Document version compare

Co to jest przewlekła niewydolność żylna?

Przewlekła niewydolność żylna to trwałe osłabienie żył w kończynach dolnych, które odprowadzają krew z powrotem do serca. W jej przebiegu ochodzi do uszkodzenia skóry i tkanki podskórnej kończyn dolnych w wyniku trwałego nadciśnienia żylnego.

Choroba często charakteryzuje się żylakami, tj. rozszerzonymi żyłami powierzchownymi, ale przede wszystkim rozszerzonymi lub osłabionymi żyłami głębokimi. Ponadto, w zależności od nasilenia choroby, występuje obrzęk wokół dotkniętego miejsca lub całego podudzia, zmiany skórne i ewentualnie powierzchniowe, słabo gojące się rany (owrzodzenia). Moga one wystepować na jednej lub obu nogach. W wielu przypadkach osoby z niewydolnością żylną miały w przeszłości zakrzepicę w kończynach dolnych (zakrzepicę żył głębokich). Jednak choroba może również rozwinąć się bez żadnej widocznej przyczyny zewnętrznej i prawdopodobnie wiele osób chorych ma dziedziczną predyspozycję do jej powstawania.

Chociaż dziedziczna tendencja do żylaków jest ważnym czynnikiem predysponującym przewlekłej niewydolności żylnej, ~~niewydolność~~choroba ~~żylna~~ta rozwija się tylko u części osób z żylakami. Większość osób z przewlekłą niewydolnością żylną wykazuje umiarkowane objawy, które nie wpływają na ich zdolność do pracy, a tylko 30% wymaga leczenia. Jednak choroba może również prowadzić do poważnych uszkodzeń tkanek, a także wyraźnych owrzodzeń, które trudno się goją.

W kategoriach medycznych przewlekłe zaburzenie żył odnosi się do osłabienia ścian żył ~~nóg~~kończyn dolnych, które prowadzi do dyskomfortu (ciężkie, bolące nogi) i dlatego powinno być dokładniej zbadane. Z kolei w przypadku niewydolności występuje już opuchlizna (obrzęk) i/lub zmiany skórne lub owrzodzenia.

Objawy

Nie wszystkie osoby dotknięte przewlekłą niewydolnością żylną odczuwają jej objawy. Oprócz opuchlizny nóg pacjent może również odczuwać dyskomfort, taki jak kłujący lub tnpalący ból, a nogi mogą być zmęczone i ciężkie. Mogą wystąpić nocne skurcze ~~nóg~~mięśni kończyn dolnych. ~~Później~~W ~~może~~dalszym przebiegu choroby mogą pojawić się wypryski, swędzenie, rany i owrzodzenia skóry. Dyskomfort często nasila się podczas stania lub chodzenia i ustępuje po odpoczynku i uniesieniu nóg.

Przyczyny

Żyły i pompa żylna

Naczynia krwionośne w nogach- czynność zastawki

Żyły to naczynia krwionośne, które transportują krew z narządów ciała i krążenia obwodowego z powrotem do serca. Żyły powierzchowne, które prześwitują przez skórę, transportują tylko niewielką część krwi. Znacznie ważniejsze dla krążenia są żyły głębokie w ramionach i nogach.

Żyły zawierają zastawki, które działają jak zawory jednokierunkowe. Są one ~~zaprojektowane~~zbudowane tak, aby zapewnić przepływ krwi tylko w jednym kierunku, a mianowicie do serca. Jeśli z jakiegoś powodu zastawki te działają nieprawidłowo lub ulegną zniszczeniu, krew może gromadzić się w chorej żyle. Nacisk na ścianę naczynia wzrasta, tym bardziej, im ~~dalej w kierunku~~bliżej stopy znajduje się zajęty obszar. Naczynie krwionośne rozszerza się z powodu zwiększonego ciśnienia napierającej krwi, a płyn może wyciekać z naczynia do otaczającej tkanki powodując obrzęki.

~~Wraz~~Oprócz ~~z zastawkami~~zastawek ż~~ylnymi,~~ylnych w nogach istnieje także mechanizm pompujący, wktóry ~~nogach również dba o~~ułatwia przepływ krwi z powrotem do serca:. ~~skurcze~~Skurcze mięśni (podczas aktywności fizycznej) ściskają żyły, a krew jest wypychana w kierunku serca, zaz ~~pomocą~~wykorzystaniem zastawek żylnych. ~~Mechanizm~~Uruchomienie ~~ten~~tego mechanizm (np. chodzenie, ćwiczenia) jest szczególnie ~~potrzebny~~potrzebne ~~podczas~~po ~~stania~~dłuższym staniu, ~~ponieważ~~w czasie którego nogi muszą ~~wtedy~~ pompować krew wbrew sile grawitacji. Jeśli mechanizm pompujący przestaje działać, dochodzi do osłabienia ścian żył.

Ryzyko wystąpienia przewlekłej niewydolności żylnej jest ogólnie wyższe, jeśli u danej osoby występują lub występowały następujące czynniki:

Zakrzep krwi w nodze
Żylaki (dziedziczne)
Urazy nóg
Znaczna nadwaga
Starszy wiek
Pacjentka w ciąży lub po kilku poprzednich ciążach
Zawód/codzienne czynności wymagające długotrwałego stania

Diagnostyka

Jeśli pacjent zgłasza ~~tego~~opisane ~~typu~~wyżej dolegliwości, lekarz dokładnie wypyta o ich charakter i inne występujące objawy. Oprócz osłuchiwania płuc i serca, dokładnie zbada nogi, a także stan skóry. Do wizualizacji przepływu krwi w żyłach nóg można wykorzystać USG naczyń krwionośnych (ultrasonografia dopplerowska). Specjalista w dziedzinie chorób żył (flebologii) dysponuje również innymi procedurami umożliwiającymi dokładną ocenę przepływu krwi i ciśnienia tętniczego w żyłach oraz ocenę stopnia osłabienia żył.

Leczenie

Za pomocą kilku środków pacjent może sam sobie pomóc:

Regularny ruch, np. spacery lub jogging stymulują krążenie i zdolność mięśni do pompowania krwi, a tym samym przepływ żylny. Ponadto regularna aktywność fizyczna pomaga utrzymać masę ciała pod kontrolą.
Specjalnie dopasowane elastyczne pończochy uciskowe są bardzo pomocne w zwalczaniu dyskomfortu. Ten sam efekt mogą ewentualnie przynieść odpowiednio założone bandaże. Stały ucisk pończoch pomaga zmniejszyć opuchliznę, ból i zmiany skórne związane z niewydolnością żylną.
Oprócz terapii uciskowej można stosować suplementację substancjami wzmacniającymi ściany żył (np. nasionami kasztanowca, flawonoidami).
Należy unikać długotrwałego siedzenia w bezruchu i pracy w pozycji stojącej. Co jakiś czas warto ruszać nogami i ~~poruszać się lub pochodzi~~chodzić. W przypadku dłuższych podróży, należy, w miarę możliwości, kilkakrotnie przejść się.
Podczas odpoczynku warto unieść nogi.
Należy zadbać o odpowiednią pielęgnację skóry, aby zapobiec powstawaniu otwartych ran.
W każdym przypadku należy zaprzestać palenia tytoniu! Palenie ogranicza krążenie krwi bogatej w tlen z tętnic do skóry i tkanek, a tym samym utrudnia gojenie się ran.

Jeśli otwarte rany lub owrzodzenia już wystąpiły, oprócz kompresji priorytetem jest leczenie/pielęgnacja ran. W zależności od rozległości rany stosuje się specjalne opatrunki, maści i bandaże, a nawet niewielkie zabiegi chirurgiczne w celu oczyszczenia rany, usunięcia martwej tkanki itp. Jeśli to możliwe, pomimo owrzodzenia warto nadal nosić pończochę uciskową (po starannym opatrzeniu rany), ponieważ ucisk wspiera również gojenie się ~~ran~~ skóry. Ponadto nadal ważne są regularne ćwiczenia fizyczne, w razie potrzeby pod okiem fizjoterapeuty.

Jeśli dyskomfort jest poważny, może być zalecana operacja. Operacja może poprawić wygląd kosmetyczny i złagodzić ~~dyskomfort~~dolegliwości. Jeśli przyczyną dyskomfortu są tylko (powierzchowne) żylaki, można je usunąć lub poddać sklerotyzacji w ramach zabiegu chirurgicznego. Dostępne są różne metody.

Jeśli kwestia ta dotyczy żył głębokich, w niektórych przypadkach możliwe jest również chirurgiczne odtworzenie zastawek w ścianach naczyń.

Rokowanie

Ponieważ choroba jest przewlekła i trwa przez całe życie, należy przestrzegać ~~pewnych~~opisanych powyżej zasad, aby zapobiec pogorszeniu się stanu zdrowia. Jeśli opuchlizna nie zostanie opanowana, w przypadku przewlekłych ran na nodze mogą wystąpić wypryski i inne zmiany skórne. Dlatego ćwiczenia fizyczne, kompresja i staranna pielęgnacja skóry/ran mają kluczowe znaczenie. Jeśli rozważana jest operacja, lekarz rodzinny może poinformować o tym pacjenta i w razie potrzeby skierować go do specjalisty w celu przeprowadzenia bardziej szczegółowej oceny.

Dodatkowe informacje

Autorzy

Tomasz Tomasik (recenzent)

Susanne Meinrenken, ~~dr n. med., Brema~~(redaktor/recenzent)
Anna Zwierzchowska~~, lekarz, Kraków~~ (~~edytor~~redaktor/recenzent)