciąży są narażone na zwiększone ryzyko powikłań zarówno dla matki, jak i dla płodu, zwłaszcza w III trymestrze.¹⁴

Powikłania

• Zaostrzenie astmy lub POChP.
• Wtórne zakażenia bakteryjne
  • Np. zapalenie ucha środkowego, zapalenie zatok lub odoskrzelowe zapalenie płuc.
  • Jedną z częstych przyczyn ciężkich zachorowań i zgonów jest pneumokokowe zapalenie płuc.
• Jednym z częstych powikłań grypy jest zapalenie mięśnia sercowego.¹⁵
• Zapalenie osierdzia.
• Pierwotne wirusowe zapalenie płuc.
• Poinfekcyjne zapalenie mózgu i rdzenia kręgowego.

Rokowanie

• Szczególnie narażone na rozwój ciężkich, być może zagrażających życiu, zakażeń wtórnych, są osoby z grup wysokiego ryzyka.
  • Należą do nich przede wszystkim pacjenci z immunosupresją oraz osoby z chorobami układu sercowo–naczyniowego lub płuc.
• Podczas epidemii grypy w sezonie 2018/2019 w Polsce odnotowano około 17 500 przyjęć do szpitala z powodu grypy i 150 zgonów.²

Dalsze postępowanie

• Ponowna konsultacja lekarska w dowolnym momencie w przypadku pogorszenia.
• W razie potrzeby należy wykonać oznaczyć CRP, co może pomóc w ustaleniu dalszego postępowania.
• Ewentualne badanie RTG klatki piersiowej w celu wykluczenia zapalenia płuc.

Informacje dla pacjentów

Edukacja pacjenta

• Jest to infekcja wirusowa, dlatego leczenie antybiotykami jest wskazane tylko w przypadku podejrzenia istotnego nadkażenia bakteryjnego.
• U zdrowych pacjentów, bez chorób przewlekłych,  grypa zwykle ustępuje samoistnie.
• Szczepienie przeciwko grypie zalecane jest wszystkim osobom powyżej 6 miesiąca życia, szczególnie tym ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na grypę lub ciężkiego jej przebiegu.
  • Należą do nich osoby przewlekle chore, kobiety w ciąży i osoby po 55. roku życia.

Materiały edukacyjne dla pacjentów

• Grypa.