Pacjent z anafilaksją w poradni lekarza rodzinnego
Jakie kroki podjąć w przypadku pacjenta z objawami wstrząsu anafilaktycznego po połknięciu/użądleniu osy?
- Adrenalina jest lekiem ratującym życie,
- Należy zabezpieczyć dostęp donaczyniowy,
- Ułożyć pacjenta w pozycji leżącej z kończynami dolnymi nieco wyżej,
- Podać nebulizacje z budesonidu i beta-2-mimetyku, oraz leki przeciwhistaminowe i glikokortykosteroidy.
- Pacjent powinien być skierowany na SOR na obserwację ze względu na możliwość reakcji dwufazowej.
Który lek przeciwhistaminowy w nagłych sytuacjach podziała najskuteczniej?
- Rupatadyna - wchłania się niezależnie od posiłku, ma szybki początek działania.
Zestaw ratunkowy na wakacje dla pacjenta z alergią
- Pacjent z alergią na jad owadów powinien brać zestaw ratunkowy na wakacje, który zawiera adrenalinę, glikokortykosteroidy, lek przeciwhistaminowy oraz krótkodziałający beta-2-mimetyk.
Usuwanie żądła z miejsca użądlenia
- Należy usunąć żądło przez podważenie, aby nie uwolniła się resztka jadu. Nie wolno chwytać żądła pęsetą i wyciskać jadu.
Miejscowe reakcje po urządzeniu
Co może lekarz rodzinny zalecić na reakcję miejscową po ukąszeniu przez owady?
- Najważniejszy jest bezpośrednio okład chłodzący,
- Dezynfekcja miejsca,
- Zastosowanie kremu sterydowego,
- Lek przeciwhistaminowy.
Jaki lek przeciwhistaminowy jest polecany?
- Rupatadyna jest polecana ze względu na szybkie wchłanianie i dodatkowe hamowanie receptorów czynnika aktywacji płytek (PAF).
- Setryzyna i lewocetryzyna również są skuteczne.
Sterydy doustne po użądleniu
Który steryd doustnie i w jakich dawkach po użądleniu osy, szerszenia w przypadku nasilonej pokrzywki, znacznego miejscowego obrzęku albo dodatniego wywiadu alergicznego (ale nie wstrząsu anafilaktycznego)?
- Dorośli - Prednison (np. Encorton) 40 mg (2x20 mg) co 12 godzin,
- Dzieci - w zależności od masy ciała - od 10 mg do 20 mg na dobę.
Leki miejscowe przeciwhistaminowe dla uśmierzenia świądu u dzieci
- Hydrokortyzon (maślan) - u małych dzieci; u starszych - mometazon.
Ugryzienia przez meszki
Co stosować w przypadku ugryzień przez meszki, które powodują zmiany krwotoczne, wrzodziejące, z rozległymi strupami?
- Wskazane jest miejscowe zastosowanie preparatu łączonego sterydu z antybiotykiem tj. Pimafucort czy Triderm.
Czy miejscowym objawem ukąszenia przez owada mogą być wylewy podskórne?
- To nie jest charakterystyczne dla alergii, ale może być efektem reakcji toksycznej. Należałoby ocenić pacjenta pod kątem skazy naczyniowej.
Kiedy powinniśmy skierować pacjenta do alergologa?
- Skierowanie do alergologa jest konieczne,:
- gdy obrzęki są duże (powyżej 15 cm, utrzymujące się 24 godziny) lub
- gdy pacjent ma dużą ekspozycję na owady (np. pszczelarze).
Alergia na ukąszenia i użądlenia przez owady - testy skórne
Testy skórne - czy istnieje dolna granica wieku?
- Nie ma ograniczeń wiekowych w sensie reakcji skóry, ale jest to kwestia współpracy dziecka.
Skóra reaguje w każdym wieku, ale dziecko musi być w stanie utrzymać rękę przez 15 minut.
Alergie krzyżowe na jad owadów
- Uczuleni na osę mogą zareagować po użądleniu przez szerszenia, a uczuleni na pszczołę na jad trzmiela.
Odczulanie
Kwalifikacja do odczulania - czy można odczulać na jad osy w przypadku nasilonej reakcji miejscowej (rozległy obrzęk)?
- Odczulanie jest możliwe tylko, jeśli pacjent spełnia kryterium kliniczne - reakcja anafilaktyczna po żądleniu.
Od której klasy można odczulać na jad osy?
- Od 1 klasy, pod warunkiem, że pacjent spełnia kryterium kliniczne - reakcja anafilaktyczna po żądleniu.
Skuteczność odczulania na jad błonkoskrzydłych
- Skuteczność odczulania wynosi 95-100%.
Jak długo trzeba odczulać, aby uzyskać maksymalną odpowiedź?
- Odczulanie trwa zazwyczaj 5 lat. Jeśli w trakcie odczulania (VIT) wystąpi reakcja anafilaktyczna, należy pacjenta zdiagnozować w kierunku mastocytozy. Przy potwierdzeniu tej choroby odczulamy do końca życia.
Astma a alergia
Astma oskrzelowa a ryzyko wystąpienia anafilaksji
- Astma uskrzelowa nie zwiększa ryzyka wystąpienia reakcji anafilaktycznej, ale niekontrolowana astma zwiększa ryzyko ciężkości tej reakcji. Ważne jest, aby pacjent z reakcją anafilaktyczną miał dobrze kontrolowaną astmę. W każdym gabinecie powinien być dostępny beta-2-mimetyk krótkodziałający wraz z komorą, spacer'em do jego podania. Pacjent z astmą powinien mieć intensyfikowane leczenie dla dobrej kontroli astmy i w zestawie przeciwwstrząsowym zawsze SABA.
Dawkowanie leków u pacjenta z astmą
- Pacjent z astmą powinien otrzymać takie same leki/dawki leków w przypadku reakcji uogólnionej, szczególnie nasilających się duszności.
Inne zagadnienia z obszaru alergologii:
- Obrzęk naczynioruchowy
- Alergia na ukąszenia/jad owadów
- Alergia ogólnoustrojowa
- Immunoterapia swoista dla alergenów (SIT)
- Zapobieganie alergiom