Co to jest nietrzymanie moczu lub osłabienie pęcherza?
Nietrzymanie moczu (osłabienie pęcherza) w ciągu dnia może być dużym obciążeniem dla dzieci w wieku szkolnym i ma negatywny wpływ na samoocenę dziecka. Dlatego bardzo ważna jest wczesna diagnostyka i leczenie. Nietrzymanie moczu u dzieci odnosi się do mimowolnej utraty moczu przez okres co najmniej trzech miesięcy u dzieci, które uzyskały już kontrolę nad oddawaniem moczu. Z reguły nietrzymanie moczu nie wymaga leczenia do 5. roku życia.
Nietrzymanie moczu może występować w ciągu dnia lub w nocy. Istnieją różne formy nietrzymania moczu u dzieci. Typowe jest częste (więcej niż siedem razy dziennie) i silne parcie na mocz z niewielkim wyciekiem moczu. Często obserwuje się zatrzymanie moczu, tzn. dziecko wstrzymuje i napina się podczas oddawania moczu.
Do 4. roku życia nietrzymanie moczu jest uważane za normalne. Nietrzymanie moczu w ciągu dnia jest znacznie rzadsze niż moczenie nocne i występuje nieco częściej u dziewczynek. BadaniaWg pokazująbadań, że nawet 20% 4-6-latków ma sporadyczny mimowolny wyciek moczu w ciągu dnia, natomiast u 3% stwierdzono wyciek dwa lub więcej razy w tygodniu. Duży odsetek dzieci z dziennym nietrzymaniem moczu moczy się również w nocy. Problem zmniejsza się wraz z wiekiem. Podczas gdy 2-5% siedmiolatków cierpi na nietrzymanie moczu, problem ten dotyczy jedynie 0,5% dzieci w wieku 11-13 lat.
Przyczyny
Do rozwoju nietrzymania moczu mogą przyczynić się różne czynniki. Pewną rolę mogą odgrywać predyspozycje rodzinne i opóźnione dojrzewanie funkcji pęcherza.
Normalnie mięsień pęcherza, który pomaga opróżnić pęcherz, i mięsień zwieracza cewki moczowej współpracują ze sobą. Ta interakcja jest zaburzona u dzieci z czynnościowym nietrzymaniem moczu. Jedną z przyczyn może być to, że dziecko wcześniej tłumiło potrzebę oddania moczu zamiast pójścia do toalety, a tym samym zaburzyło interakcję mięśni. Powodem, dla którego dzieci tłumią chęć oddania moczu może być np. brak czasu podczas zabawy lub ból spowodowany zakażeniem układu moczowego czy wrażliwość w podbrzuszu. Niedoczynność lub nadczynność pęcherza moczowego może również prowadzić do nietrzymania moczu.
Inne schorzenia związane z nietrzymaniem moczu u dzieci to zakażenia układu moczowego, odpływ wsteczny pęcherzowo-moczowodowy, zaparcia oraz zaburzenia psychiczne, takie jak ADHD. Choroby te powinny być diagnozowane i leczone.
Diagnostyka
ObjawyZwykle objawy są charakterystyczne. Lekarz bada dziecko, aby wykluczyć organiczną przyczynę nietrzymania moczu. Z reguły nie można znaleźć żadnych nieprawidłowości. Mocz jest badany pod kątem zakażenia. Ponadto może być wskazane badanie ultrasonograficzne w celu wykluczenia nieprawidłowości w obrębie dróg moczowych (odpływ wsteczny pęcherzowo-moczowodowy).
Aby ocenić stopień nietrzymania moczu, pomocne może być prowadzenie przez kilka dni dzienniczka pęcherzamikcji. Zapisuje się w nim ilość wypijanych płynów, częstotliwość oddawania moczu, mimowolny wyciek moczu oraz częstotliwość wypróżnień.
Leczenie
Pacjenci i rodzice są informowani o tym, jak działa pęcherz moczowy. ZazwyczajW umawiazaleceniach ustala się napodjęcie regularneprób oddawanieregularnego oddawania moczu przez dziecko, najlepiej co trzy godziny. Pomocnym narzędziem jest prowadzenie dzienniczka oddawania moczu (dzienniczek mikcji) przez okres 14 dni, z uwzględnieniem wycieku moczu. W pierwszej kolejności leczy się nietrzymanie moczu w ciągu dnia, a następnie moczenie nocne. Jeśli dziecko cierpima jednocześnie na zaparcia, leczynależy sięrównież je w pierwszej kolejnościleczyć. Często powoduje to poprawę w zakresie nietrzymania moczu. Należy również leczyć wszelkie choroby psychiczne leżące u podstaw tego zaburzenia.
Z reguły przy nietrzymaniu moczu nie stosuje się leków. W przypadku pęcherza nadreaktywnego, jeśli opisane powyżej środki nie przyniosły rezultatu, w indywidualnych przypadkach pomocne mogą być tzw. leki antycholinergiczne. W niektórych przypadkach pomaga również fizjoterapia z ćwiczeniami dna miednicy. Zdecydowana większość dobrze reaguje na wprowadzenie dobrych nawyków z regularnymi wizytami w toalecie.
Dodatkowe informacje
- Moczenie nocne (enureza).
- Badanie ultrasonograficzne nerek i dróg moczowych.
- Czynnościowe nietrzymanie moczu u dzieci – informacje dla lekarzy.
Autorzy
- Joanna Dąbrowska-Juszczak, lekarz (redaktor)
- Martina Bujard, dziennikarka naukowa, Wiesbaden