Co to jest torbiel Bakera?
Torbiel Bakera (patrz ilustracja) to pewnego rodzaju ograniczona przestrzeń okolicy podkolanowej, wypełniona galaretowatym płynem. Torbiel jest połączona ze strukturami stawu kolanowego, często za pomocą wąskiej szypuły. Małe torbiele nie powodują żadnego lub prawie żadnego dyskomfortu. Z kolei większe zmiany mogą być odczuwalne w okolicy podkolanowej jako twarde wybrzuszenie, które może ograniczać ruchomość stawu kolanowego, a także powodować dyskomfort lub ból. Torbiel często znika, jeśli kolano pozostanie unieruchomione przez jakiś czas, ale zwykle pojawia się ponownie. W rzadkich przypadkach torbiel może pęknąć, co sprawia, że noga staje się nadwrażliwa na ból.
Choroba najczęściej występuje u osób dorosłych i pojawia się coraz częściej wraz z wiekiem. Według jednego z badań, wśród pacjentów skierowanych z powodu dolegliwości kolana jeden na pięciu miał torbiel Bakera. Jeśli w stawie kolanowym występuje artroza, w około jednej trzeciej przypadków stwierdzono obecność torbieli Bakera. U dzieci torbiele te są rzadkie, ale gdy występują, zazwyczaj pojawiają się jednocześnie w obu kolanach i mogą być wrodzone.
Przyczyny
U dorosłych torbiel Bakera może pojawić się jako konsekwencja innej choroby w obrębie stawu kolanowego, gdy dochodzi do nadmiernej produkcji płynu stawowego (mazi) i jego niedostatecznego wchłaniania. Ze względu na zwiększone ciśnienie płynu w torebce stawowej następuje jej obrzęk, a dość rozciągliwa skóra otaczająca torebkę przesuwa się w okolicę podkolanową, ponieważ z przodu kolana nie ma miejsca. Najczęstszymi schorzeniami prowadzącymi do nadprodukcji płynu maziowego są wypadki lub urazy (np. uszkodzenie łąkotki) i zużycie stawu (artroza). Przewlekłe zapalenia, takie jak reumatoidalne zapalenie stawów, również mogą powodować wystąpienie torbieli Bakera.
Diagnostyka
Lekarz może postawić diagnozę na podstawie opisanych przez pacjenta objawów, takich jak ból, uczucie napięcia w dole podkolanowym lub w całej nodze, oraz po stwierdzeniu wyczuwalnej, typowa opuchlizna w tym rejonie. Obrzęk często ustępuje po uniesieniu nogi na kilka godzin (na przykład przez noc). Jeśli torbiel uciska nerwy lub naczynia krwionośne, może wystąpić drętwienie lub problemy z krążeniem.
W razie potrzeby diagnozę można potwierdzić za pomocą badania ultrasonograficznego.Można również przeprowadzić badania krwi oraz analizę płynu stawowego, aby sprawdzić, czy w stawie kolanowym występuje stan zapalny, który mógłby być przyczyną torbieli.W przypadku wątpliwości co do diagnozy, rezonans magnetyczny (RM) jest odpowiednim narzędziem diagnostycznym..Badania rentgenowskie są wykonywane w celu wykrycia stanowiących ewentualną przyczynę urazów, zmian zwyrodnieniowych (artrozy) oraz innych problemów w kolanie. Lekarz zbada również, czy objawy nie są spowodowane innymi schorzeniami, takimi jak zakrzepica żylna, krwawienie, zmiany w tętnicach kolanowych, powiększone węzły chłonne lub guz.
Leczenie
Większość torbieli jest wykrywana przypadkowo i nie ma potrzeby leczenia, o ile pacjenci nie mają żadnych dolegliwości. Torbiele u dzieci również zwykle nie wymagają leczenia. U dorosłych terapia koncentruje się na leczeniu przyczyny podstawowej (np. urazów czy artrozy). Jeśli uda się usunąć przyczynę, torbiel również powinna ustąpić.
Środki przeciwbólowe często zapewniają tymczasową ulgę. Pomocna jest także fizjoterapia. Jeśli torbiel jest bardzo duża, ból można zwykle bardzo szybko złagodzić poprzez aspirację płynu za pomocą igły. Jednak torbiel często nawraca po pewnym czasie. W uporczywych przypadkach możliwa jest terapia polegająca na bezpośrednim wstrzyknięciu kortyzonu do torbieli. Rzadko konieczne jest chirurgiczne usunięcie dużych torbieli podczas artroskopii stawu.
Rokowanie
U dzieci torbiele zwykle znikają samoistnie po 2–3 latach. Nawet u dorosłych większość torbieli Bakera z czasem ustępuje. Jeśli jednak podstawowa przyczyna utrzymuje się, torbiel bardzo często powraca, jednak zwykle znika, jeśli choroba podstawowa kolana jest skutecznie leczona. Torbiele Bakera zazwyczaj nie ograniczają ruchomości pacjentów.
Jednak u dorosłych torbiel może także stopniowo się powiększać i ostatecznie rozciągać się daleko poza staw kolanowy. Możliwe jest również zapalenie torbieli. W innych przypadkach torbiel może pęknąć: płyn przenika wtedy w dół między mięśniami łydkipowodując tam stan zapalny. Łydka staje się czerwona i wrażliwa na dotyk, a wyprostowanie stawu skokowego wywołuje ból w łydce. Wymaga to szybkiej interwencji medycznej.
Dodatkowe informacje
- Reumatoidalne zapalenie stawów
- Artroza stawu kolanowego
- Torbiel Bakera — informacje dla lekarzy
Autorzy
- Susanne Meinrenken, dr n. med., Brema
- Magda Łabęcka, lekarz, Kraków (recenzent)