Content

Informacje ogólne

Definicja

• Podczas podróży zagranicznych może wystąpić wiele różnych chorób skóry, w zależności od długości i celu podróży oraz ryzykownych zachowań osoby podróżującej.¹
• Wiele z tych chorób jest występuje powszechnie (np. reakcje na ugryzienie przez stawonoga lub skórne zakażenia bakteryjne), podczas gdy inne (zwykle rzadsze) są związane z pobytem w określonym kraju lub regionie (np. pobyt w strefie tropikalnej lub subtropikalnej).

Częstość występowania

• Zmiany skórne są oprócz gorączki i biegunki najczęstszą przyczyną konsultacji u osób, które wróciły z podróży.
• Można założyć, że rozprzestrzenianie się różnych chorób wzrośnie w wyniku zmian klimatycznych.²

Rozważania diagnostyczne

• Istnieje wiele możliwych przyczyn zmian skórnych, które pojawiają się podczas podróży zagranicznej lub po powrocie. Należą do nich zakażenia (wywołane przez wirusy, bakterie, grzyby, robaki, pierwotniaki), ugryzienia i choroby pasożytnicze, alergie i reakcje nadwrażliwości, a także uszkodzenia spowodowane przez chemikalia, słońce i urazy mechaniczne.
• Najczęstsze choroby skóry wśród podróżnych obejmują (wtórnie zakażone) ugryzienia przez stawonogi, ropnie skóry, zakażenie w przebiegu zespołu larwy wędrującej, alergiczne wysypki skórne i leiszmaniozę.^2-3
• Zmiany skórne są również częstym objawem towarzyszącym różnym chorobom ogólnoustrojowym. Najczęstsze z nich to gorączka denga, gorączka Chikungunya i afrykańska gorączka odkleszczowa.⁴

Zakażenia bakteryjne

Zakażenie gronkowcowe i paciorkowcowe

• Przyczyny 
  • Różne czynniki (drapanie w obszarze ukąszeń komarów, osłabienie bariery skórnej z powodu wilgoci i ciepła z następczą maceracją w obszarze fałdów skórnych, gorsza higiena) zwiększają ryzyko bakteryjnych zakażeń skóry.
  • Z reguły to mikroflora bakteryjna pacjenta jest czynnikiem wywołującym liszajec zakaźny, zapalenie mieszków włosowych lub różę.
• Leczenie
  
  • Jeśli zakażenie jest bardziej rozległe lub występują ogólnoustrojowe objawy zakażenia, wskazane jest leczenie penicyliną oporną na penicylinazę lub antybiotykiem makrolidowym.
    

    Liszajec zakaźny
  • W przypadku łagodnych zakażeń można miejscowo stosować maść z kwasem fusydowym.
  • Należy wziąć pod uwagę możliwość zakażenia szczepami bakterii opornymi na metycylinę.⁵

Łupież rumieniowy

• Przyczyna
  • Podczas pobytu w ciepłym i wilgotnym klimacie często dochodzi do zakażenia bakteriami Corynebacterium minutissimum.
• Łupież rumieniowy
  • Łupież rumieniowy występuje głównie u mężczyzn w postaci charakterystycznej, ostro odgraniczonej, kasztanowo-brązowej wysypki w okolicach wyprzeniowych.
    

    Łupież rumieniowy
• Leczenie
  • w przypadku rozległych zmian leczenie maścią zawierającą kwas fusydowy lub klindamycynę, lub antybiotykiem doustnym (np. 4 x 250 mg erytromycyny)
  • Chorobie można zazwyczaj zapobiegać poprzez noszenie luźnych ubrań, spanie w dobrze wentylowanych pomieszczeniach i unikanie południowego słońca podczas podróży do regionów tropikalnych.

Zapalenie mieszków włosowych wywołane przez Pseudonomas

• Przyczyny
  • Kontakt z niedostatecznie oczyszczoną wodą w wannach z hydromasażem lub basenach może prowadzić do kolonizacji mieszków włosowych bakterią Peudomonas aeruginosa.
  • Główne objawy to grudkowo-krostkowy stan zapalny skóry z silnym świądem.
• Leczenie
  • Zmiany zazwyczaj ustępują samoistnie. Antybiotyki są rzadko wskazane.

Ziarniniak basenowy

• Przyczyny
  • Spędzanie czasu w nieodpowiednio oczyszczonych basenach lub zbiornikach wodnych w tropikach również zwiększa ryzyko narażenia na Mycobacterium marinum, które może wnikać w skórę przez małe uszkodzenia i w ciągu 2–3 tygodni prowadzić do bolesnych, rumieniowych, czasem wrzodziejących guzków.⁶
  • Rozpoznanie potwierdza się na podstawie biopsji skóry i badania histologicznego.
• Leczenie
  • Bez leczenia zmiany ustępują w ciągu kilku miesięcy.
  • Szybszy efekt można osiągnąć poprzez ogólnoustrojowe leczenie ryfampicyną, doksycykliną lub azytromycyną przez 6 tygodni.
  • Jako środek zapobiegawczy można nosić buty kąpielowe w wodzie, aby uniknąć obrażeń skóry, przez które mykobakterie mogą wniknąć do organizmu.

Zakażenia pasożytnicze

Larwa wędrująca

• Przyczyny
• W regionach subtropikalnych i tropikalnych odchody psów i kotów mogą być zanieczyszczone nicieniami (Ancylostoma braziliense).
• Larwy Ancylostoma zazwyczaj penetrują skórę stóp lub pośladków podczas pobytu na plaży i tworzą małą grudkę, z której szybko tworzy się stan zapalny z centymetrowym ujściem w kształcie serpentyny.
  

  Zespół larwy wędrującej
• Występuje silny świąd, któremu czasem towarzyszy eozynofilia.
• Leczenie
  • Jeśli choroba nie jest leczona, może utrzymywać się przez kilka miesięcy i ustępuje samoistnie.
  • W ramach leczenia zaleca się podanie pojedynczej doustnej dawki iwermektyny.
  • Najważniejsze środki zapobiegawcze obejmują konsekwentne noszenie sandałów i korzystanie z leżaków na plaży.

Leiszmanioza

• Przyczyny
  • Leiszmaniozę skórną wywołują pierwotniaki występujące u gryzoni, a choroba przenosi się przez użądlenie muchy piaskowej Phlebotomus.
    

    Leiszmanioza
  • Po okresie inkubacji trwającym od 2 tygodni do 6 miesięcy pojawia się swędząca grudka, która szybko przekształca się w zaognioną, guzowatą, centralnie wrzodziejącą zmianę przypominającą krater z charakterystycznie obrzękniętą obwódką.
  • Wiele zmian może występować w ograniczonym obszarze anatomicznym z wieloma punktami wniknięcia.
  • Rozpoznanie stawia się na podstawie badania histologicznego.
• Leczenie
  • Leczenie miejscowe lub ogólnoustrojowe prowadzone przez specjalistów z zakresu dermatologii lub chorób zakaźnych.
  • Zakażeniu można zapobiec, stosując impregnowane moskitiery i środki odstraszające owady.

Cerkariowe zapalenie skóry

• Świąd pływaków, zobacz artykuł Cerkariowe zapalenie skóry.
• Indukowane reakcją alergiczną wywołaną przez maleńkie larwy przywr (cerkarie), które wnikają w powierzchnię skóry.
• Cerkarie mogą rozmnażać się wyłącznie jako pasożyty w jelicie ptactwa wodnego i ślimaków wodnych. Człowiek jest przypadkowym żywicielem.
• Larwy przywr występują najczęściej w płytkich wodach o temperaturze około 20 stopni, niezależnie od jakości wody.
• Przy pierwszym narażeniu zwykle nie występują żadne objawy, co najwyżej mrowienie skóry.
  

  Cerkariowe zapalenie skóry
• Po uczuleniu na skórze może pojawić się swędząca wysypka w zaledwie kilka minut po wyjściu z wody i może utrzymywać się do tygodnia. Powtarzające się narażenie może powodować cięższe reakcje.
• Typowo przypomina ugryzienie komara, któremu czasami towarzyszą objawy ogólne i obrzęk kończyn.

Świerzb

• Zobacz artykuł Świerzb.
• Dermatoza wywołana przez świerzbowca Sarcoptes scabiei.
• Przenoszenie przez rozległy bezpośredni kontakt ze skórą, teoretycznie również przez kontakt z tekstyliami zawierającymi roztocza.
• Silnie swędząca wysypka skórna z typowymi wykwitami w kształcie przecinków.
• Miejscowa terapia permetryną, w razie potrzeby ogólnoustrojowa terapia iwermektyną.

Schistosomatoza

• Zobacz artykuł Schistosomatoza.
• Zakażenie przez kontakt z cerkariami w słodkiej wodzie.
• Powszechna w dużej części Afryki, coraz częstsza w Ameryce Południowej i Azji.
• Często dwuetapowy przebieg z ostrym, gorączkowym etapem z pokrzywkowymi zmianami skórnymi i przewlekłą manifestacją ogólnoustrojową z różnymi objawami.
• Leczenie głównie prazykwantelem.

Tungiaza

• Zobacz artykuł Tungiaza.
• Spowodowana przez infestację pchłą piaskową Tunga penetrans.
• Rozpowszechniona w rejonach tropikalnych i subtropikalnych.
• Infestacja zwykle objawia się jako pojedyncze bolesne lub swędzące zmiany grudkowe na stopie, centralnie zabarwione na czarno.²
• Leczenie polega na usunięciu pchły piaskowej.

Zakażenia grzybicze

• Zakażenia grzybicze często występują podczas dłuższych pobytów w tropikach.
• Różne postaci kliniczne
  

  Grzybica stóp
  • Grzybica stóp w postaci zakażenia dermatofitami między palcami stóp.
  • Grzybica skóry gładkiej.
  • Zakażenie drożdżakami Malassezia furfur w łojotokowych obszarach skóry, które może prowadzić do łupieżu pstrego i zapalenia mieszków włosowych wywołanego przez Malassezia.
• Leczenie
  • Należy zastosować grzybobójczy środek przeciwgrzybiczy, ew. także szampon z ketokonazolem.
  • Chorobie można zazwyczaj zapobiec, nosząc luźne ubrania, śpiąc w dobrze wentylowanych pomieszczeniach i unikając południowego słońca podczas podróży w tropikach.
    

    Łupież pstry

Użądlenia i ugryzienia

• Zmiany po użądleniu
  • Mogą powodować bardzo swędzące grudki i często występują podczas podróży zagranicznych.
  • Oprócz komarów kąsać mogą pchły zwierzęce lub pluskwy. Zmiana może też być wrotami wtórnego zakażenia bakteryjnego.
  • Odpowiednim środkiem leczenia objawowego w celu złagodzenia swędzenia są miejscowe glikokortykosteroidy i leki przeciwhistaminowe.
  • Najważniejszym środkiem zapobiegawczym jest profilaktyka narażenia polegająca na noszeniu kryjącej odzieży i stosowaniu moskitier.
• Toksyczne reakcje skórne
  • Toksyczne reakcje skórne mogą wystąpić podczas kąpieli w tropikach w wyniku bezpośredniego kontaktu z parzydełkowcami, meduzami i ukwiałami.
  • Szczególnie groźny może być kontakt z mackami żeglarza portugalskiego (Physalia physalis), który powoduje natychmiastowy piekący ból spowodowany śródskórnym wstrzyknięciem nematocytów zawierających toksynę, a następnie linijną wysypkę pęcherzykowo-pęcherzową.
  • Po wygojeniu zmiany pozostawiają hiper- lub hipopigmentację i leczy się je miejscowo preparatem złożonym zawierającym glikokortykosteroidy o silnym działaniu.

Zapalenie skóry wywołane przez larwy parzydełkowców

• Nazywane również wszami morskimi.
• Zapalenie wywołują larwy różnych parzydełkowców (niektóre gatunki meduz i ukwiałów), które podczas pływania w morzu zostają uwięzione między ubraniem a ciałem, giną po wyjściu z wody i uwalniają toksyny.²
• Występują w Zatoce Meksykańskiej, na Karaibach, w Brazylii itp.²
• Silny świąd i wykwity rumieniowo-grudkowe w obszarach ciała, które były okryte kostiumem do pływania.
• Przebieg samoistnie ustępujący, zalecana terapia przeciwświądowa.

Inne manifestacje skórne

Dermatozy wywołane promieniowaniem UV

• Najczęstsze reakcje to oparzenie słoneczne i wyprysk słoneczny (fotodermatoza wielopostaciowa).
• Najbardziej narażone są osoby o jasnej karnacji i kolorze włosów od blondu po rudy.
• W większości przypadków reakcjom można zapobiec, zakrywając skórę i stosując filtry przeciwsłoneczne o wysokim współczynniku ochrony przed promieniowaniem UVA i UVB.
  

  Wyprysk słoneczny
• Pacjentów przyjmujących niektóre leki, m.in. sulfonamidy, tetracykliny, chinolony, NLPZ i tiazydy, należy poinformować, że w obszarach skóry narażonych na działanie promieni słonecznych mogą wystąpić reakcje fototoksyczne.

Rumień polekowy

• Wysypki skórne podczas podróży zagranicznych mogą być również spowodowane przez leki, np. chlorochinę stosowaną przeciwko malarii.

Choroby przenoszone drogą płciową

• U pacjentów ze zmianami skórnymi po powrocie z podróży należy obowiązkowo przeprowadzić odpowiedni wywiad lekarski dotyczący aktywności seksualnej, gdyż na całym świecie występują istotne regionalne różnice we wskaźnikach chorobowości określnych chorób przenoszonych drogą płciową.
• Jeśli istnieją wskazania kliniczne należy przeprowadzić badanie pod kątem chorób takich jak HIV i kiła.
• Najważniejszym środkiem zapobiegawczym jest stosowanie prezerwatyw.

Zakażenia ogólnoustrojowe

• Wszystkie wymienione poniżej zakażenia mogą powodować wysypkę plamisto-grudkową:
  • zakażenie wirusem Chikungunya
  • gorączki denga
  • riketsjozy
  • zakażenie wirusem Zika
  • afrykańska gorączka odkleszczowa.

Wywiad lekarski

• Czas podróży.
• Cel(e) podróży.
• Czas trwania podróży.
• Możliwe źródła zakażenia/kontakty
• Woda słodka, woda słona, kontakt ze zwierzętami, ugryzienie przez stawonoga, urazy skóry, kontakt z roślinami, aktywność seksualna, aktywność zawodowa, leki, leki bez recepty?
• Początek wysypki
  • Jak się rozwinęła? Pierwsza manifestacja?
• Czy podobne zmiany skórne występują u innych osób, które towarzyszyły pacjentowi w podróży?
• Objawy towarzyszące
  • Świąd, ból, gorączka, objawy żołądkowo-jelitowe?

Ilustracje