Choroba zwyrodnieniowa stawów palców dłoni

Streszczenie

• Definicja:  Przedwczesne zużycie i zwyrodnie tkanki stawowej palców dłoni.
• Częstość występowaniaEpidemiologia: Choroba należy do powszechnych, występuje znacznie częściej u  kobiet.
• Objawy: Stopniowy początek z  bólem stawów palców dłoni i  nasilenie objawów wskutek zimna i  obciążenia.
• Badanie fizykalne: Wyczuwalne, twarde zgrubienia stawów palców o  charakterze osteofitycznym.
• Diagnostyka:  Z  reguły dalsze badania diagnostyczne nie są konieczne.
• Leczenie: Ergoterapia, ćwiczenia palców, ochrona przed zimnem i  wilgocią (należy nosić rękawiczki). W  przypadku bólu miejscowe leczenie diklofenakiem. Jeśli to nie przyniesie efektów, diklofenak lub etorykoksyb doustnie przez krótki czas. Leczenie chirurgiczne jako ostateczność.

Informacje ogólne

Definicja

• Przedwczesne zużycie i zwyrodniezwyrodnienie tkanki stawowej palców dłoni.
• Rozróżnienie pomiędzy zapalnymi reumatycznymi postaciami zajęcia stawów palców:
  • brak lub tylko bardzo krótkie (kilka minut) poranne zesztywnienie
  • Wskawskaźniki stanu zapalnego  we krwi nie są podwyższone lub są podwyższone nieznacznie.
  • w  badaniu ultrasonograficznym stawów niewidoczna lub widoczna tylko niewielka hiperperfuzja lub zapalenie błony maziowej.
• Zwykle  zwyrodnienie dotyczy wielu stawów.

Klasyfikacja

• W  zależności od lokalizacji podział na różne postaci.
• Staw międzypaliczkowy dalszy (distal interphalangeal - DIP): guzki Heberdena – choroba zwyrodnieniowa stawów.
• Staw międzypaliczkowy bliższy (proximal interphalageal  - PIP, staw środkowy palca): guzki Boucharda – choroba zwyrodnieniowa stawów.
• Staw śródręczno-paliczkowy.
• Staw  nadgarstkowo-śródręczny  (siodełkowy) kciuka: choroba zwyrodnieniowa stawu nadgarstkowo-śródręcznego.

Częstość występowaniaEpidemiologia

• Chorobowość choroby zwyrodnieniowej stawów w  co najmniej jednym stawie palca:
• Wystwystępuje u około 1 na 3 kobiety i  1 na 7 mężczyzn.
• Choroba zwyrodnieniowa stawów rąk dotyczy do 10 razy więcej kobiet niż mężczyzn.

Etiologia i  patogeneza

Choroba zwyrodnieniowa stawów pierwotna

• Uwarunkowana genetycznie; często u  kobiet, gdy  choroba występuje u krewnych płci żeńskiej pierwszego stopnia.
• Wysokie prawdopodobieństwo wpływu hormonów płciowych, ponieważ choroba dotyczy znacznie częściej kobiet niż mężczyzn.
• Wpływ aktywności obciążających stawy  w  życiu codziennym lub w  pracy odgrywa niewielką rolę.

Choroba zwyrodnieniowa stawów wtórna

• Pourazowa: po urazach palców, które obejmują również stawy.
• Pozapalna: typowa w  przypadku reumatoidalnego zapalenia stawów.
• W  przypadku innych chorób podstawowych, np. hemochromatozy, typowo w  2 i  3 stawie śródręczno-paliczkowym.

Czynniki predysponujące

• Dodatni wywiad rodzinny.
• Nadwaga.
• Płeć żeńska.
• Stan po urazie stawu.

ICD-10

• M15.1  Guzki Heberdena (z  artropatią).
• M15.2  Guzki Boucharda (z  artropatią).
• M19.04 Pierwotna choroba zwyrodnieniowa innych stawów, w  tym stawów dłoni.
• M19.14 Pourazowa choroba zwyrodnieniowa innych stawów, w  tym stawów dłoni.
• M19.9  Choroba zwyrodnieniowa stawów, nieokreślona.

Diagnostyka

Kryteria diagnostyczne

• Rozpoznanie kliniczne jest zwykle możliwe na podstawie wywiadu i badania przedmiotowegofizykalnego.
• W  celu rozpoznania różnicowego ewentualnie przeprowadzenie badań laboratoryjnych i  diagnostyki obrazowej

Diagnostyka różnicowa

• Łuszczycowe zapalenie stawów.
• Dna moczanowa.
• Reumatoidalne zapalenie stawów.
• Hemochromatoza.

Wywiad lekarski

• Powolny, stopniowy początek choroby.
• Zgrubienie poszczególnych stawów palców (z  powodu osteofitów), zwykle bezbolesne.
• Najczęściej dotyczy stawu  nadgarstkowo-śródręcznego  (siodełkowego) kciuka; w  długich palcach głównie stawów międzypaliczkowych dalszych (DIP), a  następnie stawów międzypaliczkowych bliższych (PUIP).
  • Stawy śródręczno-paliczkowe: częściej  zmiany chorobowe są wynikiem  reumatoidalnego zapalenia stawów lub hemochromatozy.
• Z  biegiem czasu ból  jest wyzwalany przez aktywność fizyczną,  nadmierne obciążenie lub po ekspozycji na wilgoć i  zimno.
• Przebieg jest przewlekły z okresami zaostrzeń  choroby zwyrodnieniowej stawów,  w zaostrzeniu mogą wystąpić cechy zapalenia stawu: nadmierne ucieplenie, zaczerwienienie i  obrzęk.
• W  końcowym etapie deformacje z  ograniczeniami ruchowymi.
• Choroba zwyrodnieniowa stawów dłoni jest często związana z  gonartrozą.

Badanie przedmiotowefizykalne

• Wyczuwalne, twarde, osteofityczne zgrubienia stawów palców.
  • Miękki, wyczuwalny obrzęk spowodowany wysiękiem stawowym jest bardziej charakterystyczny dla reumatoidalnego zapalenia stawów.
• Przeważnie bolesność przy ucisku.

Badania uzupełniające w  ramach podstawowej opieki zdrowotnej

• Badania laboratoryjne tylko w  przypadku wątpliwości dotyczących rozpoznania:
  • parametry stanu zapalnego i  przeciwciała przeciwko cyklicznym cytrulinowanym peptydom (przeciwciała anty-CCP) w  reumatoidalnym zapaleniu stawów
  • zwiększone stężenie  ferrytyny  i  transferyny w  przypadku hemochromatozy.

Diagnostyka specjalistyczna

• Diagnostyka obrazowa jest zalecana w  przypadku wątpliwości dotyczących rozpoznania.
• Typowe zmiany rentgenowskie w  chorobie zwyrodnieniowej stawów:
  • zwężenie jamy stawowej
  • wyrośla osteofityczne
  • torbiele (geody) podchrzęstne
  • sklerotyzacja podchrzęstna
  • niewspółosiowość stawów.

Wskazania do skierowania do specjalisty

• W  przypadku niepowodzenia leczenia zachowawczego i  nasilonych objawów skierowanie do chirurga w  celu ewentualnego leczenia chirurgicznego.

Leczenie

Cele leczenia

• Zachowanie funkcjonalności.
• Łagodzenie bólu.

Zalecenia dla pacjentów

• Podczas przenoszenia ciężkich przedmiotów należy używać obu rąk.
• Do gotowania należy używać garnków i  patelni z  uchwytami po obu stronach.
• Należy posługiwać się narzędziami (np. do otwierania zakrętek, przekręcania kluczy, itp.) lub elementami, które pogrubiają i wydłużają rękojeść w  celu zmniejszenia siły działającej na stawy.
• Unikać stosowania sprężynowych spinaczy do bielizny (wymagana jest nadmierna siła).
• Unikać ruchów wyżymania, najlepiej stosować do tego odpowiednie urządzenia.
• Nosić ortezę dłoni podczas wykonywania czynności obciążających i  w  przypadku choroby zwyrodnieniowej stawu nadgarstkowo-śródręcznego.
• Regularnie trenować palce.
• Stosować ciepłe kąpiele dłoni
• Unikać zimna i  zakładać rękawiczki.
• Podczas gry w  karty używać uchwytów.

Ogólne informacje o  leczeniu

• Istnieją trzy różne opcje leczenia stosowane w  zależności od nasilenia objawów:
  1. leczenie zachowawcze bez podawania leków
  2. leczenie farmakologiczne
  3. leczenie chirurgiczne.
• W  celu zapoznania się z  leczeniem choroby zwyrodnieniowej stawu  nadgarstkowo-śródręcznego  (siodełkowego) kciuka patrz też artykuł Choroba zwyrodnieniowa stawu nadgarstkowo-śródręcznego.

Leczenie zachowawcze niefarmakologiczne

• Trening palców:
  • zaleca się wszystkim pacjentom
  • przykładowe ćwiczenia:
    • granie na pianinie (w  powietrzu)
    • częściowe i  całkowite zaciskanie pięści
    • Zginanie kciuka, by dotknął pozostałych czterech palców.
    • naprzemienne rozciąganie i  rozsuwanie palców.
• Fizjoterapia:
  • w  celu złagodzenia bólu; skuteczność podobna jak w  przypadku stosowania leków
  • w  przypadku „zimnych” bolesnych stawów: miejscowe ciepłe okłady
  • w  przypadku zaostrzenia choroby zwyrodnieniowej stawów (wzmożone ucieplenie, zaczerwienienie i  obrzęk): schłodzenie.
• Ochrona przed zimnem i  wilgocią:
  • noszenie rękawiczek od października do kwietnia.
• Unikanie wysiłkowej pracy ręcznej.
• Ergoterapia.
• Orteza dłoni:
  • używać podczas obciążania ręki w  przypadku choroby zwyrodnieniowej stawu nadgarstkowo-śródręcznego.

Leczenie farmakologiczne

• Żele lub maści zawierające NLPZ - leki z  wyboru:
• Z z uwagi na mniej działań niepożądanych (w  szczególności u  starszych pacjentów) zaleca się je częściej w  stosunku do leczenia ogólnoustrojowego.
• Analizaanaliza Cochrane: miejscowe środki zawierające diklofenak mają taką samą skuteczność w  łagodzeniu bólu, jak podawane doustnie NLPZ.¹
• np. diklofenak 10 mg/g żel przeciwbólowy:
  • od 14. roku życia
  • Naknakładać cienką warstwę 3  razy na dobę i delikatnie wmasować.
  • Nienie zaleca się stosowania opatrunku okluzyjnego.
  • maksymalnie 9  g w  ciągu doby (co odpowiada 90 mg diklofenaku).
• Ogólnoustrojowe NLPZ lub koksyby (selektywne inhibitory COX-2):
  • W w przypadku, gdy miejscowe stosowanie NLPZ nie przynosi wystarczających efektów.
  • w  najmniejszej możliwej dawce przez możliwie najkrótszy czas
  • Wedwedług metaanalizy,  etorykoksyb w  dawce 60 mg na dobę lub diklofenak w  dawce 150 mg na dobę, są najskuteczniejsze pod względem łagodzenia bólu i  przywrócenia funkcjonalności.²
• Opioidy:
  • Nienie zaleca się stosowania w  chorobie zwyrodnieniowej stawów ze względu na ciężkie działania niepożądane.²
• Wolno działające leki w  chorobie zwyrodnieniowej stawów (slow acting drugs in osteoarthritis – SADOA), np. siarczan glukozaminy i  siarczan chondroityny:
  • sprzeczne wyniki badań bez wiarygodnych dowodów na działanie chondroprotekcyjne.

Leczenie chirurgiczne

• W  przypadku silnego bólu opornego na terapię można rozważyć leczenie chirurgiczne.
• W  zależności od stopnia uszkodzenia stawu i  niezbędnej jego funkcjonalności, stosuje się odpowiednią technikę chirurgiczną.
  • Npnp. usztywnienie stawów dystalnych palców wiąże się z  niewielkim ograniczeniem funkcji ręki, a  jednocześnie często łagodzi ból.
  • Dostdostępne endoprotezy stawów palca środkowego wyraźnie ustępują pod względem funkcjonalności i  trwałości protezom kolana czy biodra.
• Istnieją różne procedury chirurgiczne, zwłaszcza w  przypadku choroby zwyrodnieniowej stawu nadgarstkowo-śródręcznego kciuka, ponieważ jego funkcja  powinna być zachowana w  jak największym stopniu.
  • Patrz artykuł Choroba zwyrodnieniowa stawu nadgarstkowo-śródręcznego, aby zapoznać się z  opisem możliwości.

Przebieg, powikłania i  rokowanie

Przebieg

• Początek choroby jest stopniowy i  trwa przez wiele lat.
• Postępu choroby zwyrodnieniowej stawów rąk nie da się zatrzymać za pomocą leków.

Powikłania

• Znaczne deformacje z  możliwą utratą sprawności ręki.
• Przewlekłe bóle.

Rokowanie

• Regularne wdrażanie niefarmakologicznych środków zachowawczych, zwłaszcza ćwiczeń palców, może opóźnić konieczność farmakologicznego leczenia bólu.
• Po wyczerpaniu wszystkich środków leczenia zachowawczego, w łagodzeniu bólu mogą pomóc zabiegi chirurgiczne.

Informacje dla pacjentów

InformacjeMateriały edukacyjne dla pacjentów w Deximed

• Choroba zwyrodnieniowa stawów rąk.

M151  Guzki; M152  Guzki; M1904; M1914; M199  Choroba

heberdens knuter; heberden; l91 annan artros; l12 hand- & fingersymptom/ -besvär; heberden; Heberdens knutor; bouchards knutor

Artroza stawów palców; Choroba zwyrodnieniowa stawów palców dłoni; Guzki Heberdena; Guzki Boucharda; Choroba zwyrodnieniowa stawów DIP; Choroba zwyrodnieniowa stawów PIP; Staw śródręczno-paliczkowy; Zapalenie stawów palców; Stawy międzypaliczkowe; Poliartroza palców; Wielostawowa artroza palców

Choroba zwyrodnieniowa stawów palców dłoni

document-disease document-nav document-tools document-theme

Definicja:  Przedwczesne zużycie i zwyrodnie tkanki stawowej palców dłoni. Częstość występowaniaEpidemiologia: Choroba należy do powszechnych, występuje znacznie częściej u  kobiet. Objawy: Stopniowy początek z bólem stawów palców dłoni i nasilenie objawów wskutek zimna i obciążenia.

Ortopedia/Chirurgia urazowa

Choroba zwyrodnieniowa stawów palców dłoni

/link/9f68a4263a2b4675b690c318cf0296ef.aspx

/link/9f68a4263a2b4675b690c318cf0296ef.aspx

choroba-zwyrodnieniowa-stawow-palcow-dloni

SiteDisease

Choroba zwyrodnieniowa stawów palców dłoni

K.Reinhardt@gesinform.de

live.com#drcom#we.dabrowska@wpwiszniewska@gmail.plcom

pl

pl

pl