Co to jest krew utajona w kale?

Widoczna krew w stolcu często pochodzi z odbytnicy lub dolnej części jelita grubego bądź żołądka, rzadziej z jelita cienkiego. Jeśli jednak krwawienie jest nieznaczne lub występuje tylko nieregularna utrata krwi w żołądku lub jelicie, krew miesza się ze stolcem i nie jest już widoczna gołym okiem. Tak więc krew może być niewidoczna (utajona, ukryta).

Jeśli stwierdzono niske stężenie krwinek i niedobór żelaza oraz nie można znaleźć przyczyny, można pobrać próbkę kału w celu sprawdzenia obecności krwi utajonej, a tym samym wykrycia ewentualnego krwawienia z przewodu pokarmowego.

Jeśli pobrano już kilka próbek stolca i nie wykryto w nich krwi, istnieje mniejsze prawdopodobieństwo raka jelita, pod warunkiem że nie ma innych objawów takiej choroby. W przypadku wykrycia krwi przeprowadza się badanie i kontrolę przewodu pokarmowego w celu wykluczenia guzów lub innych przyczyn krwawienia.

Co może być przyczyną?

Najczęstsze przyczyny widocznej krwi

• Najczęstsze przyczyny to hemoroidy lub szczeliny odbytu.

Najczęstsze przyczyny krwi utajonej

• rak jelita grubego
  • Diagnoza ta dotyka w ciągu życia 5–6% populacji. Ryzyko zachorowania rośnie wraz z wiekiem.
  • Guzy zlokalizowane są w jelicie grubym (okrężnicy) lub w odbytnicy.
  • Choroba przebiega przez długi czas bezobjawowo. Najczęstsze objawy to nagłe zaparcia lub inne nieprawidłowości stolca po 45. roku życia, a także krew w stolcu. Guzy w odbytnicy częściej powodują ból.
  • Powoli narastająca niedokrwistość i wyczerpanie może również wskazywać na długotrwały, utajony krwotok, a tym samym raka jelita; komórki raka jelita krwawią łatwiej niż zdrowe komórki błony śluzowej jelita.
• nowotwór żołądka (rak żołądka)
  • Najczęściej występuje u osób starszych, ale może również wystąpić u młodych dorosłych.
  • Często towarzyszą mu niejasne objawy: wczesne i silne uczucie sytości po jedzeniu, utrata apetytu, zmęczenie, złe samopoczucie, utrata masy ciała.
• zapalenie jelita grubego wrzodziejące
  • Często występuje u młodych dorosłych.
  • Jest to przewlekła choroba zapalna jelita grubego, w której mogą występować naprzemiennie fazy z objawami i bez objawów.
  • Choroba może prowadzić do faz uporczywych wypróżnień (od 5 do 15 razy dziennie). Często występuje krew widoczna lub utajona, ropa i śluz w stolcu.
• Choroba Leśniowskiego-Crohna
  • Często występuje u młodych dorosłych.
  • Ta przewlekła choroba zapalna jelita cienkiego i grubego może również występować naprzemiennie w fazach bezobjawowych i okresach nasilonych objawów.
  • Choroba ta ma indywidualny przebieg u różnych pacjentów. Zazwyczaj jednak charakteryzuje się niekrwawą biegunką, bólami kolkowymi i miejscowymi stanami zapalnymi wokół odbytu. Może jednak wystąpić krew w stolcu.
• Wrzód żołądka (Ulcus pepticum)
  • Wrzody żołądka występują najczęściej u osób w wieku powyżej 45 lat oraz u tych osób, które wcześniej cierpiały na wrzody żołądka lub okresowo odczuwały dyskomfort w górnej części brzucha .
  • Typowe objawy obejmują okresy dyskomfortu w górnej części brzucha, które ustępują po jedzeniu lub lekach. Ból nocny, częstszy w przypadku palaczy.
  • Wrzód żołądka może powodować łagodne lub poważniejsze (zagrażające życiu) krwotoki.
  • Osoby, które regularnie przyjmują leki przeciwbólowe, takie jak kwas acetylosalicylowy, ibuprofen lub diklofenak, są szczególnie narażone na zapalenie błony śluzowej żołądka lub wrzody żołądka.
• Zakażenia jelitowe
  • Możliwe są nieznaczne krwawienia w jelitach.
• Polipy jelita grubego
  • Zwykle nie powodują one żadnych objawów.
  • Polipy mogą jednak krwawić w mniejszym lub większym stopniu.
  • Duże polipy mogą również prowadzić do zwężenia światła jelita.
• Stosowanie leków rozrzedzających krew
  • Przyjmowanie kumaryny/warfaryny w celu rozrzedzenia krwi lub kwasu acetylosalicylowego (Acidum acetylsalicylicum - ASA) może wywołać krwawienie z przewodu pokarmowego.

Rzadkie przyczyny

• Rak odbytu
  • Bardzo rzadki nowotwór występujący najczęściej u osób starszych.
  • Miejscowe objawy w postaci ran, krwawienia i (wyczuwalnego) guza w okolicy odbytu.
• Uwypuklenia w jelicie grubym (choroba uchyłkowa jelita)
  • Występuje najczęściej u osób starszych.
  • Często nie pojawiają się żadne objawy, ale możliwe są zmiany stolca i wzdęcia oraz ewentualnie krew w stolcu.
  • Proces zapalny w uchyłkach nosi nazwę zapalenia uchyłków.
• Zmniejszone ukrwienie jelita (niedokrwienne zapalenie jelita grubego)
  • Stosunkowo rzadkie schorzenie, które występuje u osób starszych i często u pacjentów ze stwierdzoną zaawansowaną miażdżycą tętnic .
  • Chorobie towarzyszą epizody silnego skurczowego bólu w dolnej części jamy brzusznej oraz lekkiej i często krwawej biegunki.
  • Jest to nagły wypadek, który wymaga bardzo szybkiego leczenia.
• Zapalenie jelit po antybiotykoterapii
  • Możliwe powikłanie w wyniku leczenia antybiotykami (profilaktyki antybiotykowej).
  • Objawy różnią się od łagodnego do ciężkiego zapalenia jelita grubego; typowa jest wodnista biegunka (biegunka), która jest śluzowa, a czasami krwawa; występują również skurcze w dolnej części brzucha.
• Zapalenie uchyłka Meckela
  • Najczęściej występuje u dzieci w wieku poniżej 10 roku życia; jest to uwypuklenie jelita cienkiego (uchyłek), które może ulec zapaleniu.
  • Choroba może prowadzić do intensywnych ataków bólu. Objawy u dziecka obejmują gorączkę, nudności, wymioty i napięty brzuch.
• Żylaki przełyku
  • Zwykle rozwijają się wskutek zaburzeń wątroby (marskości) i występują najczęściej u osób uzależnionych od alkoholu .
  • Są to rozciągnięte naczynia krwionośne znajdujące się tuż pod błoną śluzową w przełyku. Żylaki mogą pęknąć i spowodować niewielkie lub poważne (zagrażające życiu) krwotoki.

Kiedy należy zasięgnąć porady lekarskiej?

Zblednięcie i szybkie uczucie wyczerpania, możliwe też nieprawidłowe stolce (np. zaparcia, biegunka), może to wskazywać na utajone krwawienie z jelita. Zalecana jest wizyta u lekarza.

Badanie na krew utajoną w kale powinno być raz w roku zalecane osobom po 50. roku życia, chyba że wykonywana jest kolonoskopia. Ponieważ kolonoskopia jest bardziej niezawodna niż badanie kału na krew utajoną, badanie to jest pomijane przez kilka lat po wykonaniu kolonoskopii.

Dla osób z rodzin zagrożonych (np. z bliskimi krewnymi chorymi na raka jelita) obowiązują inne zasady badań przesiewowych.

Jeżeli lekarz na podstawie określonych objawów podejrzewa rak jelita, wykona (zleci) badanie na krew utajoną w stolcu lub kolonoskopię, niezależnie od czasu między badaniami przesiewowymi.

Jak postępuje lekarz?

Historia choroby (wywiad lekarski)

Lekarz może zadać następujące pytania:

• Czy zaobserwowano krew w stolcu?
• Czy pacjent czuje się coraz bardziej zmęczony/wyczerpany?
• Czy w ostatnim czasie stolec się zmienił?
• Czy pojawiła się biegunka?
• Czy wystąpiła u pacjenta niezamierzona utrata masy ciała?
• Czy poza tym ogólny stan fizyczny jest dobry?
• Czy pacjent był ostatnio leczony antybiotykami ?
• Czy w rodzinie pacjenta występowały choroby przewodu pokarmowego?

Badanie lekarskie

Lekarz przeprowadzi ogólne badanie przedmiotowe, a przede wszystkim badanie palpacyjne narządów jamy brzusznej. W przypadku kobiet przeprowadzane jest również badanie ginekologiczne.

Ponadto lekarz ostrożnie zbada obszar wokół odbytu pod kątem hemoroidów, szczelin lub innych urazów.

W celu oceny stopnia krwawienia bada się stężenie hemoglobiny. W przypadku większego lub długotrwałego niewielkiego krwotoku jelitowego zawartość hemoglobiny we krwi spada.

Jeśli nie zostało to jeszcze wykonane: badanie na krew utajoną w kale. W tym celu lekarz daje zestaw testowy, za pomocą którego można łatwo pobrać próbkę kału w domu.

Jeśli występują ślady krwi utajonej w kale, można zbadać odbytnicę i dolny odcinek jelita grubego lub całe jelito grube za pomocą rektoskopii lub kolonoskopii. Gastroskopia może być wykorzystana do poszukiwania źródeł krwawienia w żołądku.

Celem badań jest znalezienie i ocena przyczyn, lokalizacji i zakresu krwawienia, aby w miarę możliwości można było wyleczyć chorobę podstawową.

Dodatkowe informacje

• Krew w stolcu
• Badania przesiewowe w kierunku raka jelita
• Anemia, niedokrwistość
• Kolonoskopia
• Palenie szkodzi zdrowiu.
• Utajony krwotok jelitowy – informacje dla personelu medycznego

Autorzy

• Susanne Meinrenken, dr n. med., Brema