Jak słyszymy dźwięki?
Fale dźwiękowe przedostają się przez przewód słuchowy i powodują wibracje błony bębenkowej. Wibracje błony bębenkowej są przekazywane przez łańcuch kosteczek słuchowych do okienka owalnego ucha wewnętrznego (ślimaka). Wibracje wywołują ruch falowy płynu w ślimaku, co z kolei stymuluje komórki czuciowe w ślimaku (komórki włoskowate) i generuje impuls elektryczny. Impuls elektryczny jest wysyłany przez nerw słuchowy do mózgu, gdzie jest przetwarzany i interpretowany jako dźwięk. Jeśli fala dźwiękowa zostanie zablokowana na drodze z ucha zewnętrznego przez ucho środkowe do ucha wewnętrznego do mózgu, może dojść do pogorszenia słuchu. W przypadku ubytku słuchu spowodowanego hałasem ślimak jest uszkodzony.
Co to jest utrata słuchu?
Ubytek słuchu może być częściowy lub może dojść do całkowitej utraty słuchu po jednej lub obu stronach. Utrata słuchu może być tymczasowa lub trwała i może wystąpić nagle lub powstawać stopniowo przez kilka lat. Jeśli utrata słuchu jest stopniowa, wiele osób jej nie zauważa, dopóki słuch nie pogorszy się na tyle, że nie mogą już śledzić codziennych rozmów. Utrata słuchu może wystąpić po nagłym, głośnym hałasie lub, w rzadkich przypadkach, w wyniku urazu głowy lub choroby (zapalenie ucha środkowego, choroba Meniere'a itp.)
Ubytek słuchu jest częścią naturalnego procesu starzenia się (presbyacusis). Niektóre formy utraty słuchu są dziedziczne.
Czym jest ubytek słuchu spowodowany hałasem?
W przypadku ubytku słuchu spowodowanego hałasem, utrata słuchu następuje z powodu zewnętrznego źródła hałasu. W tym przypadku hałas jest tak długotrwały lub intensywny, że powoduje uszkodzenie słuchu. Utrata słuchu może być również tymczasowa, po czym słuch wraca do normy. Może jednak również wystąpić trwała utrata słuchu. W takich przypadkach pacjent nie odzyskuje słuchu.
Z reguły w przypadku ubytku słuchu w pierwszej kolejności zanika słyszenie wysokich dźwięków. Ubytek słuchu nie jest zauważany od razu, ponieważ dźwięki rozmowy mają niższe częstotliwości i są słyszane bez żadnych problemów. W takich przypadkach tylko badanie słuchu może dostarczyć informacji. Narażenie na hałas powyżej 85 dB jest niedozwolone w miejscu pracy. Hałas powyżej 85 dB przez kilka godzin dziennie powoduje u wielu osób po kilku latach ubytek słuchu wywołany hałasem. Hałas powyżej 120 dB jest odbierany jako bolesny. Nagłe narażenie na hałas o natężeniu 140 dB lub więcej może spowodować ogłuchnięcie już po kilku minutach.
Przyczyna
Trwałe uszkodzenie spowodowane hałasem występuje, gdy komórki czuciowe w uchu wewnętrznym (ślimaku) obumierają, ponieważ nie są zastępowane przez nowe komórki. W przypadku stałego narażenia na hałas, np. w miejscu pracy, jeżeli utrzymuje się przez cały czas trwania działalności zawodowej, ubytek słuchu spowodowany hałasem rozwija się głównie w pierwszych latach narażenia. Przy tej samej ekspozycji na hałas istnieją jednak duże różnice indywidualne w postępach ubytku słuchu spowodowanego hałasem.
Ostra ekspozycja na hałas może powodować tymczasowy ubytek słuchu z szumami usznymi (dzwonienie w uszach) i utratą słuchu. Po tym czasie słuch często wraca do normy, jednak jeśli utrata słuchu trwa dłużej niż 48 godzin, uznaje się ją za trwałą. Utrata słuchu po ekspozycji na hałas jest zatem sygnałem ostrzegawczym. Ubytek słuchu może również wystąpić w przypadku pęknięcia błony bębenkowej. Gdy uraz błony bębenkowej zagoi się po kilku dniach, słuch wraca do normy.
Bardzo głośne, nagłe dźwięki, takie jak wystrzały lub eksplozje, mogą spowodować natychmiastowe, poważne i trwałe uszkodzenie słuchu. Dlatego podczas gwałtownych zmian ciśnienia akustycznego należy nosić ochronę słuchu.
Osoby starsze, które już niedosłyszą, są szczególnie wrażliwe w przypadku narażenia na ciągłe hałasy.
Czynniki predysponujące
Osoby pracujące w hałaśliwym otoczeniu są szczególnie narażone na ryzyko utraty słuchu spowodowanej hałasem, jeśli nie będą się chronić. Utrata słuchu spowodowana hałasem jest powszechnie uznawaną chorobą zawodową. Muzycy i bywalcy dyskotek również należą do grupy ryzyka. To samo dotyczy osób, które mają do czynienia z bronią palną.
Objawy
Ubytek słuchu spowodowany hałasem jest często zauważany późno, ponieważ dotyczy głównie wysokich dźwięków. Stopniowo jednak osoby dotknięte tym problemem zdają sobie sprawę, że ich słuch jest zły. Szczególnie dotyczy to dźwięków w tle lub gdy kilka osób mówi naraz. Ponadto może również prowadzić do szumów lub gwizdów w uszach.
Dzięki badaniom słuchu (audiometrii) ubytek słuchu można obiektywnie zdiagnozować w gabinecie lekarskim. Ponadto lekarz może zastosować pewne testy w celu ustalenia, czy przyczyna utraty słuchu rzeczywiście znajduje się w uchu wewnętrznym.
Leczenie
W przypadku ostrego ubytku słuchu niektórzy lekarze oferują terapię wlewami, które wspomagają ukrwienie organizmu (a więc także ucha), a nawet tlenoterapię nadciśnieniową. Zabiegi te łagodzą ostry ubytek słuchu u niektórych pacjentów.
Utrata słuchu po przewlekłym hałasie sama w sobie nie może być leczona. Uszkodzenie to dotyczy układu nerwowego i jest nieodwracalne. Jednak obecnie istnieje wiele różnych aparatów słuchowych, które mogą być stosowane w przypadku ubytku słuchu. Lekarz może udzielić porady i informacji na temat odpowiednich pomocy lub urządzeń do korekty słuchu. Za wszelką cenę należy jednak unikać dalszej utraty słuchu.
Zapobieganie
Najważniejszym środkiem zapobiegawczym jest unikanie zanieczyszczenia hałasem. Noszenie ochrony słuchu (słuchawek lub odpowiednich zatyczek do uszu) i wdrażanie środków ochrony przed hałasem ma kluczowe znaczenie dla zapobiegania utracie słuchu. Dzięki regularnej audiometrii lekarz może sprawdzić, czy słuch osób, które są często narażone na hałas w pracy, jest nadal prawidłowy.
Dodatkowe informacje
- Zapalenie ucha środkowego
- Choroba Ménière'a
- Ubytek słuchu związany z wiekiem
- Ubytek słuchu spowodowany hałasem — dla personelu medycznego
Ilustracje
Autorka
- Dr med. Susanne Meinrenken, dziennikarka medyczna, Brema