Document version compare

Czym jest nadmierny wzrost?

Nadmierny wzrost to sytuacja, kiedy wysokość ciała dziecka znacznie przekracza typowe wartości dla danej płci i wieku. Pediatrzy określają specjalne wartości graniczne, które mogą wskazywać na potrzebę leczenia.
- nadmierny wzrost dziewcząt wynosi ponad 185 cm
- nadmierny wzrost chłopców wynosi ponad 202 cm.

W przypadku dziewcząt, których wzrost przekracza 172 cm przed pierwszą miesiączką, istnieje duża szansa, że osiągną one ostateczny wzrost przekraczający 180 cm.
Dla chłopców, którzy mają ponad 180 cm wzrostu jeszcze przed okresem dojrzewania, przewiduje się, że ich wzrost osiągnie 200 cm lub więcej.
Ostateczny wzrost dziecka można również oszacować na podstawie tzw. wieku kostnego. Jest to metoda opierająca się na analizie wyników badania rentgenowskiego, które pozwala określić stopień dojrzałości szkieletu w stosunku do biologicznego wieku dziecka.

Chłopcy: ((wzrost matki + 13 cm) + wzrost ojca) / 2
Dziewczęta: ((wzrost ojca – 13 cm) + wzrost matki) / 2
95% chłopców i dziewcząt w wieku dorosłym osiągnie w przybliżeniu (z odchyleniem ± 8,5 cm) wzrost obliczony za pomocą tego wzoru.

Uwarunkowanny rodzinnnei wysoki wzrost:
- Nadmierny wzrost często ma podłoże dziedziczne i jest to dominująca przyczyna takiego stanu.
- Precyzyjne obliczenie oczekiwanego wzrostu możliwe jest po wykonaniu badania rentgenowskiego, które najbardziej dokładne jest po ukończeniu dwunastego roku życia.
Wczesne dojrzewanie płciowe:
- Przedwczesne rozpoczęcie dojrzewania płciowego częściej występuje u dziewcząt niż u chłopców i wiąże się z wczesnym wzrostowym skokiem.
- Dzieci, które doświadczają intensywnego wzrostu na początku okresu dojrzewania, często kończą swój wzrost wcześniej niż rówieśnicy, co może skutkować niższym wzrostem w dorosłości.
Nadwaga:
- Nadwaga u dzieci może skutkować nieznacznym wzrostowym skokiem i przyspieszonym rozpoczęciem dojrzewania.
- Dzieci z nadwagą, które są wyższe na początku dojrzewania, mogą mieć wcześniejsze zamykanie się płytek wzrostowych kości, co w wieku dorosłym zazwyczaj skutkuje osiągnięciem normalnego wzrostu.

Zaburzenia hormonalne:
- Przyczyną wyższego wzrostu mogą być guzy przysadki mózgowej, które prowadzą do zwiększonej produkcji hormonu wzrostu, co objawia się jako gigantyzm.
- Innym zaburzeniem jest hipogonadyzm, czyli wadliwe funkcjonowanie gonad, w wyniku czego nie dochodzi do dojrzewania płciowego.
Zaburzenia chromosomalne:
- Zespół XYY, który jest stosunkowo powszechny i często pozostaje niezdiagnozowany, może również prowadzić do wyższego wzrostu.
- XXY (zespół Klinefeltera) choć występuje stosunkowo rzadko, również może być przyczyną nadmiernego wzrostu.
Zespół Marfana:
- To bardzo rzadka, dziedziczna choroba tkanki łącznej, która może wpływać na wzrost.
- Charakterystyczne dla tej choroby są smukłe dłonie i stopy z długimi palcami, uszkodzenia soczewki oka, wady zastawek serca oraz uszkodzenia naczyń krwionośnych, co także może przyczyniać się do nadmiernego wzrostu

Jeśli podejrzewa się, że dziecko/nastolatek może osiągnąć nietypowo wysoki wzrost, należy skonsultować się z lekarzem przed okresem dojrzewania lub najpóźniej na początku okresu dojrzewania.

Wywiad lekarski:
- Lekarz prawdopodobnie zapyta o historię rodzinną dotyczącą wysokiego wzrostu.
- Będzie chciał wiedzieć, czy dziecko doświadcza bólów głowy, zaburzeń widzenia.
- Czy występuje u niego opóźnienie dojrzewania.
Badanie lekarskie:
- Lekarz przeprowadzi standardowe badanie fizykalne.
- Może okazać się konieczne zbadanie pola widzenia.
- Oceni stopień dojrzewania płciowego oraz rozwój jąder i piersi.
Inne badania:
- Może być zlecone badanie rentgenowskie kości w celu określenia przewidywanego wzrostu.
Kiedy następuje skierowanie do specjalisty?
- W przypadku podejrzenia nadmiernego wzrostu, zalecane jest skierowanie dziecka do pediatry endokrynologa.
Możliwe leczenie:
- W celu zahamowania nadmiernego wzrostu stosuje się wysokie dawki hormonów płciowych lub interwencje chirurgiczne na płytach wzrostowych.
- Leczenie powinno rozpocząć się na tyle wcześnie, aby efektywnie wpłynąć na proces wzrostu. Początkowe leczenie może zredukować ostateczny wzrost o około 40% pozostałego przyrostu. Na przykład, jeśli przewidywany pozostały wzrost wynosi 10 centymetrów, leczenie może skutkować niższym ostatecznym wzrostem o 4 centymetry. Jeśli przewidywany przyrost jest minimalny, leczenie może nie przynieść znaczących rezultatów.

Günter Ollenschläger, Prof. Dr. Dr. med., Internist, Uniklinikum Köln
Aleksandra Kucharska-Janik, lekarz rezydent, Oddział Okulistyczny, MSSW (edytor)