Compare with  
Legend:
inserted text deleted text

Zapalenie kaletki krętarza większego / zespół bólu krętarza większego / zespół bólu okołokrętarzowego

Streszczenie

  • Definicja:  Bolesne zmiany w  kaletkach, ścięgnach lub innych otaczających tkankach miękkich powyżej krętarza większego.
  • Częstość występowaniaEpidemiologia: Bardzo częsta przyczyna bólu stawu biodrowego, w  praktykach lekarza rodzinnego częstość wynosi 1,8/1000 pacjentów.
  • Objawy: Ból bocznej strony uda powyżej krętarza większego.
  • Badanie fizykalne:  Ból przy ucisku powyżej krętarza większego.
  • Diagnostyka: Przy niejasnym rozpoznaniu diagnostyka obrazowa.
  • Leczenie: Leczenie zachowawcze z  fizjoterapią, terapią falą uderzeniową i  w  razie potrzeby iniekcje glikokortykosteroidów.

Informacje ogólne

Definicja

  • Bolesne zmiany w  kaletkach, ścięgnach lub innych tkankach miękkich otaczających okolicę powyżej krętarza większego
    • Skutkują dolegliwościami bólowymi bocznej części uda.
    • W niektórych przypadkach ból może promieniować.
  • Zapalenie kaletki krętarzowej jest terminem powszechnie używanym, natomiast jest mylące, ponieważ pierwotną przyczyną bólu jest zazwyczaj zwyrodnieniowa tendinopatia ścięgien mięśni: pośladkowego średniego i pośladkowego małego z wtórnym poszerzeniem kaletki maziowej.1  
    • lepszaLepsza nazwa: zespół bólu okołokrętarzowego.
    • Tendinopatie ścięgien mięśni pośladkowych występują częściej niż zapalenie kaletki maziowej.2  

Częstość występowaniaEpidemiologia

  • Częstość występowania w gabinetach lekarzy rodzinnych wynosi około 1,8/1000.3
    • bardzoBardzo częsta przyczyna bocznego bólu biodra/uda.
  • U  pacjentów z  bólem mięśniowo-–szkieletowym w lędźwiowym odcinku kręgosłupa chorobowość do 35%.1  
  • Stosunek liczby kobiet do mężczyzn 4:1.3
  • Wśród sportowców na tendinopatię krętarzową szczególnie podatni są biegacze długodystansowi.4  

Anatomia kliniczna

  • Różne kaletki maziowe w  obszarze krętarza większego (trochanter major)
    • tylne: kaletka maziowa zakrętarzowa (bursa retrotrochanterica)
    • kranialne: kaletki maziowe mięśni pośladkowych.
  • Kaletki pełnią rolę warstwy ślizgowej między ścięgnami i  kośćmi.
  • Różne ścięgna pasma biodrowo-–piszczelowego (tractus iliotibialis) przebiegają przez krętarz większy (trochanter major).
  • Umiejscowienie bólu jest zależne od objętej zapaleniem kaletki maziowej lub ścięgna.

Etiologia i  patogeneza

  • Patogeneza
    • długotrwałe przeciążenie przy powtarzalnych ruchach zginania w stawie biodrowym
    • zmieniony, nieprawidłowy wzorzec chodu
      • np. zmiany zwyrodnieniowe stawów kolanowych/stawu biodrowego lub stan po urazie
    • bezpośrednie uszkodzenie struktur, np. w wyniku upadku.
  • Tendinopatia ścięgna mięśni krętarzowych4
    • przewlekły ból w  okolicy przyczepów mięśni pośladkowego średniego i  małego na tylnej krawędzi krętarza większego
    • spowodowane przeciążeniem, częste u  biegaczy długodystansowych.

Czynniki predysponujące

  • Zwyrodnienie stawu biodrowego i  choroby reumatologiczne.5
  • Nadwaga .1
  •  Ból mięśniowo-–szkieletowy w okolicy odcinka lędźwiowego kręgosłupa.1
  • Różnica w  długości kończyn dolnych.
  • Biegi długodystansowe.4

ICD-–10

  • M70 Choroby tkanek miękkich związane z  ich używaniem, przemęczeniem i  przeciążeniem.
    • M70.6 Zapalenie kaletki maziowej krętarza, krętarzowe zapalenie ścięgna.
    • M70.7 Zapalenie innych kaletek maziowych miednicy.
    • M70.8 Pozostałe choroby tkanek miękkich związane z  ich używaniem, przemęczeniem i  przeciążeniem.

Diagnostyka

Kryteria diagnostyczne

  • Lokalizacja bólu w  okolicy krętarza większego (trochanter major).
  • Ból tylno-–boczny krętarza większego przy ucisku.
  • Złagodzenie bólu po znieczuleniu miejscowym.

Diagnostyka różnicowa

Wywiad lekarski

  • Bóle
    • w  części bocznej uda powyżej krętarza większego
      • możliwe promieniowanie w  kierunku dystalnym i  bocznym
    • nasilenie w  pozycji leżącej na dotkniętej stronie
      • wybudzanie w  nocy
    • bóle związane z  obciążeniem, przede wszystkim podczas wchodzenia po schodach.

Badanie przedmiotowe

  • Objawy kliniczne5
    • wyraźny ból przy ucisku nad krętarzem większym
    • prowokacja palpacyjna znanego bólu.
  • Wzorzec chodu   
    • Objawobjaw Trendelenburga?
    • Utykanie utykanie w przebiegu dystrofii mięśniowej Duchenne’a?
  • Różnica w  długości kończyn dolnych?
  • Zakres ruchomości stawu biodrowego
    • prawidłowa ruchomość bierna
    • prowokacja bólu na skutek maksymalnej biernej rotacji na zewnątrz.6
  • Iniekcje środka znieczulającego miejscowo – infiltracja diagnostyczna
    • złagodzenie dolegliwości bólowych po iniekcji środka znieczulającego miejscowo w  zajęty obszar7
    • wykluczenie przyczyny promieniującego bólu w  stawie biodrowym lub odcinku lędźwiowym kręgosłupa.
  • Badanie lędźwiowego odcinka kręgosłupa z  oceną motoryki i  czucia w  obu kończynach dolnych.

Badania uzupełniające w  ramach podstawowej opieki zdrowotnej

  • Zazwyczaj nie są konieczne.

Diagnostyka specjalistyczna

  • Diagnostyka RTG do rozważenia
    • wykluczenie złamań, zwyrodnienia stawu biodrowego
    • ewentualnie stwierdzenie obecności zwapnień w  kaletce maziowej   
      • objaw nieswoisty, bez istotnej wartości diagnostycznej.
  • RM i  ultrasonografia
    • różnicowanie między zapaleniem kaletki maziowej a  tendinopatiami.2

Wskazania do skierowania do specjalisty

  • Gdy odpowiednie leczenie nie przynosi zauważalnej poprawy.

Leczenie

Cele leczenia

  • Zniesienie bólu i  przywrócenie prawidłowego funkcjonowania.

Ogólne informacje o  leczeniu

  • Z  reguły choroba ma charakter samoograniczający.
  • Leczenie zachowawcze jest leczeniem z  wyboru, skuteczność u 90% pacjentów:5:
    • unikanie czynności wyzwalających ból
    • chłodzenie
    • NLPZ do krótkotrwałego łagodzenia dolegliwości bólowych
    • ćwiczenia rozciągające i  wzmacniające8
    • instruktaż dotyczący prawidłowego poruszania się
    • redukcja masy ciała.1
  • Zalecane jest uzupełnienie o  pozaustrojową terapię falą uderzeniową.9  
  • Inne możliwości leczenia   
    • iniekcje połączenia glikokortykosteroidów i  środka znieczulającego miejscowo.1
  • W  przypadku dolegliwości opornych na leczenie przez >6 miesięcy należy rozważyć zabieg chirurgiczny.

Zalecenia dla pacjentów

  • Oszczędzanie.
  • Regularne schładzanie.
  • Dostosowane do każdego pacjenta ćwiczenia z rozciąganiem mięśnia gruszkowatego i pasma biodrowo-–piszczelowego oraz wzmacnianiem grup mięśni pośladkowych i mięśni stabilizujących tułów i miednicę, tzw. core np. według poniższego schematu:
    • Usiąść na podłodze.
    • Podudzie położyć ma przeciwległym udzie.
    • Naciskać kolano w  kierunku podłogi, aż pojawi się uczucie rozciągania w  bocznej części uda.
  • Działania zmierzające do korekty zaburzeń chodu.
  • Redukcja masy ciała w  przypadku pacjentów z  nadwagą.
  • Działania z  zakresu ergonomii, jeśli przyczyną choroby jest przeciążenie w  pracy.

Leczenie farmakologiczne

  • NLPZ
    • do krótkotrwałego łagodzenia dolegliwości bólowych.5
  • Iniekcja glikokortykosteroidów oraz środka znieczulającego miejscowo,  przy niesatysfakcjonujących wynikach dotychczasowego leczenia oraz jako uzupełnienie zabiegów fizjoterapeutycznych
    • skuteczna w  zapaleniu kaletki maziowej3,10
      • UWAGAuwaga: w  przypadku iniekcji do ścięgna mięśnia pośladkowego istnieje ryzyko jego zerwania!
    • współczynnik odpowiedzi w  zapaleniu kaletki maziowej na poziomie 60–100%1
    • Pacjentpacjent leży na boku z  lekko zgiętym biodrem i  kolanem.7  
      • Iniekcjainiekcja w  punctum maximum bolesnego obszaru . 

Inne metody leczenia

  • Fizjoterapia z  instruktażem dotyczącym ćwiczeń wykonywanych samodzielnie5
    • poprawaPoprawa ruchomości, rozciąganie i  wzmacnianie dotkniętych mięśni pośladkowych i  pasma biodrowo-–piszczelowego (tractus iliotibilais), trening chodzenia
      • Umożliwia pacjentowi pozostanie aktywnym.
      • Przyspiesza proces powrotu do zdrowia.11  
  • Pozaustrojowa terapia falą uderzeniową (extracorporeal shock wave therapy – ESWT)
    • Jest wskazana jako uzupełnienie wyżej wymienionych środków leczenia zachowawczego.
    • z Z dodatkową pozaustrojową terapią falą uderzeniową znaczne złagodzenie dolegliwości bólowych po 1, 3 i  12 miesiącach.9
  • Zabieg chirurgiczny
    • Należy omówić w  przypadku utrzymywania się objawów >6 miesięcy pomimo leczenia zachowawczego.
    • zabiegZabieg w zależności od przyczyny bólu, np. endoskopowe usunięcie kaletki, uwolnienie pasma biodrowo-–piszczelowego (tractus iliotibialis) lub zszycie zerwanych ścięgien mięśni pośladkowych.
    • zadowlajZadowalające efekty przy prawidłowym rozpoznaniu i  wdrożeniu odpowiedniego leczenia chirurgicznego.8

Zapobieganie

  • Regularne ćwiczenia rozciągające i  wzmacniające mięśnie odwodziciele oraz pasmo biodrowo-–piszczelowe (tractus iliotibialis).

Przebieg, powikłania i  rokowanie

Przebieg

  • Bardzo różny przebieg choroby
    • U  niektórych pacjentów objawy ustępują w  ciągu kilku tygodni, inni po latach nadal odczuwają uporczywe bóle.

Powikłania

  • Przewlekający się ból.
  • Ograniczenie codziennej aktywności.
  • Zaburzenia snu.
  • Utykanie z  wynikającym z  niego nieprawidłowym obciążeniem innych obszarów kończyny dolnej i  lędźwiowego odcinka kręgosłupa.

Rokowanie

  • Po roku dolegliwości odczuwane są przez 36% pacjentów.3  
    • uU pacjentów z  chorobą zwyrodnieniową stawów chorej kończyny prawie 5-–krotnie wyższe ryzyko uporczywego bólu.3  
  • W  jednym z  badań stosowanie iniekcji z  glikokortykosteroidów obniżyło ryzyko utrzymywania się dolegliwości po upływie 5 lat o  2,7 raza.3

Informacje dla pacjentów

InformacjeMateriały edukacyjne dla pacjentów w Deximed

Źródła

Piśmiennictwo

  • Kane SFS.F., Olewinski LHL.H., Tamminga KSK.S. Management of chronic tendon injuries. Am Fam Physician, 2019;, 100 (3): 147–157.-57, Tłum. Siga O., (dostęp: 10.03.2024), mp.pl
  1. Williams BSB.S., Cohen SPS.P. Greater trochanteric pain syndrome: a review of anatomy, diagnosis and treatment., Anesth Analg 2009;, 108(5): 1662-70., www.ncbi.nlm.nih.gov
  2. Kong A., Van der Vliet A., Zadow S. MRI and US of gluteal tendinopathy in greater trochanteric pain syndrome.., Eur Radiol 2007;, 17(7): 1772-83., www.ncbi.nlm.nih.gov
  3. Lievense A., Bierma-Zeinstra S., Schouten B., et al. Prognosis of trochanteric pain in primary care., Br J Gen Pract 2005;, 55(512): 199-204., www.ncbi.nlm.nih.gov
  4. Adkins SBS.B. 3d, Figler RAR.A. Hip pain in athletes., Am Fam Physician 2000;, 61: 2109-18., American Family Physician
  5. Dean DDD.D. Trochanter bursitis. Medscape, last updated Apraktualizacja: 05.04.2018, 2018. emedicine.medscape.com
  6. Ho GWG.W., Howard TMT.M. Greater trochanteric pain syndrome: more than bursitis and iliotibial tract friction., Curr Sports Med Rep 2012;, 11(5): 232-8., www.ncbi.nlm.nih.gov
  7. Cardone DAD.A., Tallia AFA.F. Diagnostic and therapeutic injection of the hip and knee., Am Fam Physician 2003;, 67: 2147-52., PubMed
  8. Lustenberger DPD.P., Ng VYV.Y., Best TMT.M., Ellis TJT.J. Efficacy of treatment of trochanteric bursitis: a systematic review., Clin J Sport Med 2011;, 21:447., PubMed
  9. Furia JPJ.P., Rompe JDJ.D., Maffulli N. Low-energy extracorporeal shock wave therapy as a treatment for greater trochanteric pain syndrome., Am J Sports Med 2009 Sep;, 37(9): 1806-13., PubMed
  10. Brinks A., van Rijn RMR.M., Willemsen SPS.P., Bohnen AMA.M., Verhaar JAJ.A., Koes BWB.W., et al. Corticosteroid injections for greater trochanteric pain syndrome: a randomized controlled trial in primary care., Ann Fam Med., 2011 May-Jun., 9(3): 226-34., www.ncbi.nlm.nih.gov
  11. Butcher JDJ.D., Salzman KLK.L., Lillegard WAW.A. Lower extremity bursitis., Am Fam Physician 1996;, 53(7): 2317-24., www.ncbi.nlm.nih.gov

AutorzyOpracowanie

  • Marta Niwińska, lekarz, specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku (recenzent)
  • Sławomir Chlabicz, Prof. dr hab. n. med., specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku (redaktor)
  • Lino Witte, Dr med., lekarz rezydent, medycyna wewnętrzna, Frankfurt(recenzent/redaktor)
M70; M706; M707; M708
Trokanter- og gluteusbursitt; trochantertendinitt; trochanterbursitt; gluteusbursitt; trokantertendinitt; Trokanterbursitt; trochantertendinose; trokantertendinose
Zapalenie kaletki krętarzowej; Zapalenie kaletki krętarza większego; Zapalenie kaletki pośladkowej; Odwodziciele; Tendinopatia pośladkowa; Zapalenie ścięgna; Zapalenie torebki stawowej; Ból bocznej części uda; Zaburzenia chodu; Tendinopatia krętarzowa; Ból uda; Ból biodra
Zapalenie kaletki krętarza większego / zespół bólu krętarza większego / zespół bólu okołokrętarzowego
document-disease document-nav document-tools document-theme
Definicja:  Bolesne zmiany w  kaletkach, ścięgnach lub innych otaczających tkankach miękkich powyżej krętarza większego. Częstość występowaniaEpidemiologia: Bardzo częsta przyczyna bólu stawu biodrowego, w  praktykach lekarza rodzinnego częstość wynosi 1,8/1000 pacjentów.
Fizjoterapia/Medycyna sportowa
Zapalenie kaletki krętarza większego
/link/5ba909eecd6d40aabf63bb944ca308cd.aspx
/link/5ba909eecd6d40aabf63bb944ca308cd.aspx
zapalenie-kaletki-kretarza-wiekszego
SiteDisease
Zapalenie kaletki krętarza większego
K.Reinhardt@gesinform.de
livem.com#dr.dabrowska@wpparol@konsylium24.pl
pl
pl
pl