Co to jest krew w stolcu?

W razie krwawienia w żołądku lub jelitach krew może być wydalana ze stolcem i być widoczna w toalecie (jasnoczerwona lub ciemnoczerwona w różnej ilości).

Jeśli krew jest jasnoczerwona, źródło krwawienia znajduje się prawdopodobnie w jelitach. Bardzo ciemna czy wręcz czarna krew w stolcu świadczy o krwawieniu z żołądka. Czarny kolor stolca (stolec smolisty) jest spowodowany kontaktem krwi w żołądku z kwasem żołądkowym.

Jednak w przypadku bardzo silnych krwawień z dolnej części przełyku lub żołądka duże ilości jasnoczerwonej krwi spływają do jelit i są widoczne w stolcu. U chorego występują wtedy najczęściej dolegliwości ogólne, takie jak: zawroty głowy, omdlenia, przyspieszony puls. Należy natychmiast wezwać pogotowie, gdyż krwawienie może zagrażać życiu.

Krew w stolcu może również pozostać niezauważona, jeśli jest jej bardzo mało. Niewidoczna krew w stolcu (krew utajona) może zostać wykryta w badaniu stolca.

Wraz z wiekiem wzrasta częstość występowania chorób, w których może pojawić się krew w stolcu. U osób po 40. roku życia, u których pojawia się krew w stolcu, ważne jest wykluczenie raka jelita jako przyczyny krwawienia. Od tego wieku wzrasta bowiem ogólne ryzyko wystąpienia tej choroby.

Częstość występowania

• Nie ma dokładnych danych na temat częstości występowania krwi w stolcu.
• Najczęstszą przyczyną są choroba hemoroidalna, następnie pęknięcia błony śluzowej odbytu oraz zapalenie uchyłków.
• Prawdopodobieństwo wystąpienia polipów jelita grubego lub raka jelita rośnie z wiekiem i wynosi 2,1–2,7%.

Co może być przyczyną?

Możliwe do wyleczenia przyczyny 

• Hemoroidy
  • Hemoroidy to poszerzone żyły w okolicy odbytu i odbytnicy, które mogą lekko krwawić.
  • Mogą one być następstwem zaparć, ciąży, uporczywej biegunki, przewlekłych chorób wątroby i wielu innych przyczyn.
  • Hemoroidy charakteryzują się epizodami jasnoczerwonego krwawienia podczas wypróżnień. Krew może przy tym kapać do muszli klozetowej. Często hemoroidy występują od dłuższego czasu. Pacjenci zwykle odczuwają ucisk w odbytnicy i ból.
• Pęknięcie odbytu (szczelina odbytu)
  • Występuje częściej u małych dzieci i kobiet po porodzie. Wrażliwa skóra okolic odbytu pęka również wskutek przewlekłych zaparć.
  • Drobne rany bolą zwłaszcza podczas wypróżniania, często chory zauważa pęknięcie skóry. Na stolcu lub na papierze toaletowym po wytarciu widoczna jest świeża krew. Chory obserwuje również często wydzielinę/wysięk z rany w okolicy odbytu.
• Choroby zakaźne jelit, biegunka podróżnych
  • Ostra biegunka może być wywołana przez różne patogeny.
  • Przy ciężkich zakażeniach jelit mogą występować pęknięcia i rany błony śluzowej jelita, których następstwem jest krew w stolcu.
• Polipy jelita grubego
  • Te wypukłości ściany jelita do wewnątrz mogą mieć różną wielkość i zwykle nie powodują dyskomfortu, ale mogą krwawić.
  • Duże polipy mogą również prowadzić do zwężenia (niedrożności) jelita.
  • Ponieważ niektóre polipy mogą się z czasem przeistoczyć w raka, należy je regularnie kontrolować (kolonoskopia), jak również w porę usuwać.

• Leki
  • Stosowanie leków przeciwzakrzepowych lub niektórych leków przeciwbólowych (NLPZ) również może powodować krwawienia z przewodu pokarmowego.

Poważne choroby

• Wrzodziejące zapalenie jelita grubego
  • Często występuje u młodszych dorosłych.
  • Wrzodziejące zapalenie jelita grubego jest przewlekłą chorobą zapalną jelita grubego, w której rzutach mogą występować ciężkie dolegliwości.
  • Objawy to bóle brzucha, częste wypróżnienia oraz występowanie w stolcu krwi, ropy i śluzu.
• Choroba Leśniowskiego-Crohna
  • Często występuje u młodszych dorosłych.
  • Choroba Leśniowskiego-Crohna jest przewlekłą chorobą zapalną przewodu pokarmowego, która również ma postać rzutów o ciężkim przebiegu.
  • Choroba ta ma indywidualny przebieg u różnych osób. Zazwyczaj jednak charakteryzuje się niekrwawą biegunką, kolkowym bólem i miejscowymi stanami zapalnymi okolicy odbytu.
• Rak jelita grubego (nowotwór jelita grubego) lub odbytnicy (nowotwór jelita prostego)
  • Takie rozpoznanie dotyczy 4–6% populacji. Ryzyko zachorowania rośnie z wiekiem.
  • Zwykle choroba przez długi czas przebiega bezobjawowo. Do najczęstszych objawów należą nagłe zaparcia lub nieprawidłowości stolca po 45. roku życia, a także krew w stolcu, powoli narastająca niedokrwistość i męczliwość.

• Uwypuklenia w jelicie grubym (choroba uchyłkowa)
  • Często występuje u osób starszych.
  • Zwykle nie daje żadnych objawów. Możliwe są jednak nieprawidłowości stolca i wzdęcia, ewentualnie krew w stolcu.
  • W niektórych przypadkach może wystąpić obfite krwawienie.
  • Proces zapalny w uchyłkach nosi nazwę zapalenia uchyłków.

• Rzekomobłoniaste zapalenie jelita grubego
  • Powikłanie to występuje u osób, które ze względu na zakażenie przyjmowały antybiotyki, ponieważ mogą one zmieniać florę jelitową i sprzyjać rozwojowi bakterii z rodzaju Clostridium.
  • Bakteria Clostridioides difficile powoduje zapalenie jelita grubego.
  • Typowe objawy to wodnista, czasem krwawa biegunka o zgniłym zapachu, skurcze brzucha oraz gorączka.

Stany nagłe

• Zaburzenie przepływu krwi do jelit (niedokrwienie jelita)
  • Stosunkowo rzadkie schorzenie, które występuje u osób starszych i często u osób ze stwierdzoną zaawansowaną miażdżycą tętnic.
  • Chorobie towarzyszą epizody skurczowego bólu w podbrzuszu oraz lekka i często krwawa biegunka.
  • Ostre niedokrwienie jelita cienkiego z silnym bólem brzucha jest stanem nagłym i musi być leczone w szpitalu.
• Żylaki przełyku
  • Zwykle rozwijają się w następstwie chorób wątroby, często w związku z nadużywaniem alkoholu.
  • Są to rozszerzone naczynia krwionośne znajdujące się tuż pod błoną śluzową w dolnej części przełyku. Żylaki mogą pękać i powodować (ciężkie, zagrażające życiu) krwawienie.
  • Zwykle występują krwawe wymioty, rzadko pojawia się czarna krew w stolcu.

Kiedy należy zasięgnąć porady lekarskiej?

• Kiedy w stolcu po raz pierwszy pojawi się krew lub w przypadku powtarzających się lekkich krwawień należy zgłosić się na badania.
• W razie krwawienia z jelita i towarzyszącego mu osłabienia, zawrotów głowy i mocno przyspieszonego pulsu należy natychmiast zgłosić się do lekarza (ewentualnie wezwać pogotowie). 
• W przypadku ostrego, obfitego krwawienia konieczna jest natychmiastowa pomoc!

Badania

Badanie lekarskie

• Najpierw zostanie przeprowadzone ogólne badanie fizykalne i badanie palpacyjne narządów jamy brzusznej. Ponadto lekarz ostrożnie zbada okolice odbytu, aby sprawdzić, czy występują hemoroidy, szczeliny lub inne uszkodzenia.
• Ostre, intensywne krwawienia wymagają diagnostyki szpitalnej.

Badania laboratoryjne

• W celu oceny stopnia krwawienia bada się stężenie hemoglobiny. W przypadku większego lub bardzo długotrwałego krwawienia z jelita cienkiego zawartość hemoglobiny we krwi spada.
• Pomocne mogą być dalsze badania krwi.
• Jeśli w stolcu nie stwierdza się krwi, a istnieje podejrzenie niewielkiego, uporczywego krwawienia w żołądku lub jelicie, można przy użyciu specjalnego testu wykryć w stolcu krew utajoną.

Kolonoskopia

• Jeśli występują sygnały świadczące o obecności krwi w stolcu, odbytnicę i dolną część jelita grubego lub całe jelito grube można zbadać, wykonując rektoskopię lub kolonoskopię.
• Za pomocą gastroskopii można wykryć źródła krwawienia w żołądku.

Profilaktyka

• U osób zdrowych po 50. roku życia zaleca się badania profilaktyczne pod kątem raka jelita grubego.
• Mogą one mieć postać testu na krew utajoną w kale (immunochemical fecal occult blood test — IFOBT) lub kolonoskopii.

Dodatkowe informacje

• Krew utajona (niewidoczna) w stolcu
• Rak jelita grubego i odbytnicy
• Hemoroidy
• Szczelina odbytu
• Biegunka podróżnych
• Polipy jelita grubego
• Wrzodziejące zapalenie jelita grubego
• Choroba Leśniowskiego-Crohna
• Choroba uchyłkowa
• Zaburzenie przepływu krwi do jelit (niedokrwienie jelita)
• Zakażenie jelitowe wywołane przez Clostridium difficile
• Żylaki przełyku
• Krew w stolcu — informacje dla personelu medycznego

Autorzy

• Magda Łabęcka, lekarz, Kraków (recenzent)
• Martina Bujard, dziennikarka naukowa, Wiesbaden