Co to jest uraz tylnej grupy mięśni uda?
Mięśnie udatylnej grupy tylnejuda, nazywane sązwane mięśniami kulszowo-goleniowymi, to grupa mięśni odpowiadająca za zginanie stawu kolanowego i prostowanie stawu biodrowego. MiZe względu na swoje funkcje, te mięśnie są szczególnie narażone na urazy, zwłaszcza u sportowców wykonujących intensywne, dynamiczne ruchy, takie jak sprinty czy gwałtowne zmiany kierunku.
Definicja
Uraz mięśni kulszowo-goleniowych (tzw. „uraz hamstringów”) to uszkodzenie włókien mięśniowych w tej grupygrupie podmięśniowej, wpktóre może wystąpić w wyniku nadmiernego naciągnięcia lub zerwania. Uraz ten jest powszechny w sportach, które wymagają szybkich, siływemowych ruchów, takich jak biegi krótkodystansowe, piłka nożna, rugby czy koszykówka.
Przyczyny urazu
Uraz mięśni kulszowo-goleniowych najczęściej wynika z:
- Braku odpowiedniej rozgrzewki – mięśnie są zimne i sztywne, co zwiększa ryzyko ich uszkodzenia.
- Zbyt dużego obciążenia
mog– gwałtowne, intensywne ruchy, takie jak szybkie sprinty, zmiany kierunku, czy nagłe zatrzymanie w trakcie biegu. - Zmęczenia – osłabione mięśnie są
ulecbardziej podatne na naciągnięciucielubinaderwaniuzerwanie. - Ograniczonej
Melastyczności i ruchomości stawówiw – w wyniku czego mięśnie są mniej elastyczne, co utrudnia ich prawidłowe rozciąganie i skurcz.
Podział urazów mięśni kulszowo-goleniowych
Urazy tej grupy mięśniowej dzielą się na różne stopnie w zależności od rozległości uszkodzenia:
- Stopień 1 (naciągnięcie) – lekkie uszkodzenie mięśni, któ
wczasreoobejmujeurazietylko niewielką część włókien mięśniowych. Objawia się bólem przy rozciąganiu mięśnia, ale nie ma utraty funkcji. - Stopień 2 (naderwanie) – uszkodzenie większej liczby włókien mięśniowych, które powoduje silniejszy ból i obrzęk. Występuje osłabienie siły mięśniowej, ale pacjent wciąż może chodzić.
- Stopień 3 (całkowite rozerwanie) – całkowite zerwanie mięśnia lub ścięgna, które wiąże się z intensywnym bólem, obrzękiem, a często również z widocznymi siniakami i trudnościami w poruszaniu kończyną.
Objawy urazu
Do typowych objawów urazu mięśni kulszowo-goleniowych lub tzw. „urazie hamstringów“ (mięśnie kulszowo-goleniowenależą:
- Natychmiastowy,
ang.ostryhamstring muscle complexból –HMC). Uraz ten jestszczególnieczęstypodczasuwykonywaniasportowcgwałtownych ruchów,którzyjakuprawiają dyscypliny cechujące się szybkimi, silnymi ruchami, na przykład biegi krótkodystansowe,sprint czypizmiana kierunku. - Osł
kaabienienożna. Urazysiły mięśniniowejmożna–podzielić według stopni odpowiadających rozległości uszkodzenia. Uszeregowane są od łagodnego nadwyrężenia, gdzie tylko nieliczne włókna mięśniowe zostały przerwane, aż po całkowite rozerwanie mięśnia grupy tylnej uda.Powstawaniu urazów mięśniowym prawdopodobnie sprzyja brak rozgrzewki przed treningiem lub zawodami, zmęczenie oraz ograniczona ruchomość. Ryzyko urazu można zmniejszyć poprzez profilaktyczny trening siłowy i ruchowy.Ponieważ mięśnie uda są bardzo dobrze ukrwione (przez udo przebiegają duże naczynia krwionośne), podczas urazu grupy kulszowo-goleniowej mogą wystąpić też krwawienia. Jako powikłanie może wystąpić również tak zwanyzespół ciasnoty przedziałów powięziowych. Objawia się on silnym bólem i może prowadzić do obumierania mięśni. W przebiegu choroby może dojść do zwapnienia mięśni.ObjawyUraz charakteryzuje pojawienie się natychmiastowego bólu lub niedowładu tylnej grupy mięśni uda. Do urazu mięśnia najczęściej dochodzi na początku lub pod koniec aktywności ruchowej np. podczas sprintu. Pacjenci z regułypacjent niesą jużjest w stanie kontynuowaćrozpoczętej czynnoaktywności.Poważnefizycznejurazyzskutkująpowoduobrzękiembólu iewentualnymiograniczonejkrwawieniamisiły w nodze. - Obrzęk i zasinienie – wynika z uszkodzenia naczyń krwionośnych i krwawienia wewnętrznego.
- Trudności w poruszaniu kończyną – utrata pełnej sprawności w nodze, problem z chodzeniem lub wykonywaniem prostych ruchów.
- Ból przy rozciąganiu mięśnia – utrzymujący się dyskomfort, szczególnie podczas prób rozciągania i obciążania nogi.
Diagnostyka
W
Diagnoza wiopiera siększości przypadkówna:
- Badaniu fizykalnym – lekarz
lubprzeprowadzafizjoterapeutawywiad,możeoceniawywnioskowaćzakresrodzajruchuurazuwnastawiepodstawiebiodrowymsamegoijegokolanowym,opisu.sprawdzaCechy urazusiłę mięśni uda mogniowąbowiemoraznieszukabyobrzęków i siniaków. - Ultrasonografia (USG) – pozwala na ocenę stopnia uszkodzenia mięśnia i obecności krwawienia.
- Rezonans magnetyczny (RM) – szczególnie w przypadku poważnych urazów, pozwala ocenić
uchwytnedokładnybadaniemzakresfizykalnym.obrażeńJemięślinia i sprawdzić, czy doszło do całkowitego rozerwania ścięgna lub uszkodzeń innych struktur (np. więzadeł).
Terapia
Leczenie urazu mięśni kulszowo-goleniowych zależy od stopnia uszkodzenia:
-
Pierwsza pomoc (RICE):
- R – odpoczynek (Rest) – unikanie obciążania uszkodzonego mięśnia.
- I – zimne okłady (Ice) – schładzanie uszkodzonego miejsca w celu zmniejszenia obrzęku i krwawienia.
- C – ucisk (Compression) – zastosowanie bandaży elastycznych w celu ograniczenia obrzęku.
- E – uniesienie (Elevation) – uniesienie nogi w celu zmniejszenia obrzęku.
-
Farmakoterapia – stosowanie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych, takich jak ibuprofen, w celu złagodzenia bólu i stanu zapalnego.
-
Rehabilitacja i fizjoterapia – po ustąpieniu ostrego bólu, pacjent powinien rozpocząć rehabilitację, której celem jest przywrócenie pełnej sprawności mięśnia. Program rehabilitacyjny obejmuje:
- Ćwiczenia rozciągające, poprawiające elastyczność mięśni.
- Ćwiczenia wzmacniające mięśnie nóg, zwłaszcza grupy mięśni kulszowo-goleniowych.
- Mobilizacje stawów biodrowego i kolanowego w celu poprawy ich ruchomości.
- Trening propriocepcji (czucie głębokie), aby poprawić koordynację i stabilność.
-
Leczenie operacyjne – w przypadkach ciężkich, zwłaszcza przy całkowitym rozerwaniu mięśnia
uda grupy tylnej, może on być wyczuwalny jako pogrubiony. W niektórych przypadkach pojawia się ograniczenielubzanik siły miścięśniowej. Krwawienie może ujawniać się w oględzinach w postaci obrzęku lub przebarwienia skóry.W szczególnych przypadkach pomocnygna, może byćrezonanskoniecznemagnetycznyleczenie(RM)chirurgiczne,który pozwala ocenić zakres obrażeń. Badanie to wskazane jestmające naprzykładceluwzszyciesytuacji, gdy nie ma pewności, czy doszło do rozerwania ścięgna lub czy istnieją dodatkowe uszkodzeniazerwanych strukturkostnych (np. złamania).Terapia
Aby zatamować ewentualne krwawienia, należy jak najszybciej założyć opatrunek uciskowy i schłodzić uszkodzoną okolicę. Uszkodzona kończyna powinna zostać uniesiona i odciążona. Jeśli przy okazji występuje ból, można w porozumieniu z lekarzem stosować środki przeciwbólowe. W trakcie leczenia powinna być stosowana fizjoterapia w zakresie odpowiednim do rozległości urazu. W przypadku lekkich urazów większość pacjentów po 1–2 dniach może zacząć wykonywać ruchy chorą kończyną do granicy bólu. Celem odciążania chorej kończyny, wskazane jest używanie kul ortopedycznych podczas chodzenia. Jeśli uraz jest poważny, kończyna powinna być całkowicie odciążona, a aktywność fizyczna podejmowana dopiero po konsultacji z lekarzem lub fizjoterapeutą. Celem rehabilitacji jest zwiększenie ruchomości i poprawa siły mięśniowej. Po zakończeniu leczenia rehabilitacyjnego pacjenci powinni kontynuować ćwiczenia ruchowe i siłowe w domu. Przed powrotem do czynnego uprawiania sportu powinny być wykonywane specjalistyczne ćwiczenia dla danej dyscypliny, aby w ten sposób zmniejszyć ryzyko ponownego urazu.Rokowanie
W przypadku poważnego urazu mięśnia lub rozerwania ścięgna wskazane może być szybkie leczenie operacyjne.
Leczenie urazu uda wymaga wiele cierpliwości. Jeśli powrót do uprawiania sportu nastąpi zbyt wcześnie, może to opóźnić proces zdrowienia i zwiększyć ryzyko ponownego urazu.
Aby zapobiec
Rokowanie w przyszłości nowym urazom, przed każdą aktywnością ruchową należy wykonać ćwiczenia rozgrzewające oraz zapewnić sobie dostateczną siłę mięśniową i ruchomość stawów. Należy pamiętać, że ryzyko urazu wzrasta wraz ze zmęczeniem.
Rokowanie
W przypadku urazów mięśni kulszowo-goleniowych rokowanie na ogół jest korzystnezwykle dobre, jednak zależy od stopnia urazu. Lekkie naciągnięcia mogą całkowicie wygoić się w ciągu kilku tygodni, podczas gdy poważniejsze naderwania i rozerwania wymagają dłuższej rehabilitacji. Jeśli aktywnośćpacjent zostanie podjęta przedwcześnie, może jednak szybko dojść do nawrotu choroby. Dlatego ważne jest, aby nie przeciążać chorych mięśni i zapewnić skuteczną rehabilitację. Najlepiej jest omwrówić z lekarzem prowadzącym, kiedy możliwy będzie powrótci do aktywności fizycznej zbyt wcześnie, istnieje ryzyko nawrotu urazu.
Zapobieganie urazom
Aby zmniejszyć ryzyko urazów mięśni kulszowo-goleniowych, zaleca się:
- Odpowiednią rozgrzewkę przed treningiem – szczególnie przed aktywnościami wymagającymi intensywnego wysiłku.
- Ćwiczenia wzmacniające i rozciągające – regularny trening siłowy, szczególnie mięśni nóg, oraz poprawa elastyczności mięśni.
- Odpowiednią regenerację – dbanie o odpoczynek i unikanie przeciążenia organizmu.
- Utrzymywanie odpowiedniej formy fizycznej – unikanie nagłych skoków w intensywności treningu i dbanie o kondycję.
Urazy mięśni kulszowo-goleniowych są powszechne, ale przy odpowiednim leczeniu i rehabilitacji można powrócić do pełnej sprawności, a odpowiednia profilaktyka zmniejsza ryzyko ich nawrotów.
Dodatkowe informacje
- Mięśnie kulszowo-goleniowe (hamstringi), uraz
Autorzy
- Marleen Mayer, lekarz, Mannheim
- Lek. Kalina van der Bend, recenzent