Czym jest wypływ wydzieliny z ucha?
Wypływ wydzieliny z ucha (ang. otorrhoea) to przezroczysty lub ropny, ewentualnie krwawy płyn wypływający z przewodu słuchowego. Wypływ wydzieliny z ucha nie jest rzadkością i może wystąpić u dzieci i dorosłych. Rodzaj wydzielanego płynu może wskazywać na jego przyczynę. Rozróżnia się ostry, przewlekły i nawracający wypływ wydzieliny z ucha.
W normalnych warunkach przewód słuchowy zewnętrzny jest oddzielony od ucha środkowego błoną bębenkową. Gdy błona bębenkowa jest nienaruszona płyn może zatem wypływać z ucha jedynie z powodu stanu zapalnego skóry lub małych urazów ucha zewnętrznego. Jeśli jednak błona bębenkowa pęknie, płyn lub ropa mogą wydostać się z ucha środkowego przez błonę bębenkową do przewodu słuchowego i na zewnątrz. W przypadku ostrego lub przewlekłego zapalenia ucha środkowego uraz błony bębenkowej nie jest rzadkością.
U dzieci przyczyną jest zwykle ostre zapalenie ucha środkowego i/lub uraz błony bębenkowej. U dorosłych wypływ wydzieliny z ucha często jest spowodowany również stanem zapalnym przewodu słuchowego zewnętrznego.
Co może być przyczyną?
Najczęstsze przyczyny
- Ostre zapalenie ucha środkowego (łac. otitis media acuta)
- Najczęściej występuje u niemowląt w wieku od 6 miesięcy i u małych dzieci do 3. roku życia. Większość dzieci przechodzi wcześniej zapalenie ucha. Zapalenie często jest poprzedzone zakażeniem górnych dróg oddechowych.
- Występuje ostry początek bólu ucha i niepokój, zwykle w nocy, a dziecko chwyta się za ucho. Może wystąpić gorączka 38–39°C i osłabienie słuchu.
- Jeśli w wyniku ucisku dojdzie do uszkodzenia i pęknięcia błony bębenkowej, następuje szybkie złagodzenie bólu i wypływ żółtawego płynu z przewodu słuchowego.
- Zapalenie przewodu słuchowego (łac. acute otitis externa)
- Zapalenie ucha zewnętrznego to stan zapalny skóry przewodu słuchowego zewnętrznego. Przyczyną jest zwykle połączenie wyprysku i zakażenia, a choroba często nawraca.
- Istnieje szereg czynników sprzyjających zapaleniu przewodu słuchowego, np. łupież, wyprysk, łuszczyca, ciepło i wilgoć lub urazy przewodu słuchowego (np. spowodowane przez patyczki kosmetyczne).
- Na początku występuje świąd, potem może pojawić się także ból, wypływ wydzieliny z przewodu słuchowego i ewentualnie może wystąpić utrata słuchu.
- Przewlekłe zapalenie ucha środkowego (łac. otitis media chronica)
- Przewlekłe zapalenie ucha środkowego objawia się niegojącym się ubytkiem błony bębenkowej z ropnym wypływem wydzieliny z ucha przez ponad 3 miesiące. Choroba może w równym stopniu dotknąć dzieci jak i dorosłych. Bakterie mogą dostać się do ucha środkowego poprzez uraz błony bębenkowej, a w uchu środkowym dochodzi do przewlekłych zmian.
- Objawy są różne, ale najczęstsze to nieprzyjemnie pachnąca wydzielina wypływająca z ucha i utrata słuchu; ból występuje rzadko.
- Półpasiec
- W przypadku półpaśca (herpes zoster) typowe dla choroby pęcherze opryszczkowe mogą wystąpić również w przewodzie słuchowym lub wokół ucha (łac. zoster oticus).
- Może również dojść do uszkodzenia nerwu słuchowego lub nerwu twarzowego, co powoduje porażenie twarzy.
- Perlak
- Perlak to rozrost komórek nabłonka rogowaciejącego do ucha środkowego. Powstający ropny stan zapalny może zniszczyć sąsiadującą kość.
- Oprócz wypływu wydzieliny z ucha występuje utrata słuchu oraz, w zależności od rozprzestrzenienia, zaburzenia równowagi, zaburzenia funkcji nerwowych, a także ból i gorączka.
- Urazy przewodu słuchowego
- Zarówno w przypadku urazu błony bębenkowej, jak i złamania kości skroniowej po urazie przewodu słuchowego może pojawić się wypływ wydzieliny z ucha.
- Inne przyczyny
- Ciało obce w uchu lub drobne urazy skóry w przewodzie słuchowym z krwotokiem mogą powodować wypływ wydzieliny z ucha.
- U niektórych osób może wystąpić woskowina uszna (bez konkretnej przyczyny lub np. po kąpieli lub pływaniu) tak rozrzedzona, że wypływa z ucha.
- Wypływ wydzieliny z ucha może być również wywołany leczeniem medycznym, np. po czyszczeniu przewodu słuchowego lub operacji ucha środkowego.
Rzadkie przyczyny
- Wypływ wydzieliny z ucha może również powodować guz w okolicy ucha.
- Rzadko zdarza się ciężka postać zapalenia przewodu słuchowego (postać martwicza), w której dochodzi do poważnego uszkodzenia tkanki kostnej.
- Ucho środkowe może być również objęte ziarniniakowatością z zapaleniem naczyń (chorobą Wegenera) i może wystąpić wypływ wydzieliny z ucha.
- Jeśli płyn wycieka z ucha po poważnym wypadku związanym z upadkiem/uderzeniem w głowę, może to być oznaką bardzo poważnego (rzadkiego) urazu, w którym z ucha wypływa płyn mózgowo-rdzeniowy z powodu pęknięcia czaszki. Jest to pilny przypadek!
Kiedy należy zasięgnąć porady lekarskiej?
- Jeśli płyn lub ropa sączą się z przewodu słuchowego przez kilka dni, jest to oznaka zapalenia ucha środkowego lub przewodu słuchowego, która powinna być zbadana przez lekarza.
- W przypadku wystąpienia gorączki, silnego bólu lub innych dolegliwości również należy skorzystać z pomocy lekarskiej.
Badania
- Podczas konsultacji lekarskiej zostanie Pan(i) zapytany(-a) o to, jak długo istnieją dolegliwości i czy pojawiły się one w sposób ostry, czy też utrzymują się lub nawracają od dłuższego czasu.
- Wcześniejszy uraz lub ręczne manipulacje (operacje) ucha mogą dostarczyć wskazówek na temat podstawowej przyczyny.
- Zostanie Pan(i) zbadany(-a) pod kątem świądu, bólu, gorączki czy utraty słuchu.
- Zostanie Pan(i) zapytany(-a) również o istniejące choroby towarzyszące, zwłaszcza cukrzycę, lub towarzyszące objawy neurologiczne, takie jak zawroty głowy czy porażenie twarzy.
- Małżowina uszna i tkanka wokół niej są badane pod kątem zaczerwienienia, opuchlizny i bólu (uciskowego/przy opukiwaniu).
- Badany jest przewód słuchowy, ucho środkowe i błona bębenkowa.
- Można wykonać pomiar słuchu i próbę ze stroikiem.
- Określa się rodzaj wypływającej wydzieliny. Dodatkowo może zostać pobrana próbka krwi do badania.
- W przypadku urazu lub podejrzenia martwiczego zapalenia ucha zewnętrznego, perlaka lub guzów, a także wycieku płynu mózgowo-rdzeniowego można wykonać tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny.
Leczenie
- Terapia prowadzona jest w zależności od przyczyny. Można stosować środki przeciwbólowe, przeciwzapalne i/lub antybiotyki (w przypadku bakteryjnego zapalenia ucha środkowego).
- Perlaki, guzy lub wyciek płynu mózgowo-rdzeniowego są leczone chirurgicznie. Operacyjnie leczy się również błonę bębenkową lub uszkodzoną kosteczkę słuchową. Ciała obce w uchu są usuwane.
- Ucho powinno być utrzymywane w suchości i nie należy manipulować przy nim patyczkami kosmetycznymi ani innymi przedmiotami!
Ilustracje
Ucho, przegląd
Dodatkowe informacje
- Ostre zapalenie ucha środkowego
- Przewlekłe zapalenie ucha środkowego
- Zapalenie przewodu słuchowego
- Półpasiec
- Ciało obce w uchu
- Wyciek z ucha – informacje dla personelu medycznego
Autorzy
- Anna Zwierzchowska, lekarz, Kraków (recenzent)
- Markus Plank, MSc BSc, dziennikarz medyczny i naukowy, Wiedeń