Co to jest zespół mięśnia gruszkowatego (ang. piriformis syndrome)?
Mięsień gruszkowaty (musculus piriformis) jestto mięśniemsień szkieletowymszkieletowy, który należącymy do głębokich mięśni obręczy kończyny dolnej. Biegnie od kości krzyżowej (os sacrum), czyli dolnego odcinka kręgosłupa, przez miednicę do bocznej strony bocznej kości udowej. SkurczJego mięśniagłówną gruszkowategofunkcją powodujejest rotacjęrotacja zewnętrznątrzna w stawie biodrowym. Ponadtooraz mięsieńodwodzenie ten odwodzi udouda (tzn.odciąganie odsuwago na zewnątrz).
Zespół mięśnia gruszkowatego objawia się bólem w okolicy pośladka, który może promieniować w dół przez tylną okolicczęść uda aż do łydki. Przyczyną bólu jest ucisk nerwu kulszowego przez mięsień gruszkowaty. JestZjawisko to zespójest nazywane zespołem ciasnoty w obrębie miednicy, w którejponieważ nerw kulszowy przebijamoże sięprzechodzić przez mięsień gruszkowaty lub przechodzi pod nim. Objawy cznajczęstościej występują u osób dobrze wytrenowanych, oz krótkichtkimi, silnychsilnymi i smałaboo rozciągniętychelastycznymi mięśniachniami, ale mogą pojawić się także u osób, które nie ćwicztrenujących wyczynowoprofesjonalnie. Zespół mięśnia gruszkowatego charakteryzuje się zwykle rozproszonym bólem i niestabilnością tylnego odcinka miednicy.
Choroba znacznie częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn. Szacuje się, że nawetokoło 6% wszystkich przypadków rwy kulszowej kulszowej jest spowodowane tym zespołem. miNajczęśniaciej gruszkowatego.rozwija Dosię podrażnieniaon nerwuw kulszowegowyniku możeintensywnych dojść szczegtreningólnie podczas treninguw siłowegoowych i uprawianialub kulturystyki.
Przyczyny
Rozpoznanie zespoZespółu mięśnia gruszkowatego stawianemoże jestmieć po wykluczeniu innych przyczyn bólu, dla których nie ma jednolitych kryteriów.
Przyczyny
Ogólnie rzecz biorąc, rozróżnia sięprzyczyny pierwotne i wtórne przyczyny chorób. PierwszePrzyczyny zpierwotne nich odnoszwiążą się doz stanuwrodzoną wrodzonego.nieprawidłowością Przebiegw przebiegu nerwu kulszowego jest nieco nietypowy. Najczęściej nerw ten przebiega tuż poniżej brzegu dolnego mięśnia gruszkowatego, ale uU około 4% wszystkich osóbludzi pochodzeniaz środkowo-Europy lubŚrodkowej pi Północnoeuropejskiegonocnej nerw kulszowy przebija się częściowo lub całkowicie przez ten mięsień gruszkowaty. WTakie takimanatomiczne przypadku istniejeuwarunkowanie zwiększoneksza ryzyko rozwoju tego zespołu, mięśnia gruszkowatego. Pierwotny zespół mięśnia gruszkowategoale stanowi mniej niż 15% wszystkich przypadków.
NajczZdecydowana więstszkszość przypadków ma przyczyny wtórne, związane przyczynz urazami lub przecią jest prawdopodobnie urazżeniami mięśnia gruszkowatego z następową reakcją zapalną prowadzącą do powstania zwężenia na drodze przejścia nerwu kulszowego. Do takiego urazu może dojść na kilkaprzykład sposobw wyniku długotrwałego lub intensywnego biegania, treningów. Wsiłowych niektlub innych sportórychw przypadkachwymagających urazznacznego jest następstwem przeciobciążenia dolnej części ciała. Uraz może też wynikać z długotrwałego nacisku na mięsień gruszkowaty, na przykład po długim bieganiu, intensywnym lub nietypowym treningu siłowym. Przyczyną może być również długotrwały bezpośredni nacisk na mięśnie, np.przez siedzenie na twardej powierzchni lub znoszenie portfelemportfela w tylnej kieszeni spodni. Do rozwoju zespoZespółu mięśnia gruszkowatego może dojśćsię również rozwinąć po poważnych urazach, natakich przykładjak po wypadku lub upadkuupadek na pośladki. PrzyczynU niektórych osób zespół wywołują dolegliwopowtarzające się mikrourazy związane z długotrwałym, jednostronnym wysiłkiem, na przykład u narciarzy, kolarzy wyścicigowych jestczy kierowców tych przypadkach prawdopodobnie przykurczciężarówek.
Objawy
Zespół mięśnia gruszkowatego w następstwie stanu zapalnego lub urazu. Może to prowadzić do ucisku nerwu kulszowego.
Ponadto, w konsekwencji jednostronnego, intensywnego treningu siłowego mięsień gruszkowatego może rozrosnąćobjawia się do tego stopnia, że zaklinuje nerw kulszowy. Szczegbólnie zagrożeni taką sytuacją są narciarze, kolarze wyścigowilem i kierowcy ciężarówek.
Objawy
Inną przyczyną może być również wcześniej przebyty uraz okolicy pośladka, często jednak przyczyna dolegliwości pozostaje niewiadoma. Pacjenci mogą odczuwać ból i mrowieniemrowieniem w okolicy biodra, kości ogonowej, pośladków, pachwiny lub podudzia. Najczęściej jednakból zespół mięśnia gruszkowatego manifestujekoncentruje się silnym bólemna pośladka,ladku któryi może promieniować do okolicywzdłuż tylnej strony uda luboraz całej kończyny dolnej. BólDolegliwości nasilanasilają się wprzy sytuacjach intensywnegointensywnym obciążaniaeniu mięśnia gruszkowatego, np. podczas chodzenia, kucania, czy kucania. Ddługotrwałeego siedzenia w zgięcietej biodrapozycji podczas siedzenia, (np. podczasw jazdy samochodem, również nasila bólsamochodzie). ChorzyW takich przypadkach pacjenci często muszą zatrzymywarobić sięprzerwy podczas jazdy, abyby wysiąść i wyprostować się, przedco dalsząłagodzi drogąból.
Rzadziej występującymi objawamiobjawy sątakie dolegliwościjak przyból podczas wypróżnianiuniania, ból warg sromowych lub moszny, a także ból podczas stosunku seksualnego u kobiet lub ból przy wstawaniu z łóżka. Sportowcy często opisują objawy jako wrażenieuczucie przykurczu mięśni grupy tylnej uda, szczególnie podczasw trakcie biegów sprinterskich.
Zespół mięśnia gruszkowatego jestmoże w niektórych przypadkachbyć trudny do odróżnienia od klasycznej rwy kulszowej (ischiagliaischialgia). ObjawyObie wchoroby obu przypadkach smają podobne objawy, gdyponieważ wynikają z podrażnienia nerwu kulszowego., Rale różnicanią polegasię jedynie na lokalizacjiprzyczyną i przyczynielokalizacją ucisku nerwu. RwaW kulszowaprzypadku rwy kulszowej ból zwykle zaczyna się w dolnej często towarzyszy uporczywemu bólowiści pleców, który przez pośladeki promieniuje zwykle do kończyny dolnej., Dolegliwościco tejest wynikają w tym przypadku zwynikiem ucisku korzeniakorzeni nerwowegonerwowych w obrębie kręgosłupa, (np. zw powoduprzypadku wypadnięcia krążka międzykręgowegodysku). W zespoleprzypadku zespołu mięśnia gruszkowatego natomiastból dopojawia uciskusię nerwu kulszowego dochodzibezpośrednio w obrębie miednicy,pośladków coi wywołujenie bezpośredniojest poprzedzony ból w okolicy pośladkowej, bez wcześniejszego bólulem pleców. Ponieważ leczenie w obu tych przypadkach jest inne, ważne jest, aby jednoznacznie ustalić miejsce, w którym dochodzi do ucisku nerwu.
Diagnostyka
PodstawąRozpoznanie podejrzewanegozespołu rozpoznaniamięśnia jestgruszkowatego wywiadopiera chorobowysię na dokładnym wywiadzie chorobowym i wynikibadaniu badańfizykalnym. Należy też wykluczyć inne potencjalne przyczyny występujących u pacjenta dolegliwości.
Podczas badania lekarz stwierdzaLekarz najczęściej stwierdza ból w okolicy pośladka przy zginaniu stawu biodrowego i przy rotacji chorej kończyny do wewnątrz (siedzenienp. podczas siedzenia ze skrzyżowanymi nogami). Czynność mięśnia gruszkowatego może być osłabiona:, Pacjencico mająobjawia problemysię problemami z uniesieniem nogi w leżeniu na boku.
W Badanieniektórych przypadkach, lekarz może czasem powodowaprzeprowadzić ból. Wykonując badanie przez odbyt lub pochwę, lekarz możeaby wyczuć napięcie bocznej ściany miednicy. W przeciwieństwie do klasycznych objawów rwy kulszowej, w przypadku zespołu mięśnia gruszkowatego nie wyststwierdza siępują cechyobjawów uszkodzenia nerwu.
Dalsze badania zazwyczaj(np. nietomografia skomputerowa czy rezonans magnetyczny) mogą wymagane.być Niekiedy wskazane jest wykonanie tomografii komputerowej (TK) lub rezonansu magnetycznego (RM)zalecane w celu wykluczenia innych chorprzyczyn bóblu.
Terapia
L
Leczenie zachowawczezespołu mięśnia gruszkowatego zazwyczaj przynosi zwykle dobre rezultaty.
Najważniejszym działaniem jest odciążaniewyniki. UnikajW pierwszej kolejności należy unikać czynności wywołujących ból. W przypadku pracy siedzącej, nalea takży co 20 minut wstać, aby się wyprostować. Sportowcy powinni odpowiednio dostosować swój program treningowy. Należye zmniejszyć intensywność treningutreningów siłowegoowych. KilkaDługotrwałe razy dzienniesiedzenie należy dodatkowoprzerywać co 20 minut, aby rozprostować ciało i zmniejszyć napięcie w obrębie miednicy.
Ważnym elementem terapii jest rozciągaćganie mięsieńśnia gruszkowaty, choćby przez parę minutgruszkowatego. PrzedMożna to zrobić poprzez ćwiczeniamiwiczenie rozciągającymice, można rozluźnić mięśnie wykorzystując do tego ciepło.
Mięsień gruszkowaty można rozciągnąć w następujący sposób (przykład dla prawej strony): Podczas leżeniaąc na plecach, ugnijuginając prawjedną kończynnogę w stawie biodrowym i kolanowym., Lewąa rnastękę chwyć zewnętrzną krawędź prawej stopy ipnie przyciągnijgając jąstopę wdo kierunku lewegoprzeciwległego barku. WWarto tym samym czasie prawą ręką spychaj w dół prawe kolano. Powinieneś odczuwać rozciąganie w bocznej części pośladka. W innym ćwiczeniu motakżesz przełożyć bolącą nogę nad kolanem nogi zdrowej i przyciągać ją obiema rękami w kierunku tułowia. Oba wyżej umieszczone zdjęcia demonstrują sposoby rozciągania mięśnia gruszkowatego. Najlepiej jest wykonywać regularnie oba te ćwiczenia. Dodatkowo należye rozciągać wszystkie pozostałeinne grupy mięśniowe w obrębie stawu biodrowego (przednie, boczne i tylne oraz mięśnie pośladkowe).
WażnymFarmakoterapia elementemobejmuje leczeniastosowanie jestniesteroidowych farmakoterapialeków przeciwzapalnych (NLPZ) w celu złagodzenia bólu i stanu zapalnego. W przypadku silnych dolegliwości lekarz możnae stosowarównież zastosować lekiiniekcje przeciwzapalneznieczulające (NLPZ),w które złagodząmiejsca ból. Lekarze specjaliści mogą ostrzykiwać punkty spustowe bólu środkami miejscowo znieczulającymilowe lub toksynąużycie botulinowątoksyny botulinowej. NieJednak wolnonie należy uderzać bezpośrednio w nerw kulszowy.
Leczenie operacyjne jest ostatecznością, stosujestosowane siętylko je,w gdyprzypadkach inneopornych środkina nieleczenie przyniosły poprawyzachowawcze. Operacja polegaPolega na przecięciu ścięgna mięśnia gruszkowatego. Wynik leczenia jest na ogół zadowalający. Po zabiegu operacyjnymoperacji pacjenci mogą wrócić do uprawianiaaktywności sportufizycznej po okresie 2–-3 miesięcyącach rehabilitacji.
Rokowanie
PrzyJeśli wcześnierozpoznanie postawionymzostanie rozpoznaniupostawione iwe wczesnym etapie, a leczenie będzie odpowiednio prowadzonym leczeniu w postaci fizjoterapii i blokad (iniekcji)prowadzone, rokowania są bardzo dobre. U większości pacjentów dolegliwości całkowicie ustępują po 6 tygodniach leczenia. W przypadkach bardziej opornych leczenie może potrwać dłużej, jednak zwykle daje pozytywne efekty.
Dodatkowe informacje
- Wypadnięcie krążka międzykręgowego i rwa kulszowa
- Zespół mięśnia gruszkowatego – Informacje dla personelu medycznego
Autorzy
- Kalina van der
BandBend, lekarz (recenzent) - Martina Bujard, dziennikarz naukowy, Wiesbaden