Regional content

Content

Informacje ogólne

Definicja

• Ból utrzymujący się przez <6 tygodni: ostry ból pleców.
• Ból utrzymujący się przez 6–12 tygodni: podostry ból pleców.
• Ból utrzymujący się przez >12 tygodni: przewlekły ból pleców.
• Nawracający ból pleców: ból pleców, który pojawia się ponownie po 6 miesiącach bez objawów.
• Swoisty ból pleców: o określonej przyczynie, np. zakażenie, guz, osteoporoza, złamanie, przepuklina krążka międzykręgowego.
• Nieswoisty ból pleców: ból nie jest spowodowany żadnym konkretnym schorzeniem, które można rozpoznać i leczyć. W praktyce większość takich bólów ma podłoże mechaniczne.

Epidemiologia

• Ból pleców jest jednym z najczęstszych powodów konsultacji w praktyce lekarza rodzinnego.
• Częstość występowania w ciągu całego życia wynosi około 80%.
• Wiek i płeć
  • Nieco częściej występuje u kobiet
    • roczna chorobowość: 25% kobiet i 17% mężczyzn.
  • Częstotliwość zwiększa się wraz z wiekiem.
    • przewlekły ból okolicy lędźwiowo-krzyżowej: <30 lat 11%, >65 lat 30%.
• Ból okolicy lędźwiowo–krzyżowej od lat przewodzi w statystykach przyczyn niezdolności do pracy i rehabilitacji medycznej.

Etiologia

• Czynniki somatyczne (np. zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa lub przepuklina krążka międzykręgowego).
• Psychologiczne (np. niski poziom zdolności do rozwiązywania problemów, niska samoocena).
• Czynniki społeczne (np. sieci społeczne, miejsce pracy)
  • We wszystkich grupach wiekowych osoby o niskim statusie społecznym (mierzonym wykształceniem, statusem zawodowym i dochodami) zgłaszają ból dolnej części pleców częściej niż osoby o średnim lub wysokim statusie społecznym.

Kryteria diagnostyczne

• Na początku przeprowadza się szczegółowy wywiad lekarski i badanie fizykalne.
  • W większości przypadków objawy ustępują samoistnie w ciągu kilku tygodni.
• Jeżeli przy pierwszym kontakcie z pacjentem z bólem okolicy lędźwiowo–krzyżowej wywiad lekarski i badanie przedmiotowe nie wskazują na poważne patologie, nie należy początkowo prowadzić żadnych dalszych działań diagnostycznych.
• Objawy alarmowe (sygnały ostrzegawcze) służą jako sygnały ostrzegające o konkretnym poważnym schodzeniu, które należy pilnie wykluczyć.^1-2
  • podejrzenie złamania
    • uraz, zarówno ciężki, jak i drobny (w tym upadek z własnej wysokości u osoby w podeszłym wieku)
    • układowa terapia steroidowa
    • wywiad osteoporozy
  • podejrzenie nowotworu/przerzutu
    • dodatni wywiad lekarski w kierunku raka
    • starszy wiek
    • nocne poty, utrata masy ciała
    • silny ból w nocy
  • podejrzenie zakażenia
    • gorączka
    • bóle nocne
    • pobyt za granicą
    • immunosupresja
    • wyniszczająca choroba podstawowa
    • dożylne przyjmowanie narkotyków
  • podejrzenie zespołu stożka rdzeniowego i ogona końskiego
    • zwykle gwałtownie postępujące uogólnione porażenie mięśni kończyn dolnych
    • zaburzenia oddawania moczu i stolca
    • zaburzenia czucia okołoodbytniczego, znieczulica siodłowa.
• Już na pierwszej wizycie należy ocenić czynniki ryzyka przewlekłości (tzw. żółte flagi):
  • tendencja do somatyzacji
  • depresyjny nastrój
  • niski poziom wykształcenia
  • utrzymujące się obciążenie w codziennym życiu zawodowym i prywatnym.
• Bardzo ważne jest, aby przy obecności tzw. żółtych flag na początku nie nadużywać opcji diagnostycznych, tak, aby nie wzmagać w pacjencie poczucia choroby, co może stanowić impuls do chronifikacji dolegliwości.

ICD–10

• M54 Bóle grzbietu.
• M54.5 Ból w okolicy lędźwiowo–krzyżowej.
• M54.9 Nieokreślone bóle grzbietu.

Diagnostyka różnicowa

Nieswoisty ból pleców

• W przypadku nieswoistego bólu kręgosłupa lędźwiowego nie ma jednoznacznego związku przyczynowego między dolegliwościami, rezultatami badania fizykalnego i wynikami badań obrazowych.
• Podczas inicjowania działań diagnostycznych i terapeutycznych należy zachować odpowiednią powściągliwość.²
  • Badania obrazowe należy rozważyć dopiero po 4–6 tygodniach utrzymywania się bólu pomimo stosowania zgodnej z wytycznymi terapii.
• Znaczną część przyczyn bólu pleców stanowią zaburzenia czynnościowe, które można wykryć jedynie na podstawie wyników badania klinicznego, a nie można ich wykryć za pomocą badań obrazowych lub są wykrywalne w niewystarczającym stopniu:²
  • dysfunkcje segmentów kręgosłupa (np. „blokady”)
  • zespół stawu krzyżowo–biodrowego
  • zmieniona statyka kręgosłupa (np. hiperlordoza, spłycenie lordozy lędźwiowej)
  • zaburzenia czynnościowe mięśni (np. mikrourazy, wzmożone napięcie, punkty spustowe, zespół mięśnia gruszkowatego)
  • zmiany w tkance łącznej (np. obrzęk, hipomobilność powięzi)
  • zaburzenia ogólnoustrojowe (takie jak zaburzenia koordynacji, niedostateczna stabilność głęboka czy stała hipermobilność).
• Terapia polega na stosowaniu leków w celu uśmierzenia bólu i jak najwcześniejszym wznowieniu zwykłej aktywności fizycznej.

Swoisty ból pleców o mniej pilnej potrzebie interwencji

Przepuklina krążka międzykręgowego

• Istotna klinicznie przepuklina krążka międzykręgowego (z uciskiem na korzeń nerwu rdzeniowego) jest rzadką przyczyną ostrego bólu pleców, z częstością występowania na poziomie 1–3%.
  • Głównym objawem jest promieniujący ból kończyny dolnej z deficytem sensomotorycznym lub bez niego.
  • Terapia głównie zachowawcza, leczenie operacyjne w przypadku istotnego lub postępującego niedowładu lub długo utrzymującego się bólu przy nieskutecznym leczeniu zachowawczym.

Złamanie kompresyjne/złamanie osteoporotyczne

• Zobacz również złamanie kręgosłupa.
• Przyczyny
  • zwykle u osób z osteoporozą
  • często po niewielkich urazach, np. po upadku.
• Epidemiologia
  • częściej występuje u starszych kobiet.
• Objawy
  • ostry, uporczywy ból pleców, często miejscowy.
• Badanie kliniczne
  • bolesne ograniczenie ruchów
  • ból uciskowy i tkliwość palpacyjna nad zajętym segmentem kręgosłupa.
• Diagnostyka
  • RTG kręgosłupa w płaszczyznach przednio–tylnej i bocznej (dostępne w POZ),
  • w przypadku bardzo nasilonych dolegliwości i konieczności pilnej diagnostyki, rozważenie TK kręgosłupa (wykonanie badania w trybie pilnym zwykle wymaga skierowania pacjenta do szpitala)
  • densytometria kostna.
• Leczenie
  • farmakoterapia bólu
  • zaopatrzenie w gorset (noszony możliwie krótko, nie dłużej niż 2 miesiące)
  • swoista terapia osteoporozy
  • zapobieganie upadkom.

Zapalny reumatyczny ból pleców

• Przyczyny
  • choroba zapalna, zwłaszcza kręgosłupa, ale także innych stawów i struktur pozastawowych:
    • zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa
    • reaktywne zapalenie stawów kręgosłupa
    • łuszczycowe zapalenie stawów kręgosłupa
    • zapalenie stawów kręgosłupa w nieswoistych zapaleniach jelit.
• Epidemiologia
  • występuje częściej i wcześniej u mężczyzn niż u kobiet
  • chorobowość wynosi około 2%.³
• Objawy
  • stopniowo narastający ból i sztywność w dolnej części pleców i pośladków
  • lokalizacja bólu zwykle w całym kręgosłupie i stawach krzyżowo–biodrowych
  • dominują bóle nocne i uporczywa sztywność poranna.
  • poprawa objawów w ciągu dnia i pod wpływem ćwiczeń fizycznych.
• Badanie fizykalne
  • ograniczenie ruchomości w jednym lub kilku obszarach kręgosłupa
  • tkliwość trzonów kręgowych i stawu krzyżowo–biodrowego
  • częste entezopatie, np. ścięgna Achillesa.
• Diagnostyka specjalistyczna
  • zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa koreluje z HLA–B–27.

Spondyloliza/kręgozmyk

• Zobacz również spondyloliza i kręgozmyk.
• Przyczyny
  • kręgozmyk, nabyty lub wrodzony
  • objawy występują przede wszystkim u młodzieży (15–19 lat) i związane są ze sportami z hiperlordozą (gimnastyka, skok o tyczce).
• Epidemiologia
  • chorobowość w populacji dorosłych wynosi około 7% (spondyloliza), objawy są obecne tylko u 10% osób dotkniętych chorobą.
• Objawy
  • ból w dolnej części pleców z promieniowaniem do mięśni pośladkowych i ud
  • częste nasilanie się bólu w ciągu dnia.
• Badanie kliniczne
  • ból nasila się przy przeproście, ale nie przy zgięciu.
  • przeprost kręgosłupa podczas stania lub leżenia może powodować ból.
• Diagnostyka
  • RTG w celu potwierdzenia rozpoznania.
• Leczenie
  • fizjoterapia ze wzmocnieniem mięśni tułowia, w razie potrzeby orteza tułowia
  • metody leczenia chirurgicznego w cięższych postaciach.

Choroba Scheuermanna

• Zobacz również choroba Scheuermanna.
• Przyczyny
  • prawdopodobnie spowodowana aseptyczną martwicą kości z ograniczonym dopływem krwi do strefy wzrostu
  • martwica jest najbardziej nasilona z przodu, co prowadzi do powstania kręgów o kształcie klinowym
  • choroba dotyczy głównie piersiowego odcinka kręgosłupa.
• Epidemiologia
  • zazwyczaj występuje w okresie intensywnego wzrostu w okresie dojrzewania
  • występuje częściej u chłopców niż u dziewcząt.
• Objawy
  • rzadko bywa powodem ostrego zespołu bólowego – powodem bólu mogą być zmiany zwyrodnieniowe rozwijające się na jej podłożu⁴
  • umiarkowane zmiany w kręgosłupie piersiowym są często bezbolesne, natomiast ból występuje częściej przy zajęciu odcinka lędźwiowego.
• Badanie fizykalne
  • zwiększona kifoza w odcinku piersiowym kręgosłupa.
• Diagnostyka
  • RTG w celu potwierdzenia rozpoznania.
• Leczenie (w zależności od stopnia ciężkości)
  • kinezyterapia
  • gorsety ortopedyczne stosuje się rzadko, w wyjątkowych sytuacjach nasilonych zniekształceń kręgosłupa wykonuje się chirurgiczną redukcję zniekształceń i stabilizację.

Skolioza

• Zobacz również skolioza.
• Definicja
  • trójpłaszczyznowa deformacja kręgosłupa
  • skoliozy występują idiopatycznie lub zwyrodnieniowo.
• Epidemiologia
  • chorobowość wynosi 3%, ale skoliozy wymagające leczenia stanowi tylko 3‰
  • skolioza idiopatyczna jest znacznie częstsza u dziewcząt.
• Objawy
  • zazwyczaj osoby z łagodną lub umiarkowaną skoliozą nie skarżą się na ból pleców częściej niż inni ludzie.
• Badanie fizykalne
  • badanie profilaktyczne
    • oglądanie pod kątem cech asymetrii w pozycji stojącej oraz w teście Adamsa – podczas pochylenia badanego do przodu
  • ocena w pozycji stojącej ustawienia barków i trójkątów talii.
• Diagnostyka specjalistyczna
  • potwierdzenie i klasyfikacja choroby na podstawie RTG.
• Leczenie (w zależności od nasilenia i dolegliwości)
  • fizjoterapia, gorset, leczenie chirurgiczne.

Spondyloza

• Zobacz również spondyloza.
• Definicja
  • zmiany zwyrodnieniowe struktur kręgosłupa.
• Epidemiologia
  • większość osób po 40. roku życia ma spondylozę, ale tylko nieliczni wykazują objawy.
• Objawy
  • zazwyczaj brak związku między nasileniem zmian zwyrodnieniowych, a objawami pacjentów
  • w spondylozie lędźwiowej ból może się nasilać przy wysiłku fizycznym.
• Badanie fizykalne
  • możliwe ograniczenie ruchomości.
• Diagnostyka
  • RTG w celu potwierdzenia rozpoznania.
• Leczenie
  • fizjoterapia
  • analgezja w razie potrzeby.

Stenoza kanału kręgowego

• Zobacz również stenoza kanału kręgowego.
• Przyczyny
  • zwykle zwyrodnienie krążków międzykręgowych i stawów międzywyrostkowych ze zwapnieniami prowadzącymi do zwężenia kanału kręgowego
  • przyczynami mogą być skostniałe zmiany przerostowe w stawach międzywyrostkowych, pogrubienie więzadła żółtego (ligamentum flavum), kręgozmyk, wcześniejsze złamania lub operacje kręgosłupa.
• Epidemiologia
  • zazwyczaj występuje u osób starszych (>60 lat).
• Objawy
  • dolegliwości zwykle nasilają się stopniowo
  • ból promieniujący do nóg, parestezje czasem ból nasilający się przy kaszlu i kichaniu
  • głównym objawem jest skrócenie dystansu chodzenia, pacjenci skarżą się na uczucie osłabienia siły kończyn dolnych
  • ból często zmniejsza się przy pochylaniu się do przodu.
    • tym samym dochodzi do dekompresji struktur kanału kręgowego i zmniejszenia dolegliwości bólowych odczuwanych przez pacjenta
  • w zaawansowanych przypadkach może dochodzić do zaburzeń w oddawaniu moczu i stolca.
• Badanie fizykalne
  • wyniki badania fizykalnego często nie budzą zastrzeżeń.
• Diagnostyka specjalistyczna
  • RM w celu potwierdzenia rozpoznania
• Leczenie⁵
  • pod warunkiem braku deficytów neurologicznych: środki fizykalne i farmakoterapia
  • w przypadku nasilonych objawów, deficytów neurologicznych i braku odpowiedzi na terapie zachowawcze: interwencja chirurgiczna.

Schorzenia powodujące ból pleców wymagający pilnej interwencji

Zespół końskiego ogona

• Przyczyny
  • ucisk ogona końskiego (cauda equina), S2–S4
  • centralna przepuklina krążka międzykręgowego odpowiada za około 45% przypadków,⁶ do pozostałych przyczyn należą nowotwory, urazy, infekcje, krwiaki.
• Epidemiologia
  • rzadko.
• Objawy
  • zaburzenia oddawania moczu i stolca
  • trudność z rozpoczęciem mikcji z nietrzymaniem moczu
  • mimowolne wypróżnianie/mikcja
  • zaburzenia erekcji u mężczyzn.
• Badanie fizykalne
  • znieczulenie siodłowe
  • zmniejszone napięcie zwieracza odbytu.
• Diagnostyka
  • MR w trybie pilnym.
• Leczenie
  • bezwzględne wskazanie do pilnego leczenia neurochirurgicznego.

Guzy

• Przerzuty są najczęstszą manifestacją nowotworów w kręgosłupie.
• Zwiększone prawdopodobieństwo przy dodatnim wywiadzie w kierunku nowotworu i starszym wieku.
• Objawy
  • silne bóle
  • ból nocny i spoczynkowy
  • miejscowa tkliwość wyrostków kolczystych
  • objawy B
  • utrata apetytu, szybka męczliwość.
• Dalsza diagnostyka jest absolutnie konieczna
  • w razie potrzeby badania laboratoryjne: OB, morfologia krwi
  • diagnostyka obrazowa: RTG, TK, MR (jedynie obrazowanie RTG jest dostępne w POZ).

Zapalenie trzonów kręgów i przestrzeni międzykręgowej

• Definicja 
  • zapalenie kości i szpiku kręgosłupa
  • swoiste zapalenie trzonów kręgów i przestrzeni międzykręgowej: zakażenie endogenne przy gruźlicy, gorączce o torze septycznym lub zakażeniach grzybiczych
  • nieswoiste zapalenie trzonów kręgów i przestrzeni międzykręgowej: inne ropotwórcze patogeny bakteryjne, najczęściej S. aureus.
• Epidemiologia
  • swoiste i nieswoiste zapalenia trzonów kręgów i przestrzeni międzykręgowej łącznie: zachorowalność około 12:100 000.
• Diagnostyka
  • testy laboratoryjne (leukocytoza i CRP, badania mikrobiologiczne do wykrywania patogenów – niedostępne w POZ)
  • diagnostyka obrazowa: RTG i RM (badanie RM niedostępne w POZ)
  • potwierdzenie diagnozy na podstawie próbki z biopsji (badanie niedostępne w POZ).
• Leczenie
  • antybiotyki swoiste dla danego patogenu przez kilka miesięcy
  • można rozważyć stosowanie ortezy
  • postępowanie chirurgiczne w trybie nagłym w przypadku deficytów neurologicznych i sepsy.

Inne przyczyny bólu pleców

• Zapalenie trzustki.
• Perforacja wrzodu.
• Odmiedniczkowe zapalenie nerek.
• Zapalenia gruczołu krokowego.
• Kamica nerkowa.
• Półpasiec.
• Endometrioza.
• Zawał mięśnia sercowego.
• Tętniak aorty.

Wywiad lekarski

• Należy pytać o czerwone i żółte flagi.
• Czas trwania dolegliwości (ostre/podostre/przewlekłe).
• Promieniowanie
  • korzeniowe (związane z dermatomem w przypadku uszkodzenia nerwu rdzeniowego)
  • pseudokorzeniowe (np. tylko do pośladków lub do bliższej części uda w przypadku blokady stawu krzyżowo–biodrowego).
• Przebyte choroby/operacje kręgosłupa.
• Dotychczas przeprowadzone działania diagnostyczne i terapeutyczne.

Badanie fizykalne

Informacje ogólne

• W trakcie badania pacjent powinien być tylko w bieliźnie.
  • Ocena:
    • asymetria: nieprawidłowa pozycja ramion lub miednicy, skolioza
    • postawa: wyraźna kifoza lub lordoza?
    • atrofia mięśni
    • zaczerwienienie, obrzęk jako oznaka zakażenia
    • objaw „jodełki”: charakterystyczne fałdy na plecach przy złamaniach osteoporotycznych kręgów
    • blizny po zabiegach chirurgicznych.
• Lokalizacja dolegliwości
  • Należy poprosić pacjenta, aby wskazał bolesne miejsce: np. staw krzyżowo–biodrowy, zajęty obszar kręgosłupa.
• Testy bezpieczeństwa, między innymi:
  • Ból podczas palpacji lub opukiwania wyrostków kolczystych kręgów.
• Badanie czynnościowe sąsiednich stawów, zwłaszcza w przypadku bólu kręgosłupa lędźwiowego
  • Staw biodrowy, staw krzyżowo–biodrowy.
• Badanie neurologiczne
  • Czucie, motoryka i odruchy.
  • Test Lasègue'a
    • bierne unoszenie wyprostowanej nogi w pozycji leżącej
    • wynik dodatni: ból występuje przy rozciąganiu z zajęciem korzeni nerwowych L4–S2.

Czucie, motoryka i odruchy

• Ważne: 98% klinicznie istotnych uszkodzeń krążków międzykręgowych występuje w okolicy L4–L5 lub L5–S1, czyli dotyczy korzeni L5 i S1.
• Objawy przy udziale L4:
  • ból i zaburzenia czucia w przedniej części uda i przyśrodkowo na podudziu
  • osłabiony wyprost kolana (mięsień czworogłowy uda [M. quadriceps femoris])
  • odruch ze ścięgna rzepki może być osłabiony.
•  Objawy przy udziale L5:
  • ból i zaburzenia czucia po bocznej stronie uda, przednio-bocznej stronie podudzia, na grzbiecie stopy i w obrębie dużego palca
  • osłabiony prostownik dużego palca (utrudnione chodzenie na piętach)
  • osłabiony odruch ze ścięgna podkolanowego przyśrodkowego.
• Objawy przy udziale S1:
  • ból i zaburzenia czucia w tylnej części uda i podudzia, bocznie na krawędzi stopy oraz w okolicy pięty i 5. palca
  • osłabienie zginacza stopy (trudności w chodzeniu na palcach)
  • osłabiony lub zniesiony odruch ze ścięgna Achillesa.

Badania uzupełniające

W praktyce lekarza rodzinnego

• W przypadku ostrego bólu pleców i braku sygnałów ostrzegawczych nie jest konieczna dalsza diagnostyka.
• W przypadku podostrego i przewlekłego bólu pleców można przeprowadzić następujące badania:
  • ocenić psychospołeczne czynniki ryzyka: żółte flagi
  • w razie potrzeby badania laboratoryjne (w zależności od podejrzenia), np. Hb, OB, leukocyty, CRP, HLA–B27 (badanie niedostępne w POZ).
• W razie potrzeby badanie moczu
  • w przypadku podejrzenia schorzenia dróg moczowych (np. infekcji dróg moczowych).

Diagnostyka specjalistyczna

Ocena multidyscyplinarna

• Należy przeprowadzić multidyscyplinarną ocenę pod kątem zaleceń dotyczących dalszej terapii:
  • po 6 tygodniach utrzymującego się bólu, ograniczenia aktywności wpływającego na życie codzienne i niewystarczającego powodzenia terapii zgodnej z wytycznymi, a także obecności psychospołecznych i/lub związanych z miejscem pracy czynników ryzyka przewlekłości
  • po 12 tygodniach utrzymującego się bólu, ograniczenia aktywności wpływającego na życie codzienne i niewystarczającego powodzenia terapii zgodnej z wytycznymi
  • w przewlekłym nieswoistym bólu okolicy lędźwiowo–krzyżowej z ponownym zaostrzeniem opornym na terapię.

Diagnostyka obrazowa

• Diagnostyka obrazowa charakteryzuje się niską swoistością, a wiele obserwowanych nieprawidłowości nie ma związku ze zgłaszanymi przez pacjenta dolegliwościami
• Badania obrazowe należy rozważyć dopiero po 4–6 tygodniach utrzymywania się bólu pomimo stosowania zgodnej z wytycznymi terapii.
• Jeśli objawy kliniczne pacjenta nie zmieniają się, nie ma potrzeby wykonywania kontrolnych badań obrazowych. 

Wskazania do skierowania do specjalisty lub hospitalizacji

• Skierowanie do specjalisty
  • Przy stwierdzeniu objawów alarmowych należy w zależności od wstępnego rozpoznania i pilności przeprowadzić dalsze badania obrazowe lub laboratoryjne i/lub skierować pacjenta do specjalistycznej opieki medycznej.
• Skierowanie do szpitala
  • Patrz wyżej informacje o swoistym bólu pleców z pilną potrzebą leczenia: zapalenie trzonów kręgów i przestrzeni międzykręgowej, guzy, zespół końskiego ogona.

Leczenie

Ogólne informacje o leczeniu

• Jeśli istnieje konkretna przyczyna, należy zastosować swoistą terapię.
• W większości przypadków ostry ból dolnej części pleców ustępuje samoistnie i nie wymaga żadnego swoistego leczenia.
• Ruch zamiast odpoczynku w łóżku
  • Pacjentów należy zachęcać do utrzymywania aktywności fizycznej i odradzać odpoczynek w łóżku.
• Środki przeciwbólowe: tyle, ile trzeba, najmniej, ile można.
  • Niesteroidowe leki przeciwzapalne są najczęściej zalecanymi środkami przeciwbólowymi.
  • Patrz poniżej informacje o farmakoterapii.
• Masaż, akupunktura i inne środki bierne
  • Wszystkie procedury, które sprzyjają bierności, nie powinny być stosowane lub powinny być stosowane tylko w połączeniu z działaniami aktywizującymi.
• Należy wcześnie zająć się bólem w sposób wielodyscyplinarny.
  • Jeśli ból dolnego odcinka kręgosłupa nie słabnie po kilku tygodniach, należy zaplanować dalszą terapię w sposób wielodyscyplinarny.
  • Jeśli ból utrzymuje się dłużej niż 6 tygodni, pacjentom należy zaproponować terapię multimodalną, która łączy terapię bólu, psychoterapię i kinezyterapię.

Farmakoterapia

• Szczegółowe zalecenia dotyczące terapii/dawkowania, zobacz ostry ból pleców oraz przewlekły ból pleców.
• Należy wyjaśnić pacjentowi, że leki są jedynie wspomagającą opcją leczenia bólu okolicy lędźwiowo–krzyżowej.

Wybór leków 

• Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) są najczęściej zalecanymi środkami przeciwbólowymi.
  • Nie należy przekraczać maksymalnej dobowej dawki.
  • Co do zasady NLPZ należy stosować w najmniejszej skutecznej dawce przez jak najkrótszy czas.
• Inhibitory COX–2 metamizol lub paracetamol mogą być stosowane, jeśli NLPZ są przeciwwskazane lub nie są tolerowane.
• Korzystnie na mięśniowy komponent bólu mogą wpływać leki rozluźniające mięśnie szkieletowe (np. tyzanidyna).⁷
• W leczeniu nieswoistego, ostrego bólu dolnego odcinka kręgosłupa nie należy stosować leków przeciwdepresyjnych.
  • Leki przeciwdepresyjne można stosować w leczeniu przewlekłego nieswoistego bólu okolicy lędźwiowo–krzyżowej przy towarzyszącej depresji lub zaburzeniach snu.
• Opioidy można stosować w leczeniu ostrego nieswoistego bólu okolicy lędźwiowo–krzyżowej w przypadku braku odpowiedzi lub przeciwwskazań do stosowania nieopioidowych leków przeciwbólowych.
  • Opioidy mogą być stosowane w leczeniu przewlekłego nieswoistego bólu dolnego odcinka kręgosłupa jako opcja leczenia przez 4–12 tygodni.
  • Terapię opioidami należy regularnie poddawać ponownej ocenie, w ostrym nieswoistym bólu dolnego odcinka kręgosłupa najpóźniej po 4 tygodniach, w przewlekłym bólu dolnego odcinka kręgosłupa najpóźniej po 3 miesiącach.

Zapobieganie

• Ćwiczenia fizyczne/aktywność.
• Środki podjęte w miejscu pracy (ergonomiczne miejsce pracy, profilaktyka behawioralna, wspieranie zadowolenia z miejsca pracy).

Informacje dla pacjentów

Edukacja pacjenta

• Ostry ból pleców zazwyczaj nie jest zazwyczaj związany z poważną chorobą i ustępuje samoistnie bez terapii.
• Należy unikać długotrwałego leżenia w łóżku i bierności.
• Urozmaicona aktywność fizyczna wspomaga leczenie.

Materiały edukacyjne dla pacjentów

• Ból pleców.
• Ostry ból pleców.

Ilustracje