Co to jest ogon koński?
Kręgosłup w szerokim znaczeniuczłowieka składa się z 33–34 kręgów. Wewnątrz kręgosłupa znajduje się płyn mózgowo-rdzeniowy i rdzeń kręgowy z odchodzącymi od niego nerwami rdzeniowymi. Kręgosłup dzieli się na siedem kręgów szyjnych, dwanaście kręgów piersiowych, pięć kręgów lędźwiowych, kość krzyżową i kość ogonową. Pomiędzy poszczególnymi kręgami znajdują się krążki międzykręgowe, które pełnitworzą rolę swoistego amortyzatora ruchów i wstrząsów. Rdzeńkanał kręgowy znajduje się, w kanale kręgowym przebiegającym wewnątrz kręgosłupa. Chronią go struktury kostne oraz płyn mózgowo-rdzeniowy, tj. pozakomórkowa wodnista ciecz, którarym otaczaprzebiega rdzeń kręgowy. ZW rdzeniaobrębie tego kanału rdzeń kręgowegogowy odchodząbiegnie nerwywzdłuż rdzeniowe,całej biegnące początkowo wewnątrzdługości kręgosłupa wzdłuż rdzenia, ktotoczony płynem móre unerwiają tułów wraz z narządami oraz kończynyzgowo-rdzeniowym. Nerwy te wychodzą z kręgosłupa parami przez otwory międzykręgowe, jeden z prawej, drugi z lewej strony, i biegną do tkanek i narządów. Każdy nerw rdzeniowy zaopatruje konkretny, wyraźnie określony obszar ciała dwoma rodzajami włókien nerwowych, pełniących odmienne funkcje: Włókna czuciowe przekazują bodźce z organizmu do ośrodkowego układu nerwowego, włókna ruchowe z kolei przewodzą pobudzenie z ośrodkowego układu nerwowego do mięśni i ścięgien.
Dolny odcinek rdzenia kręgowego, zwany stożkiem rdzeniowym, kończy się naNa poziomie pierwszego kręgu lędźwiowego. Dolnerdzeń kręgowy kończy się stożkiem rdzeniowym, z którego wychodzą nerwy rdzeniowe, przebiegajtworząc tzw. ogon koński (cauda equina). Nerwy te biegną odw stożka ku dodółowi, w kierunku kości krzyżowej, i opuszczajwychodzą kręgosłup przez parzyste otwory międzykręgowe, znajdujące się poniżej stożka. Ten pęczek nerwów przypominaOgon koński ogon.odpowiada Dlategoza nazywanyunerwienie jestnarządów caudamiednicy, equinanóg, (łacińskiea określenietakże końskiegoobszarów ogona)odpowiedzialnych za kontrolę nad pęcherzem moczowym i odbytem.
Zespół ogona końskiego – co to jest?
PomiZespół ogona końskiego (ang. Cauda Equina Syndrome, CES) jest stanem medycznym, który wystędzypuje, trzonamigdy kręgdochodzi do kompresji nerwów, tworzących kręgosłup,ogon znajdują się krążki międzykręgowekoński. PełniąTa one istotną funkcję amortyzującą i umożliwiają poszczególnym kręgom przemieszczanie się względem siebie (np. podczas zginania grzbietu). Każdy krążek międzykręgowy składa się z twardego pierścienia zewnętrznego i miękkiego galaretowatego jądra leżącego w środku. Mocny pierścień zewnętrzny jestkompresja zwykle nieco cieńszy w części tylnej i może ulec rozerwaniu w efekcie zużycia związanegowynika z wiekiem lub dużego obciążenia. Części miękkiego jądra mogą przemieszczać się wówczas na zewnątrz tworząc swoiste wybrzuszenie na zewnętrznej powierzchni krążka. To wybrzuszenie nazywane jest również wypadnięcie krążka międzykręgowego lub ang. disc prolapse. Jeśli wypadnięty krążek międzykręgowy uciska na nerwy wychodzące z otworów międzykręgowych, może powodować ból i prowadzić do uszkodzenia nerwów.
Gdy do wypadnięcia krążka międzykręgowego ma(tzw. miejsceprzepuklina dysku) w dolnej części kręgosłupa, zwłaszcza w okolicy lędźwiowej. Wypadnięcie krążka międzykręgowego, który z uwagi na swoje galaretowate jądro może dojśwylewać dosię uszkodzeniapoza swoje normalne miejsce, może uciskać na nerwy rdzeniowe ogona końskiego, (caudaprowadząc equina).do Jestpoważnych toobjawów szczególna odmiana rwy kulszowej zwana zespołem ogona końskiegoneurologicznych.
ObjawyPrzyczyny
Zespół ogona końskiego powodujejest różnenajczęściej objawy i dolegliwościefektem:
bWypadnięcia krążka międzykręgowego (przepuklina krążka międzykręgowego), któlra uciska nerwy rdzeniowe;- Urazów
odcinku lędźwiowymkręgosłupa, np. w wyniku wypadków, które prowadzą do kompresji lub uszkodzenia nerwów ogona końskiego; promieniujZmian zwyrodnieniowych w kręgosłupie, które mogącypowodować zwężenie kanału kręgowego (stenozę kręgosłupa);- Zatorów w naczyniach krwionośnych lub ropni, które mogą wywierać nacisk na nerwy;
- Nowotworów w obrębie miednicy, które rozrastają się w kierunku kręgosłupa i kompresują nerwy.
Objawy
Objawy zespołu ogona końskiego mogą być różnorodne i w dużej mierze zależą od stopnia kompresji nerwów. Należy do nich:
- Ból w okolicy lędźwiowej, który może promieniować do nóg;
- Zaburzenia czucia w okolicach odbytu, genitaliów, wewnętrznej strony ud i stóp (tzw. „siodłowy” ból);
- Zaburzenia
i zaburzenia motorykiruchowe kończyn dolnych (osłabienie siły mięśniowej, trudności w poruszaniu nogami); - Nietrzymanie moczu lub zatrzymanie moczu: Zatrzymanie moczu jest szczególnie niepokojącym objawem, który świadczy o poważnym uszkodzeniu nerwów kontrolujących funkcje pęcherza;
- Zaburzenia funkcji seksualnych: U mężczyzn i kobiet mogą wystąpić zaburzenia erekcji lub problemy z orgazmem;
- Brak kontroli nad oddawaniem stolca (w przypadku uszkodzenia nerwów odpowiedzialnych za funkcjonowanie odbytu).
Ostry zespół ogona końskiego (zatrzymanie moczu, zaburzenia czucia, porażenia) wymaga natychmiastowej pomocy medycznej, ponieważ ignorowanie tych objawów może prowadzić do trwałych uszkodzeń neurologicznych.
Diagnostyka
Zdiagnozowanie zespołu ogona końskiego opiera się na dokładnym wywiadzie lekarskim oraz badaniu fizykalnym. Lekarz ocenia obecność typowych objawów, takich jak:
- Ból lędźwiowy;
- Osłabienie mięśni kończyn dolnych;
- Zmiany czucia w
okolicyokolicach odbytu, narządów płciowych iwewnnóg; - Problemy z kontrolą nad pę
trznejcherzemstronyiudjelitami.
WystNajczępujściej wykorzystywaną równieżmetodą zaburzeniadiagnostyczną funkcjiw seksualnych.przypadku Innympodejrzenia typowymzespołu objawemogona chorobykońskiego jest nietrzymanierezonans moczuzmagnetyczny Z(RM), powoduktóry porapozwala na dokładną ocenę strukturalną kręgosłupa i wykrycie wszelkich zmian w obrębie krążeniaków mięśnidzykręgowych zwieraczyoraz chorzykompresji tracą kontrolę nad oprnerwóżnianiem pęcherza i jelit. Całkowite zatrzymanie moczu (wypełniony pęcherz nie może być opróżniony samoistnie) jest sygnałem ostrzegawczym, należy niezwłocznie zgłosić się do lekarzaw.
Leczenie
Zespół ogona końskiego możeto stan wymagający pilnej interwencji chirurgicznej, zwłaszcza w przypadkach ostrych, w których występowaćpują równieżobjawy beztakie jednoczesnychjak zaburzeńzatrzymanie ruchowychmoczu lub czuciowych wniedowłady kończynachczyn dolnych. BólOperacja teżdekompresyjna nie zawsze musi być obecny.
Diagnostyka
Lekarz przeprowadzi badanie fizykalne(np. Dousunięcie ocenyprzepukliny charakterudysku) bólu mogąpowinna zostać użyte specjalne kwestionariusze.
W celu potwierdzenia zespołu ogona końskiego zaleca się wykonanie rezonansu magnetycznego (RM).
Terapia
Rokowanie w poszczególnych przypadkach w dużym stopniu zależy od momentu rozpoczęcia leczenia. Ostry zespół ogona końskiego z objawami porażennymi i/lub zatrzymaniem moczu jest stanem nagłym, wymagającym natychmiastowego działania w postaci zabiegu operacyjnego. Operacja powinna być wykonanaprzeprowadzona jak najszybciej, najlepiej w ciągu pierwszych 24 godzin i w żadnym wypadku nie później niż po 48 godzinach. Tylko w ten sposób można zminimalizować ryzykood wystąpienia ewentualnychobjawów. trwaTylko wtedy możliwe jest zminimalizowanie ryzyka powikłych następstwań, takich jak:
- Przewlekłe
nietrzymaniebólemoczu,kręgosłupaniedowi kończyn dolnych; - Trwałe zaburzenia funkcji pęcherza i jelit;
- Niedowłady i osłabienie mięśni kończyn dolnych.
Po operacji pacjent przechodzi rehabilitację, przewlekłyktóra dolegliwościma bólowena celu poprawę funkcji motorycznych i dysfunkcjeczuciowych. seksualneW niektórych przypadkach, zwłaszcza przy szybkim rozpoznaniu i leczeniu, rokowanie jest bardzo dobre, a pacjent może wrócić do normalnego życia.
Rokowanie
JeśliRokowanie wypadnizależy w dużej mierze od momentu rozpoczęciecia krleczenia. Wczesne leczenie chirurgiczne (w ciążkagu międzykręgowego24–48 jestgodzin leczoneod chirurgicznie,wystąpienia częstoobjawów) udajedaje sięnajlepsze przywrócićszanse funkcjęna pełne odzyskanie funkcji nerwów ogona końskiego. OgonPrzy dłuższym opóźnieniu, zwłaszcza jeśli dojdzie do całkowitego zatrzymania moczu, rokowanie staje się gorsze, a szanse na pełne przywrócenie funkcji są ograniczone. Całkowite zatrzymanie moczu i porażenie mięśni końskiczyn należydolnych domogą obwodowego układu nerwowego, jest znacznie bardziej odporny niż rdzeń kręgowy i ma zdolnośprowadzić do regeneracjitrwałych uszkodzeń, nawet po leczeniu operacyjnym.
Dobrze leczony zespół ogona końskiego daje pacjentom szansę na powrót do aktywności fizycznej i funkcji seksualnych, zwłaszcza jeśli zmiany nie były zbyt rozległe.
Podsumowanie
Zespół ogona końskiego wiąjest poważnym stanem neurologicznym, który wymaga natychmiastowej interwencji medycznej. Ból w odcinku lędźwiowym, zaburzenia czucia w obrębie miednicy, a także się z problemamiproblemy z oddawaniem moczu. Zasadniczosą rozróżniakluczowymi się dwa warianty, w zależności od tego, czy oddawanie moczu jest jeszcze możliwe, czy już nie (zatrzymanie moczu) czyli odpowiednio niecałkowity i całkowity zespół ogona końskiego. W przypadku całkowitego zatrzymania moczu rokowanie jest niekorzystne nawet przy wcześnie podjętym leczeniu operacyjnym; trwałe uszkodzenie może w tym przypadku nastąpić już po sześciu godzinach. W przypadku dysfunkcji pęcherzaobjawami, którejre niepowinny towarzyszyskłonić zatrzymaniepacjenta moczu,do natychmiastowego kontaktu z lekarzem. Wczesne leczenie chirurgiczne pozwala zminimalizować ryzyko trwałych uszkodzeń i poprawić rokowanie jest znacznie lepsze. U około 50% pacjentów można przywrócić zaburzone funkcje zwieraczy.
Dodatkowe informacje
- Ból spowodowany wypadnięciem krążka międzykręgowego w odcinku lędźwiowym kręgosłupa
- Ostre zatrzymanie moczu
- Uszkodzenie krążków międzykręgowych lędźwiowych z radikulopatią – Informacja dla personelu medycznego
Autorzy
- Kalina van der
BandBend, lekarz (recenzent) - Martina Bujard, dziennikarz naukowy, Wiesbaden