Informacje ogólne
Definicja
- Skrzydlik jest łagodnym włóknisto-naczyniowym rozrostem spojówki, narastającym od strony nosowej lub skroniowej w kierunku rogówki1.
- Początkowo na pierwszy plan wysuwają się względy kosmetyczne, ale później może dojść również do zaburzeń widzenia.
Częstość występowania
- Średnia chorobowość na świecie wynosi 10,2%; skrzydlik występuje częściej w regionach tropikalnych.
- Mężczyźni chorują częściej niż kobiety.
Etiologia i patogeneza
- Dokładne procesy patogenetyczne nie są jeszcze w pełni poznane.
- Jest to zwyrodnienie elastoidalne lub nieuregulowana proliferacja komórek tkanki spojówki, która postępuje coraz dalej.
- Gdy tkanka łączna przerasta oś optyczną lub wpływa na ruchomość gałki ocznej, może wystąpić astygmatyzm i inne zaburzenia widzenia.
Czynniki predysponujące
- Światło UV
- przebywanie na zewnątrz, zwłaszcza między 20. a 30. stopniem szerokości geograficznej
- Narażenie na pył i wiatr
- Zakażenia wirusowe, np. opryszczka zwykła, cytomegalia lub HPV2
- Predyspozycje genetyczne
- Wiek
ICD-10
- H11 Inne choroby spojówek
- H11.0 Skrzydlik
Diagnostyka
Kryteria diagnostyczne
- Chorobę rozpoznaje się na podstawie typowego obrazu klinicznego.
Diagnostyka różnicowa
- Tłuszczyk na spojówce
- Tłuszczyk na spojówce nie obejmuje rogówki.
Wywiad lekarski
- Częste przebywanie na powietrzu
- Zaczerwienienia i podrażnienia (łzawienie, uczucie ciała obcego) chorego oka
- Zaburzenia widzenia
- Wywiad rodzinny
Badanie przedmiotowe
- Typowa, najczęściej trójkątna narośl na spojówce gałki ocznej
- W większości przypadków dotyczy to obu oczu.
Wskazania do skierowania do specjalisty
- Należy zlecić badanie okulistyczne (wzrok, lampa szczelinowa, określenie refrakcji).
Leczenie
Ogólne informacje o leczeniu
- W przypadku niewielkich zmian można początkowo prowadzić aktywną obserwację.
- Zaczerwienienia i podrażnienia można łagodzić substytutami łez lub innymi środkami zwilżającymi oko.
- W przypadku powiększania się zmiany i rozpoczynającego się upośledzenia wzroku usunięcie operacyjne
- Aby lepiej zapobiegać nawrotom, można przeprowadzić adiuwantowe leczenie farmakologiczne3.
- Samo wycięcie skrzydlika bardzo często prowadzi do nawrotów, dodatkowe stosowanie leków regulujących wzrost jest jednak związane z częstymi działaniami niepożądanymi.
- Najmniej obciążającą terapią wydaje się stosowanie inhibitorów angiogenezy, ale jest to bardzo kosztowne.
- Konieczne są dalsze badania2.
Terapia chirurgiczna
- Usunięcie skrzydlika przez proste wycięcie
- Często prowadzi do nawrotów w tym samym miejscu4.
- Usunięcie skrzydlika, a następnie przeszczep spojówki lub owodni
- Zaleca się badanie histologiczne usuniętej tkanki.
Terapia adjuwantowa
- Pooperacyjne przeciwzapalne krople do oczu (glikokortykosteroidy lub cyklosporyna A)
- Mitomycyna C hamuje odrastanie; ze względu na silne reakcje niepożądane przy dłuższym stosowaniu, powinna być podana tylko raz podczas operacji2.
- 5-fluorouracyl lub inhibitory angiogenezy, takie jak bewacyzumab, mogą zmniejszyć prawdopodobieństwo nawrotu.
- Czasami jako leczenie wspomagające stosuje się terapię radiacyjną.
Profilaktyka
- Ochrona przed promieniowaniem UV (okulary przeciwsłoneczne)
Przebieg, powikłania i rokowanie
Przebieg
- Jeśli skrzydlik sięga do osi optycznej, widzenie może być ograniczone.
- Skrzydlik jest często związany z innymi chorobami oka, które z kolei mogą być spowodowane uszkodzeniami przez promieniowanie UV oraz starzeniem się: zaćma, jaskra, zwyrodnienie plamki żółtej.
Powikłania
- Astygmatyzm po leczeniu chirurgicznym
- Terapia adiuwantowa często prowadzi do innych zaburzeń oka, takich jak zaćma, zapalenie twardówki, fotofobia, owrzodzenia twardówki lub rogówki5.
Rokowania
- Nawroty pojawiają się często5.
informacje dla pacjentów
Informacje dla pacjentów w Deximed
Ilustracje
Skrzydlik boczny
Skrzydlik przyśrodkowy
Quellen
Literatur
- Fisher JP. Pterugium. Medscape, last updated Juli 2019 emedicine.medscape.com
- Nuzzi, R. Tridico, Federico. How to minimize pterygium recurrence rates: Clinical perspectives. Clinical Ophthalmology 2018 www.researchgate.net
- Ang LP,Chua JL,Tan DT, Current concepts and techniques in pterygium treatment. Current opinion in ophthalmology. 2007 pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
- Kaufman SC, Jacobs DS, Lee WB, et al. Options and adjuvants in surgery for pterygium: a report by the American Academy of Ophthalmology. Ophthalmology 2013 pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
- Hirst LW. Recurrence and complications after 1,000 surgeries using pterygium extended removal followed by extended conjunctival transplant. Ophthalmology. 2012 Nov. 119(11):2205-10. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
Autor*innen
- Monika Lenz, Fachärztin für Allgemeinmedizin, Neustadt am Rübenberge