Co to jest krew w stolcu?
W razie krwawienia w żołądku lub jelitach krew może być wydalana ze stolcem i być widoczna w toalecie (jasnoczerwona lub ciemnoczerwona w różnej ilości).
Jeśli krew jest jasnoczerwona, źródło krwawienia znajduje się prawdopodobnie w jelitach. Bardzo ciemna czy wręcz czarna krew w stolcu świadczy o krwawieniu z żołądka. Czarny kolor stolca (stolec smolisty) jest spowodowany kontaktem krwi w żołądku z kwasem żołądkowym.
Jednak w przypadku bardzo silnych krwawień z dolnej części przełyku lub żołądka duże ilości jasnoczerwonej krwi spływają do jelit i są widoczne w stolcu. U chorego występują wtedy najczęściej dolegliwości ogólne, takie jak: zawroty głowy, omdlenia, przyspieszony puls. Należy natychmiast wezwać pogotowie, gdyż krwawienie może zagrażać życiu.
Krew w stolcu może również pozostać niezauważona, jeśli jest jej bardzo mało. Niewidoczna krew w stolcu (krew utajona) może zostać wykryta w badaniu stolca.
Wraz z wiekiem wzrasta częstość występowania chorób, w których może pojawić się krew w stolcu. U osób po 40. roku życia, u których pojawia się krew w stolcu, ważne jest wykluczenie raka jelita jako przyczyny krwawienia. Od tego wieku wzrasta bowiem ogólne ryzyko wystąpienia tej choroby.
Częstość występowania
- Nie ma dokładnych danych na temat częstości występowania krwi w stolcu.
- Najczęstszą przyczyną są choroba hemoroidalna, następnie pęknięcia błony śluzowej odbytu oraz zapalenie uchyłków.
- Prawdopodobieństwo wystąpienia polipów jelita grubego lub raka jelita rośnie z wiekiem i wynosi 2,1–2,7%.
Co może być przyczyną?
Możliwe do wyleczenia przyczyny
- Hemoroidy
- Hemoroidy to poszerzone żyły w okolicy odbytu i odbytnicy, które mogą lekko krwawić.
- Mogą one być następstwem zaparć, ciąży, uporczywej biegunki, przewlekłych chorób wątroby i wielu innych przyczyn.
- Hemoroidy charakteryzują się epizodami jasnoczerwonego krwawienia podczas wypróżnień. Krew może przy tym kapać do muszli klozetowej. Często hemoroidy występują od dłuższego czasu. Pacjenci zwykle odczuwają ucisk w odbytnicy i ból.
- Pęknięcie odbytu (szczelina odbytu)
- Występuje częściej u małych dzieci i kobiet po porodzie. Wrażliwa skóra okolic odbytu pęka również wskutek przewlekłych zaparć.
- Drobne rany bolą zwłaszcza podczas wypróżniania, często chory zauważa pęknięcie skóry. Na stolcu lub na papierze toaletowym po wytarciu widoczna jest świeża krew. Chory obserwuje również często wydzielinę/wysięk z rany w okolicy odbytu.
- Choroby zakaźne jelit, biegunka podróżnych
- Ostra biegunka może być wywołana przez różne patogeny.
- Przy ciężkich zakażeniach jelit mogą występować pęknięcia i rany błony śluzowej jelita, których następstwem jest krew w stolcu.
- Polipy jelita grubego
- Te wypukłości ściany jelita do wewnątrz mogą mieć różną wielkość i zwykle nie powodują dyskomfortu, ale mogą krwawić.
- Duże polipy mogą również prowadzić do zwężenia (niedrożności) jelita.
- Ponieważ niektóre polipy mogą się z czasem przeistoczyć w raka, należy je regularnie kontrolować (kolonoskopia), jak również w porę usuwać.
- Leki
- Stosowanie leków przeciwzakrzepowych lub niektórych leków przeciwbólowych (NLPZ) również może powodować krwawienia z przewodu pokarmowego.
Poważne choroby
- Wrzodziejące zapalenie jelita grubego
- Często występuje u młodszych dorosłych.
- Wrzodziejące zapalenie jelita grubego jest przewlekłą chorobą zapalną jelita grubego, w której rzutach mogą występować ciężkie dolegliwości.
- Objawy to bóle brzucha, częste wypróżnienia oraz występowanie w stolcu krwi, ropy i śluzu.
- Choroba Leśniowskiego-Crohna
- Często występuje u młodszych dorosłych.
- Choroba Leśniowskiego-Crohna jest przewlekłą chorobą zapalną przewodu pokarmowego, która również ma postać rzutów o ciężkim przebiegu.
- Choroba ta ma indywidualny przebieg u różnych osób. Zazwyczaj jednak charakteryzuje się niekrwawą biegunką, kolkowym bólem i miejscowymi stanami zapalnymi okolicy odbytu.
- Rak jelita grubego (nowotwór jelita grubego) lub odbytnicy (nowotwór jelita prostego)
- Takie rozpoznanie dotyczy 4–6% populacji. Ryzyko zachorowania rośnie z wiekiem.
- Zwykle choroba przez długi czas przebiega bezobjawowo. Do najczęstszych objawów należą nagłe zaparcia lub nieprawidłowości stolca po 45. roku życia, a także krew w stolcu, powoli narastająca niedokrwistość i męczliwość.
- Uwypuklenia w jelicie grubym (choroba uchyłkowa)
- Często występuje u osób starszych.
- Zwykle nie daje żadnych objawów. Możliwe są jednak nieprawidłowości stolca i wzdęcia, ewentualnie krew w stolcu.
- W niektórych przypadkach może wystąpić obfite krwawienie.
- Proces zapalny w uchyłkach nosi nazwę zapalenia uchyłków.
- Rzekomobłoniaste zapalenie jelita grubego
- Powikłanie to występuje u osób, które ze względu na zakażenie przyjmowały antybiotyki, ponieważ mogą one zmieniać florę jelitową i sprzyjać rozwojowi bakterii z rodzaju Clostridium.
- Bakteria Clostridioides difficile powoduje zapalenie jelita grubego.
- Typowe objawy to wodnista, czasem krwawa biegunka o zgniłym zapachu, skurcze brzucha oraz gorączka.
Stany nagłe
- Zaburzenie przepływu krwi do jelit (niedokrwienie jelita)
- Stosunkowo rzadkie schorzenie, które występuje u osób starszych i często u osób ze stwierdzoną zaawansowaną miażdżycą tętnic.
- Chorobie towarzyszą epizody skurczowego bólu w podbrzuszu oraz lekka i często krwawa biegunka.
- Ostre niedokrwienie jelita cienkiego z silnym bólem brzucha jest stanem nagłym i musi być leczone w szpitalu.
- Żylaki przełyku
- Zwykle rozwijają się w następstwie chorób wątroby, często w związku z nadużywaniem alkoholu.
- Są to rozszerzone naczynia krwionośne znajdujące się tuż pod błoną śluzową w dolnej części przełyku. Żylaki mogą pękać i powodować (ciężkie, zagrażające życiu) krwawienie.
- Zwykle występują krwawe wymioty, rzadko pojawia się czarna krew w stolcu.
Kiedy należy zasięgnąć porady lekarskiej?
- Kiedy w stolcu po raz pierwszy pojawi się krew lub w przypadku powtarzających się lekkich krwawień należy zgłosić się na badania.
- W razie krwawienia z jelita i towarzyszącego mu osłabienia, zawrotów głowy i mocno przyspieszonego pulsu należy natychmiast zgłosić się do lekarza (ewentualnie wezwać pogotowie).
- W przypadku ostrego, obfitego krwawienia konieczna jest natychmiastowa pomoc!
Badania
Badanie lekarskie
- Najpierw zostanie przeprowadzone ogólne badanie fizykalne i badanie palpacyjne narządów jamy brzusznej. Ponadto lekarz ostrożnie zbada okolice odbytu, aby sprawdzić, czy występują hemoroidy, szczeliny lub inne uszkodzenia.
- Ostre, intensywne krwawienia wymagają diagnostyki szpitalnej.
Badania laboratoryjne
- W celu oceny stopnia krwawienia bada się stężenie hemoglobiny. W przypadku większego lub bardzo długotrwałego krwawienia z jelita cienkiego zawartość hemoglobiny we krwi spada.
- Pomocne mogą być dalsze badania krwi.
- Jeśli w stolcu nie stwierdza się krwi, a istnieje podejrzenie niewielkiego, uporczywego krwawienia w żołądku lub jelicie, można przy użyciu specjalnego testu wykryć w stolcu krew utajoną.
Kolonoskopia
- Jeśli występują sygnały świadczące o obecności krwi w stolcu, odbytnicę i dolną część jelita grubego lub całe jelito grube można zbadać, wykonując rektoskopię lub kolonoskopię.
- Za pomocą gastroskopii można wykryć źródła krwawienia w żołądku.
Profilaktyka
- U osób zdrowych po 50. roku życia zaleca się badania profilaktyczne pod kątem raka jelita grubego.
- Mogą one mieć postać testu na krew utajoną w kale (immunochemical fecal occult blood test — IFOBT) lub kolonoskopii.
Dodatkowe informacje
- Krew utajona (niewidoczna) w stolcu
- Rak jelita grubego i odbytnicy
- Hemoroidy
- Szczelina odbytu
- Biegunka podróżnych
- Polipy jelita grubego
- Wrzodziejące zapalenie jelita grubego
- Choroba Leśniowskiego-Crohna
- Choroba uchyłkowa
- Zaburzenie przepływu krwi do jelit (niedokrwienie jelita)
- Zakażenie jelitowe wywołane przez Clostridium difficile
- Żylaki przełyku
- Krew w stolcu — informacje dla personelu medycznego
Autorzy
- Magda Łabęcka, lekarz, Kraków (recenzent)
- Martina Bujard, dziennikarka naukowa, Wiesbaden