Co to jest przedwczesny poród?
Przedwczesny poród ma miejsce, gdy dziecko rodzi się po 22. tygodniu ciąży (154 dniu ciąży) i przed 37. tygodniem ciąży (259 dniem ciąży). Gdy rozpoczynają się skurcze porodowe, dochodzi do odpływu wód płodowych, lub gdy położna lub lekarz zauważają skracanie i rozwieranie szyjki macicy, istnieje podejrzenie, że nadchodzi poród przedwczesny.
Kobieta w ciąży odczuwa początek porodu, gdy skurcze stają się silniejsze i pojawiają się regularnie. Wyciek płynu owodniowego jest oznaką zbliżającego się porodu. Ból pleców i ucisk w jamie brzusznej są również charakterystycznymi objawami.
Pięć do siedmiu procent wszystkich żywych dzieci rodzi się przedwcześnie. Odsetek dzieci urodzonych przedwcześnie nieznacznie wzrósł w ostatnich latach.
Przyczyna
Jedną z potencjalnych przyczyn jest pęknięcie worka owodniowego, które często inicjuje proces porodu. Pęknięcie błon płodowych może być spowodowane stanem zapalnym błon płodowych, niewydolnością szyjki macicy, przedwczesnym porodem lub znacznym rozszerzeniem macicy. Nadmierne rozszerzenie macicy jest charakterystyczne dla ciąży bliźniaczej lub obecności dużego ilości płynu owodniowego (wielowodzia). Przedwczesny poród może również wystąpić spontanicznie bez widocznych objawów. W takim przypadku różne procesy mogą inicjować akcję porodową. Poza nieprawidłowościami łożyska i nierozpoznanymi zakażeniami, często za wystąpienie przedwczesnego porodu odpowiadają nieznane mechanizmy.
Wiadomo, że palenie tytoniu zwiększa ryzyko przedwczesnego porodu. Inne czynniki zwiększonego ryzyka to: wcześniejsze porody przedwczesne (prawdopodobnie najważniejszy czynnik), ciąże bliźniacze, terapie raka szyjki macicy we wczesnym stadium (konizacja), krwawienia, stan przedrzucawkowy (zatrucie ciążowe), łożysko przodujące (previa placenta), przedwczesne oddzielenie łożyska, wiek poniżej 20 lub powyżej 35 lat, zakażenia dróg moczowych lub bakteryjne zapalenie pochwy.
Leczenie
Zagrażający przedwczesny poród powinien zostać zatrzymany, jeśli to możliwe, a poród powinien zostać opóźniony tak długo, jak to możliwe, aby proces dojrzewania nienarodzonego dziecka mógł być kontynuowany. Szczególne znaczenie ma rozwój płuc dziecka.
Kiedy zbliża się przedwczesny poród, większość przyszłych mam trafia do szpitala. Przed 34. tygodniem ciąży podawane są leki łagodzące skurcze macicy, a także glikokortykosteroidy, które przyspieszają dojrzewanie płuc dziecka i poprawiają jego zdolność do oddychania. Dodatkowo, w celu zapobieżenia zakażeniom paciorkowcami grupy B, stosuje się profilaktyczne podawanie antybiotyków.
Podanie kortykosteroidów pomiędzy 24. a 34. tygodniem ciąży ma istotne znaczenie, ponieważ obniża ryzyko zgonów u noworodków oraz występowania zespółu zaburzeń oddychania (Respiratory Distress Syndrome - RDS) i krwotoków dokomorowych.
Rokowanie
Granica przeżywalności uważana jest za ukończony 22. tydzień ciąży. Wcześniaki częściej doświadczają powikłań im wcześniej zostanie zakończona ciąża. Typowe komplikacje u wcześniaków obejmują niedotlenienie podczas porodu, krwotoki wewnątrzczaszkowe i niedojrzałość płuc, co często prowadzi do zespołu zaburzeń oddychania. Ponadto, wcześniaki są bardziej podatne na infekcje, ponieważ ich układ odpornościowy nie jest w pełni rozwinięty. Z powodu niedojrzałości wątroby u tych dzieci często występuje żółtaczka. Dodatkowo, często obserwuje się nieprawidłowe ułożenie, co może prowadzić do komplikacji podczas porodu. U najbardziej wcześnie urodzonych wcześniaków istnieje istotne ryzyko uszkodzenia układu nerwowego i zaburzeń funkcjonowania mózgu.
Okres od 22. do 24. tygodnia ciąży należy uznać za szczególnie krytyczny, ponieważ szanse na przeżycie, a zwłaszcza szanse na życie bez niepełnosprawności, są niskie, chociaż niewiele wiadomo na temat długoterminowych powikłań skrajnych wcześniaków. Decyzja o podjęciu intensywnej opieki nad skrajnie przedwcześnie urodzonymi dziećmi musi zostać podjęta po szeroko zakrojonych konsultacjach w odpowiednio wykwalifikowanych ośrodkach okołoporodowych. W procesie podejmowania decyzji ważną rolę odgrywa system wartości rodziców.
U wcześniaków z masą urodzeniową poniżej 1000 g rokowanie jest silnie zdeterminowane przez różne czynniki. Lepsze rokowania mają dzieci urodzone w ośrodku perinatalnym zapewniającym wysoką jakość opieki i mającym doświadczenie w przyjmowaniu przedwczesnych porodów.
Szanse na przeżycie wzrastają, a powikłania występują rzadziej wraz z postępem ciąży. Pod koniec 34. tygodnia ciąży płuca dziecka są już w dużej mierze dojrzałe, co oznacza, że główne zagrożenie jest zażegnane.
Dodatkowe informacje
- Przedwczesny poród — informacje dla personelu medycznego
- Wyciek płynu owodniowego
- Poród mnogi
- Rak szyjki macicy
- Zatrucie ciążowe
- Łożysko przodujące
- Przedwczesne oddzielenie łożyska
- Zakażenie układu moczowego
Autoren
- Julia Trifyllis, Fachärztin für Gynäkologie und Geburtshilfe, Köln
- Philipp Ollenschläger, Medizinjournalist, Köln
- Lek. Marcin Major , recenzent/edytor, Kraków