Co to jest trądzik odwrócony?
Trądzik odwrócony – w terminologii medycznej acne inversa – to stan zapalny mieszków włosowych i gruczołów łojowych w fałdach skórnych. Występuje w miejscach ciała, w których znajdują się gruczoły potowe, najczęściej w okolicach pach lub pachwin, ale u kobiet może pojawić się również w okolicach narządów płciowych, pośladków lub piersi. Choroba powoduje bolesne ropnie, guzki i krosty. Guzki często same się otwierają, wydzielają ropę a ich gojenie może przebiegać z pozostawieniem blizny. Trądzik odwrócony jest dolegliwością w większości przypadków nawracającą. Osoby dotknięte tą chorobą często skarżą się na bolesność i dyskomfort związany z ropną wydzieliną o nieprzyjemnym zapachu wydobywającą się ze zmian skórnych. Te okoliczności mogą prowadzić do zahamowań w interakcjach społecznych i poważnie wpływać na komfort życia.
Szacuje się, że choroba występuje u 1% populacji europejskiej. Choroba pojawia się zwykle po okresie dojrzewania, a u kobiet często objawy ulegają poprawie po menopauzie.
Przyczyny
Czynniki dziedziczne wydają się odgrywać znaczącą rolę - w niektórych rodzinach choroba występuje częściej. Nawet 30% rodzin ma kilka przypadków w tym samym czasie. U kobiet rolę odgrywa też czynnik hormonalny; u niektórych nasilenie stanu zapalnego jest związane z miesiączką i dolegliwościami menstruacyjnymi. Choroba występuje częściej lub jest bardziej widoczna u palaczy i osób z nadwagą. Ponad 75% pacjentów ma nadwagę.
Stan zapalny jest spowodowany zatkaniem ujścia gruczołów łojowych w miejscach ciała, w których znajdują się gruczoły potowe. Następnie pod skórą rozwija się reakcja zapalna i może dochodzić do dodatkowego zakażenia bakteriami. W dalszym przebiegu choroby tworzą się ropnie, które mogą pękać.
Urazy skóry, upał i wilgoć zwiększają ryzyko wystąpienia takich dolegliwości. Choroba nie wynika ze złej higieny i nie jest zakaźna.
Rozpoznanie
Rozpoznanie jest możliwe na podstawie typowego przebiegu i wyglądu zmian skórnych. Choroba powoduje powstawanie bolesnych guzków lub ropni, obrzęku, zaczerwienienia w okolicy pach, w pachwinach, po wewnętrznej stronie ud lub wokół zewnętrznych narządów płciowych. Guzki mogą przekształcić się w krosty, które w końcu pękają i wydzielają ropę. Bardzo często choroba powraca wielokrotnie w ciągu kilku lat. Z czasem pod skórą mogą powstać blizny lub przetoki.
W celu dalszej diagnostyki i leczenia pacjent jest kierowany do dermatologa.
Leczenie
Odpowiednią terapię dobiera się w zależności od stopnia zaawansowania choroby i dolegliwości pacjenta.
W łagodnych przypadkach chore obszary skóry leczy się kremem zawierającym antybiotyki. Stosuje się go 2 razy dziennie przez 3 miesiące. W przypadku łagodnych postaci choroby można również spróbować wykonać peeling z użyciem rezorcynolu.
Ostre zapalenie prowadzi do obrzęku, zaczerwienienia i w wielu przypadkach do nieprzyjemnej wydzieliny ropnej. Takie ostre lub rozległe stany zapalne można leczyć za pomocą antybiotyków w postaci tabletek (np. tetracykliny). Terapia trwa kilka miesięcy. Nie u wszystkich pacjentów występuje odpowiednia reakcja na leczenie i mogą wystąpić nawroty choroby.
Ponadto może być wskazane otwarcie i osuszenie ropnia przez lekarza. Takie leczenie nie zapobiega jednak późniejszemu nawrotowi choroby.
Ból można załagodzić za pomocą niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ).
Ze względu na tendencję do nawrotów, operacja jest często zalecana, szczególnie jeśli osoba dotknięta chorobą doświadczyła już kilku epizodów. Pojedyncze ropnie można w tym przypadku wyciąć. W ciężkich, rozległych przypadkach usuwa się część naskórka. Zabieg może wymagać hospitalizacji i skutkować dłuższym zwolnieniem lekarskim. Operacja jest jedynym sposobem trwałego wyleczenia tej choroby, ale nie może zapobiec wystąpieniu nowych zmian zapalnych w innym miejscu.
Laseroterapia jest także skuteczną metodą leczenia wśród wielu pacjentów.
Środki zapobiegawcze
Jednym z ważnych działań na rzecz ustąpienia dolegliwości jest zaniechanie palenia. W przypadku nadwagi należy dążyć do osiągnięcia prawidłowej wagi.
Stan uszkodzonej skóry może łatwo ulec pogorszeniu, dlatego należy unikać sytuacji, w których możliwe jest jej zranienie, np. podczas golenia. Ubrania powinny być przewiewne i luźne, aby zapobiec tarciu i wspomóc termoregulację. Jeśli to możliwe, należy unikać ciepłego i wilgotnego klimatu. Codzienne stosowanie dezodorantu może przeciwdziałać zmiękczaniu skóry przez pot, ale nie należy go stosować, jeśli skóra jest podrażniona. Nie należy uciskać ani wyciskać nowych guzków na skórze.
Staranne codzienne mycie (bez myjki czy gąbki) może zmniejszyć nieprzyjemny zapach i zapobiec zakażeniu skóry. Należy używać łagodnego mydła o neutralnym pH. W przypadku nieprzyjemnego zapachu można też użyć do mycia mydła antybakteryjnego.
Przebieg i rokowanie
Nasilenie choroby jest różne, ale jej przebieg jest często przewlekły z nawracającymi epizodami. Nieleczona choroba trwa średnio ok. 20 lat. U większości kobiet objawy ustępują po menopauzie.
Jako powikłania mogą występować blizny i w rzadkich przypadkach, ostre nadkażenia bakteryjne. Komfort życia osób dotkniętych chorobą jest mocno ograniczony. Często chorobie tej towarzyszy depresja.
Dodatkowe informacje
- Antybiotyki
- Dlaczego należy rzucić palenie i jak to zrobić?
- Otyłość i redukcja masy ciała – jak osiągnąć sukces
- Depresja
- Trądzik odwrócony – informacje dla personelu medycznego
Autorzy
- Magda Łabęcka, lekarz, Kraków (recenzent)
- Martina Bujard, dziennikarz naukowy, Wiesbaden