Compare with  
Legend:
inserted text deleted text

Złamanie kości czaszki

Streszczenie

  • Definicja: Złamania kości czaszki spowodowane działaniem siły zewnętrznej. Rozróżnia się złamania sklepienia czaszki, złamania podstawy czaszki i złamania twarzoczaszki.
  • Częstość występowania: Zapadalność 35–45 na 100 000 rocznie, głównie w związku z innymi urazami głowy. Najczęściej przytrafiają się mężczyznom w średnim wieku.
  • Objawy: Bóle głowy, nudności, wymioty, zaburzenia świadomości, amnezja i inne objawy urazu czaszkowo-mózgowego. Złamaniom podstawy czaszki może towarzyszyć utrata nerwów czaszkowych, zaburzenia słuchu i wyciek płynu mózgowo-rdzeniowego.
  • Wyniki: W zależności od lokalizacji złamania, obiektywne zewnętrzne oznaki urazu (np. deformacje). W przypadku złamań podstawy czaszki i twarzoczaszki może wystąpić krwiak okularowy, porażenie nerwu twarzowego, krwiomocz, krwiak zaoczodołowy.
  • Diagnostyka: Wykrycie złamania za pomocą TK czaszki.
  • Leczenie: Większość złamań czaszki można leczyć zachowawczo, w niektórych przypadkach konieczne jest leczenie chirurgiczne.

informacje ogólne

Definicja

  • Złamanie w obszarze kości czaszki spowodowane działaniem siły zewnętrznej, zwykle w połączeniu z innymi urazami głowy

częstość występowania

  • Roczna zapadalność wynosi 35–45 na 100 0001.
  • Złamania czaszki występują w 2–20% wszystkich urazów głowy1.
  • Szczyt częstości występowania przypada na okres między 20. a 50. rokiem życia.
  • Mężczyźni chorują częściej niż kobiety.
  • Najczęstszymi złamaniami są liniowe złamania czaszki (50–80%).

Etiologia i patogeneza

etiologia

  • Mechanizm wypadku1
    • Najczęstszą przyczyną złamań czaszki są upadki (ok. 35%).
    • Innymi najczęstszymi przyczynami są wypadki drogowe, wypadki sportowe i akty przemocy.
    • Oprócz upadków i urazów sportowych, u dzieci należy również brać pod uwagę zespół dziecka maltretowanego jako możliwą przyczynę1.
  • Złamania czaszki występują jako część pierwotnego urazu w urazie czaszkowo-mózgowym.

Klasyfikacja

  • Klasyfikacja według lokalizacji anatomicznej
    • złamania sklepienia czaszki
    • złamania podstawy czaszki
      • złamania czołowo-podstawne (według Eschera)
      • złamania boczno-podstawne (złamania kości skroniowej)
    • złamania twarzoczaszki
      • złamania środkowej części twarzy (według Le Forta)
      • złamanie rozprężające oczodołu
  • Klasyfikacja według zakresu urazu
    • zamknięty uraz czaszkowo-mózgowy: uraz skóry głowy i kości czaszki
    • otwarty uraz czaszkowo-mózgowy: dodatkowy uraz opony twardej z połączeniem między mózgiem a zewnętrzną częścią czaszki
  • Klasyfikacja według typu złamania
    • złamanie liniowe (częste)
    • złamanie rozszczepieniowe
    • złamanie z wgnieceniem
      • pęknięcia otworów
      • złamania odłamowe
      • złamania na szwach
  • Klasyfikacja według przemieszczenia
    • nieprzemieszczone złamanie czaszki
    • złamanie z wgnieceniem: wewnętrzne przemieszczenie odłamów złamania

ICD-10

  • S02 Złamanie kości czaszki i twarzoczaszki
    • S02.0 Złamanie kości sklepienia czaszki
    • S02.1 Złamanie kości podstawy czaszki
    • S02.2 Złamanie kości nosowych
    • S02.3 Złamanie kości dna oczodołu
    • S02.7 Liczne złamania kości czaszki i twarzoczaszki
    • S02.8 Złamanie innych kości czaszki i twarzoczaszki
    • S02.9 Złamanie kości czaszki i twarzoczaszki, część nieokreślona

diagnostyka

Kryteria diagnostyczne

Klasyfikacja urazów czaszkowo-mózgowych według stopnia ciężkości

  • Stosowana na całym świecie trzystopniowa klasyfikacja stopnia ciężkości na podstawie zaburzeń świadomości wg skali Glasgow (GCS)
  • Łagodny uraz czaszkowo-mózgowy (wynik w skali GCS 13–15)
    • dawniej: wstrząśnienie mózgu lub Commotio cerebri
  • Umiarkowany uraz czaszkowo-mózgowy (wynik w skali GCS 9–12)
  • Poważny uraz czaszkowo-mózgowy (wynik w skali GCS 3–8)

Klasyfikacja złamań czaszki

  • złamania sklepienia czaszki
    • złamania liniowe
    • złamania rozszczepieniowe
    • złamania z wgnieceniem
  • złamania podstawy czaszki
    • złamania czołowo-podstawne (według Eschera)
      • typ Escher I: wysokie złamanie czołowo-podstawne
      • typ Escher II: środkowe złamanie czołowo-podstawne
      • typ Escher III: głębokie złamanie czołowo-podstawne
      • typ Escher IV: złamanie oczodołowo-boczne czołowo-podstawne
    • złamania boczno-podstawne
      • podłużne złamania kości skroniowej
      • złamania poprzeczne kości skroniowej
  • złamania twarzoczaszki
    • złamania środkowej części twarzy (według Le Forta)
      • typ Le Fort I: pozioma linia złamania przebiegająca przez dolną część szczęki
      • typ Le Fort II: oderwanie szczęki od kości nosa
      • typ Le Fort III: całkowite oderwanie środkowej części twarzy od czaszki (dysocjacja czaszkowo-twarzowa)
    • złamanie rozprężające oczodołu

rozpoznania różnicowe

Wywiad lekarski

Dolegliwości

  • Izolowane złamania czaszki są często bezobjawowe1.
  • Obiektywne oznaki urazów
    • Obrzęk
    • krwotok
    • rozdarcia lub rany tłuczone
    • Deformacje
    • wynaczynienie krwi, płynu mózgowo-rdzeniowego lub tkanki mózgowej
  • Objawy przy urazie czaszkowo-mózgowym
    • ból głowy i twarzy
    • nudności i wymioty
    • ubytek słuchu
    • zaburzenia widzenia
    • wrażliwość na światło i hałas
    • Amnezja
    • Zaburzenia świadomości
    • porażenia
    • zaburzenia mowy
    • zaburzenia nerwów czaszkowych (np. porażenie nerwu twarzowego)
    • napady drgawek
  • Urazy współistniejące (np. politraumatyzm, uraz oka, uraz kręgosłupa)

przyczyny

  • Przyczyna urazu
    • przyczyna i przebieg urazu
    • rodzaj, mechanizm i intensywność działania siły
  • Istniejące wcześniej schorzenia i czynniki ryzyka (np. leki przeciwkrzepliwe)
  • W przypadku ciężkiego urazu czaszkowo-mózgowego z zaburzeniami świadomości, przede wszystkim wywiad lekarski z osobami trzecimi

Badanie fizykalne

  • Wstępne badanie na miejscu wypadku w zależności od ciężkości urazu
  • Badanie głowy pod kątem oznak urazu1
    • ostrożne podejście (uwaga: niestabilność odcinka szyjnego kręgosłupa!)
    • krwawienie, np. z nosa lub przewodu słuchowego
    • opuchlizna, rozdarcia lub rany tłuczone
    • oczywiste złamania lub deformacje czaszki
    • dokładne badanie palpacyjne pod kątem urazów tkanek miękkich (wgłobienie, krwiak)
  • Orientacyjna ocena neurologiczna
    • stan świadomości pacjenta
    • czynność źrenic (szerokość źrenic, symetria i reakcje na światło)
    • skala Glasgow (GCS)
    • motoryka i czucie

Swoiste objawy kliniczne1-2

  • Oznaki złamania sklepienia czaszki
    • deformacja czaszki, urazy penetrujące, otwarty uraz czaszkowo-mózgowy
  • Oznaki czołowo-podstawnego złamania podstawy czaszki
  • Oznaki złamania boczno-podstawnego podstawy czaszki (złamanie kości skroniowej)
  • Oznaki złamania środkowej części twarzy
    • Krwiak okularowy
    • zaburzenia zgryzu
  • Oznaki złamania rozprężającego oczodołu („Blowout Fracture“) 
    • zapadnięcie oczu
    • Podwójne widzenie
    • krwiak jednooczny

Badanie uzupełniające w praktyce lekarza rodzinnego

  • Brak

Diagnostyka u specjalisty

Badania obrazowe

  • TK czaszki1,3
    • zawsze wskazana w przypadku urazu czaszkowo-mózgowego i objawach klinicznych złamania czaszki
    • czułość 85% i swoistość 100% w wykrywaniu złamań czaszki
  • Opcjonalna dalsza diagnostyka1,3
    • RM czaszki
      • mniej odpowiedni do wykrywania złamań i w sytuacjach nagłych
    • angiografia TK w celu wykrycia ewentualnych urazów naczyniowych
    • TK po dokanałowym podaniu środka kontrastowego w celu lokalizacji przetoki płynu mózgowo-rdzeniowego przy wycieku płynu mózgowo-rdzeniowego

diagnostyka laboratoryjna

  • Rutynowe badania laboratoryjne, w tym parametry krzepnięcia1
  • wyciek płynu mózgowo-rdzeniowego
    • test na wydzielanie białek swoistych dla płynu mózgowo-rdzeniowego (beta-2-transferyna, beta-białko śladowe)1
      • czułość 100% i swoistość 95%
    • ew. w sytuacji nagłej badanie przesiewowe z użyciem pasków testowych do pomiaru stężenia glukozy

Wskazania do hospitalizacji

  • Nagła hospitalizacja w przypadku przedmiotowych objawów złamania czaszki lub następujących objawów po urazie głowy
    • śpiączka lub zaburzenia świadomości
    • Amnezja
    • inne zaburzenia neurologiczne
    • napad drgawek
    • podejrzenie urazów penetrujących
    • podejrzenie nosowego lub otogennego wycieku płynu mózgowo rdzeniowego
    • wymioty (związek czasowy z narażeniem na działanie sił)
    • zaburzenia krzepnięcia
      • np. wywiad lekarski z osobami trzecimi lub „karta leczenia przeciwkrzepliwego”
    • u dzieci dodatkowo:
      • w przypadku silnych, uporczywych bólów głowy
      • w związku z podejrzeniem zespołu dziecka maltretowanego z ryzykiem powtórzenia się sytuacji
      • w razie wątpliwości, np. w przypadku zmian w zachowaniu dziecka z punktu widzenia rodzica (szczególnie w przypadku dzieci w wieku <24 miesięcy)>
  • Wybór szpitala docelowego
    • przyjęcie w trybie nagłym przede wszystkim do odpowiedniego oddziału urazowego
    • dostępność ciągłego obrazowania TK
    • dostępność opcji leczenia neurochirurgicznego
      • zwłaszcza w przypadku urazu czaszkowo-mózgowego z nieprzytomnością (GCS <8), narastającym zmętnieniem, zaburzeniami źrenic, paraliżem, drgawkami>
  • Wybór zespołu ratowniczego
    • W miarę możliwości w przypadku poważnych urazów do opieki przedszpitalnej należy angażować przede wszystkim ratownictwo lotnicze.

Leczenia

Cele terapii

  • Zabezpieczenie najważniejszych czynności życiowych
  • Ograniczenie zakresu uszkodzenia mózgu
  • Zapobieganie powikłaniom
  • rehabilitacja

Ogólne informacje o leczeniu

  • Leczenie ciężko rannych osób z urazem czaszkowo-mózgowym rozpoczyna się na miejscu wypadku1.
  • Wstępne leczenie przed- i wewnątrzszpitalne urazu czaszkowo-mózgowego
    • procedura oparta na standardowych protokołach zarządzania kryzysowego, np. ATLS (Advanced Trauma Life Support)
    • Przy ciężkim urazie czaszkowo-mózgowym czas odgrywa kluczową rolę w leczeniu („time is brain“).
    • dążenie do normoksji, normotonii i normotermii
    • pozostawienie penetrujących przedmiotów na miejscu
    • uniesienie górnej części ciała przy wycieku płynu mózgowo-rdzeniowego
    • unieruchomienie kręgosłupa szyjnego do czasu wykluczenia towarzyszącego niestabilnego złamania kręgosłupa
  • Intensywna opieka, leczenie szpitalne lub ambulatoryjne w zależności od ciężkości urazu
  • Większość złamań czaszki można leczyć zachowawczo pod ścisłym nadzorem1.
  • Leczenie powikłań jest możliwe przy użyciu nowoczesnych metod (np. naprawa naczyń wewnątrzczaszkowych, odbarczenie nerwów, implanty ślimakowe)1-2.

Leczenie farmakologiczne

Profilaktyka antybiotykowa

Dalsze leczenie

  • Odpowiednia terapia przeciwbólowa zgodnie ze schematem WHO
  • Aerozol do nosa o działaniu obkurczającym przy złamaniach podstawy czaszki i środkowej części twarzy
  • Sprawdzenie stanu szczepienia ochronnego przeciw tężcowi, w razie potrzeby profilaktyka przeciwtężcowa

Terapia chirurgiczna

Leczenie chirurgiczne po urazie czaszkowo-mózgowym

  • cel: ograniczenie wtórnych uszkodzeń mózgu (optymalne warunki dla komórek mózgowych z uszkodzeniem czynnościowym, ale jednocześnie niezniszczonych)
  • Wskazania do leczenia chirurgicznego (w trybie nagłym)1-2
    • tworzące masę urazy śródczaszkowe
    • otwarte lub zamknięte złamania z wgnieceniem o grubości większej niż sklepienie czaszki
    • urazy penetrujące
    • złamania podstawy z wyciekiem płynu mózgowo-rdzeniowego
  • Czynniki przemawiające za leczeniem zachowawczym:
    • złamania liniowe lub z wgnieceniem <1 cm bez uszkodzenia opony twardej>
    • brak krwotoków wewnątrzczaszkowych
    • brak zajęcia zatoki czołowej
    • brak deformacji
    • brak zakażenia/zanieczyszczenia rany

Swoista terapia w zależności od typu złamania

  • Złamanie sklepienia czaszki1
    • zwykle leczenie zachowawcze
    • leczenie chirurgiczne złamań z wgnieceniem o grubości większej niż sklepienie czaszki
  • złamania podstawy czaszki
    • Leczenie chirurgiczne zależy głównie od obecności przetoki płynu mózgowo-rdzeniowego (samo złamanie często nie wymaga operacji).
  • Złamania środkowej części twarzy
    • głównie interdyscyplinarne leczenie chirurgiczne (laryngologia, chirurgia szczękowo-twarzowa, neurochirurgia)
  • złamanie rozprężające oczodołu
    • leczenie zachowawcze z zakazem wydmuchiwania nosa w przypadku bezobjawowych złamań
    • leczenie chirurgiczno-rekonstrukcyjne złamań objawowych (w szczególności odbarczenie nerwu wzrokowego, kluczowe w kontekście czasowym)

Przebieg, powikłania i rokowanie

przebieg

  • Złamania czaszki zazwyczaj goją się dobrze, nawet bez specjalnego leczenia.

powikłania

Rokowania

  • Rokowanie zależy przede wszystkim od powiązanego urazu czaszkowo-mózgowego, a nie od samego złamania kości czaszki.
  • Rokowanie w przypadku urazu czaszkowo-mózgowego jest trudne do oceny na wczesnym etapie,.

informacje dla pacjentów

Informacje dla pacjentów w Deximed

Quellen

Literatur

  1. Demetriades D, Kobayashi L. Skull fractures, BMJ Best Practice, Last reviewed: 12 Jun 2023 (abgerufen am 12.07.2023). bestpractice.bmj.com
  2. Samii M, Tatagiba M. Skull base trauma: diagnosis and management. Neurol Res 2002; 24: 147-56. PubMed
  3. American College of Radiology. ACR Appropriateness Criteria: head trauma. Published by:American College of Radiology. Last published/revised: 2020 (abgerufen am 14.07.2023). acsearch.acr.org
  4. Schaller B, Hosokawa S, Büttner M, Iizuka T, Thorén H. Occurrence, types and severity of associated injuries of paediatric patients with fractures of the frontal skull base. J Craniomaxillofac Surg. 2012; 40(7):e218-21. www.ncbi.nlm.nih.gov
  5. Chawla H, Yadav RK, Griwan MS, Malhotra R, Paliwal PK. Sensitivity and specificity of CT scan in revealing skull fracture in medico-legal head injury victims. Australas Med J. 2015. 8 (7):235-8. www.ncbi.nlm.nih.gov

Autor*innen

  • Jonas Klaus, Arzt in Weiterbildung Neurologie, Hamburg



S02; S020; S021; S022; S023; S027; S028; S029
Epiduralt hematom Epiduralblødning Hodetraume kraniefraktur craniefractur skallebrudd impresjonsbrudd basisfraktur basisbrudd brillehematom epidural blødning Kraniebrudd
Liniowe złamanie czaszki Złamanie sklepienia czaszki Złamanie z wgnieceniem Złamanie podstawy czaszki Złamanie czaszki Uszkodzenie nerwów czaszkowych Wyciek z nosa Wyciek z ucha Zaburzenia świadomości Utrata węchu Utrata słuchu Podwójne widzenie Porażenie nerwu twarzowego Krwiak okularowy Uraz czaszkowo-mózgowy Złamanie kości nosowej Złamanie dna oczodołu Zespół Verneta Skala Glasgow Glasgow Coma Scale Krwotok śródczaszkowy Złamania podstawy czaszki Porażenie nerwu twarzowego Wyciek płynu mózgowo-rdzeniowego Złamanie czołowo-podstawne Złamanie Eschera Złamanie boczno-podstawne Złamanie kości skroniowej Złamanie twarzoczaszki Złamanie środkowej części twarzy Dysocjacja czaszkowo-twarzowa Złamanie Le Fort Złamanie rozprężające oczodołu Uraz głowy Pęknięcie czaszki
Złamanie kości czaszki
document-disease document-nav document-tools document-theme
Streszczenie Definicja: Złamania kości czaszki spowodowane działaniem siły zewnętrznej. Rozróżnia się złamania sklepienia czaszki, złamania podstawy czaszki i złamania twarzoczaszki.
Chirurgia
Pęknięcie czaszki
/link/9321ff98ada945eca44e8356ea961d26.aspx
/link/9321ff98ada945eca44e8356ea961d26.aspx
pekniecie-czaszki
SiteDisease
Pęknięcie czaszki
K.Reinhardt@gesinform.de
Kanders@nhi.Reinhardt@gesinform.de (patched by linkmapper)no
pl
pl
pl