Regional content

Content

Informacje ogólne

Definicja

• UWAGA: odróżnienie cukrzycy ciążowej (GDM) od cukrzycy istniejącej wcześniej, która ujawnia się po raz pierwszy w ciąży.

Cukrzyca ciążowa (GDM)

• Synonim: cukrzyca ciężarnych
• Cukrzyca spowodowana zaburzeniami tolerancji glukozy rozpoznana po raz pierwszy w ciąży na podstawie doustnego testu tolerancji glukozy 75 g (OGTT).
  
  • GDM rozpoznaje się w przypadku osiągnięcia lub przekroczenia co najmniej jednej z następujących 3 wartości glikemii w osoczu:
    
    • na czczo: 92 mg/dl (5,1 mmol/l)
    • po 1 godzinie: 180 mg/dl (10,0 mmol/l)
    • po 2 godzinach: 153 mg/dl (8,5 mmol/l)
• Glukozuria może występować u wielu kobiet w ciąży, ale nie wystarcza do rozpoznania GDM.¹

Cukrzyca jawna w ciąży

• Definicja jawnej, istniejącej wcześniej cukrzycy w ciąży, odpowiada kryteriom przyjętym dla testu OGTT 75 g u kobiet niebędących w ciąży.
  •  na czczo: ≥126 mg/dl (7,0 mmol/l)
    • wymagany drugi pomiar następnego dnia lub oznaczenie HbA1c jako potwierdzenie
  • lub wartość po 2 godzinach ≥200 mg/dl (11,1 mmol/l) i/lub HbA1c >6,5%
• Wystąpienie cukrzycy typu 1 lub cukrzycy typu 2 po raz pierwszy w czasie ciąży jest rzadkie. 
  • Około 2% wszystkich przypadków cukrzycy ciężarnych jest spowodowanych cukrzycą MODY (maturity onset diabetes of the young) typu 2.²

Epidemiologia 

• Chorobowość wynosi około 3-5%
• Noworodki z dużą masą urodzeniową (>4000 g)
  • Matki z cukrzycą rodzą duże dzieci w 15–45% przypadków.³
  • dodatnia korelacja między masą urodzeniową a stężeniem glukozy
  • Ważniejsze od stopnia hiperglikemii wydają się być masa ciała matki i duży przyrost masy ciała w ciąży.⁴ 

Etiologia i patogeneza

Zmiany hormonalne w ciąży

• Wiele „hormonów ciążowych” ma działanie diabetogenne.
  • m.in. ludzki laktogen łożyskowy, estrogen, prolaktyna i kortyzon
• Zmiany hormonalne u kobiet w ciąży prowadzą do zwiększenia stężenia glukozy, zmniejszenia tolerancji glukozy, zwiększenia stężenia insuliny w osoczu oraz hipertrofii wysepek Langerhansa.

Patofizjologia

• W prawidłowych ciążach produkcja insuliny musi wzrosnąć, ponieważ w drugiej połowie ciąży pojawia się fizjologiczna insulinooporność.
  • U niektórych kobiet w ciąży produkcja insuliny wzrasta w niewystarczającym stopniu (względny defekt wydzielania insuliny), co prowadzi do zaburzeń regulacji stężenia glukozy we krwi.
• Stężenie glukozy we krwi może nadmiernie wzrastać szczególnie po posiłkach.
• Patofizjologia i czynniki ryzyka cukrzycy ciążowej pokrywają się w znacznym stopniu z patofizjologią i czynnikami ryzyka cukrzycy typu 2.
• W oparciu o predyspozycje genetyczne szczególne znaczenie ma nadwaga lub otyłość oraz styl życia (wysokokaloryczna dieta i brak ruchu).

Czynniki predysponujące do wystąpienia cukrzycy ciążowej⁵

• Wcześniejsza cukrzyca ciążowa (ryzyko nawrotu 20–84%)
• Predyspozycje dziedziczne: cukrzyca typu 1 lub cukrzyca typu 2 u krewnych pierwszego stopnia
• Pochodzenie z subkontynentu indyjskiego, krajów arabskich lub Afryki Północnej⁶
• Zespół obturacyjnego bezdechu sennego⁷
  • Nadwaga wiąże się z niemal dwukrotnie wyższym ryzykiem GDM nawet po skorygowaniu o zmienne zakłócające.
• Farmakologiczna indukcja owulacji
• Wiek >35 lat
• Nadwaga lub otyłość przed ciążą
• Nadciśnienie tętnicze przed ciążą
• Nadmierny przyrost masy ciała w ciąży
• Zaburzenia tolerancji glukozy przed ciążą
• Urodzenie dziecka z masą urodzeniową >4000 g

ICD-10

• O24.4 Cukrzyca pojawiająca się w ciąży

Diagnostyka

• U każdej kobiety w ciąży, u której nie występuje jawna cukrzyca, należy wykonać badanie przesiewowe w kierunku cukrzycy.
• Kobiety z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej w ciąży są pod opieką lekarza położnika-ginekologa lub diabetologa.
• Równolegle jednak wiele kobiet odwiedza również gabinet lekarza rodzinnego w celu odbycia konsultacji.
• Badania przesiewowe zalecane są do 10. tygodnia ciąży (lub w chwili zgłoszenia się do lekarza; glikemia na czczo) i w 24.–26 tygodniu ciąży (OGTT), w wyjątkowych przypadkach wcześniej.⁸

Badania przesiewowe^5,8

Badania przesiewowe we wczesnej ciąży

• Do 10. tygodnia ciąży lub przy pierwszej wizycie w pierwszym trymestrze należy ocenić czynniki ryzyka cukrzycy.
• U każdej kobiety należy wykonać oznaczenie stężenia glukozy we krwi na czczo.
• Jeśli stężenie glukozy na czczo wynosi 5,1-6,9 mmol/l (92-125 mg/dl), należy wykonać OGTT.
• Jeśli stężenie glukozy na czczo wynosi ≥7 mmol/l (≥126 mg/dl), należy powtórzyć oznaczenie glikemii na czczo.
  • Jeśli stężenie glukozy na czczo wynosi ≥7 mmol/l (≥126 mg/dl) należy rozpoznać cukrzycę w ciąży.
  • Jeśli stężenie glukozy na czczo wynosi <7 mmol/l (≤126 mg/dl) należy wykonać OGTT.

Badanie przesiewowe między 24.+0 a 27.+6 tygodniem ciąży

• U kobiet w ciąży między 24.+0 a 27.+6 tygodniem ciąży należy wykonać test OGTT z 75 g i oznaczeniem glikemii na czczo oraz po 60 i 120 minutach.⁸

Ocena OGTT 75 g

• Wartości graniczne stężenia glukozy w osoczu żylnym
  • na czczo: ≥92 mg/dl (≥5,1 mmol/l)
  • po 1 h: ≥180 mg/dl (≥10,0 mmol/l)
  • po 2 h: ≥153 mg/dl (≥8,5 mmol/l)
• Rozpoznanie cukrzycy ciążowej
  • Osiągnięcie lub przekroczenie co najmniej 1 wartości patologicznej wystarcza, by postawić diagnozę.
• Rozpoznanie cukrzycy w ciąży
  • glikemia na czczo ≥126 mg/dl (7,0 mmol/l) w dwóch pomiarach
  • glikemia po 2 godzinach OGTT ≥200 mg/dl (11,1 mmol/l)
  • glikemia przygodna ≥200 mg/dl (11,1 mmol/l) i objawy hiperglikemii

Informacje dotyczące OGTT

• Wykonywać między 24. a 28. tygodniem ciąży (od 24.+0 do 27.+6 tygodnia ciąży) lub wcześniej, jeśli są wskazania po pierwszym badaniu glikemii na czczo do 10. tygodnia ciąży.
• Test można jednak przeprowadzić także później.
• Zalecenia ogólne
  • brak ostrej choroby/gorączki/ niepowściągliwych wymiotów ciężarnych/zaleconego przez lekarza leżenia w łóżku
  • brak przyjmowania lub pozajelitowego podawania leków antyinsulinowych rano przed badaniem (np. kortyzolu, L-tyroksyny, beta-mimetyków, progesteronu)
  • po indukcji dojrzałości płuc płodu glikokortykosteroidami
    • Odczekać co najmniej 72 godziny od zakończenia cyklu leczenia.^8-9
  • brak wcześniejszych operacji w obrębie górnego odcinka przewodu pokarmowego (np. operacja bariatryczna z towarzyszącymi zaburzeniami wchłaniania)
  • brak nietypowej aktywności fizycznej
  • typowe indywidualne nawyki w zakresie jedzenia i picia ze zwyczajową ilością węglowodanów przez 3 dni poprzedzające test
  • W noc poprzedzającą badanie należy być na czczo przez co najmniej 8 godzin, licząc od godziny 22.00.
  • Badanie rozpoczyna się następnego dnia rano nie wcześniej niż o godzinie 6.00 i nie później niż o 9.00 (tolerancja glukozy zależna od pory dnia).
  • Podczas badania należy unikać aktywności fizycznej.
  • Przed badaniem i w jego trakcie obowiązuje zakaz palenia.
• Przebieg badania
  • bezpośrednio przed rozpoczęciem badania: pomiar stężenia glukozy we krwi na czczo
  • Należy wypić 75 g bezwodnej glukozy rozpuszczonej w 300 ml wody lub porównywalną mieszaninę oligosacharydów popijaną łykami w ciągu 3–5 minut.
    • Należy pić powoli, nie pić dużymi łykami.
  • kolejne pomiary stężenia glukozy po wypiciu roztworu glukozy
    • po 1 godzinie
    • po 2 godzinach

 Diagnostyka różnicowa

• Glukozuria bez cukrzycy
• Cukrzyca typu 1 
  • Po potwierdzeniu rozpoznania należy niezwłocznie rozpocząć insulinoterapię.
• Cukrzyca typu 2
• Inne postaci cukrzycy, np. MODY 
  • W około 2% wszystkich przypadków zaburzeń tolerancji glukozy w ciąży wykrywa się mutację genu glukokinazy (MODY 2).
  • potwierdzenie podejrzenia rozpoznania MODY 2 dzięki analizie genowej (wymagane wyjaśnienie i pisemna zgoda)

Wywiad  

• Objawy: poliuria i polidypsja?
  • W GDM często nie występują typowe objawy cukrzycy.
• Czy występują czynniki ryzyka?
• Cukrzyca w wywiadzie?
  • Należy spodziewać się zmiany zapotrzebowania na insulinę podczas ciąży.
  • W pierwszym trymestrze zapotrzebowanie na insulinę może być mniejsze.
  • Regulacja jest szczególnie trudna przy współistniejących wymiotach w ciąży.
  • Z reguły zapotrzebowanie na insulinę jest stabilne lub nieznacznie wzrasta w II trymestrze i znacznie zwiększa się w III trymestrze.

Badanie przedmiotowe

• Zazwyczaj brak jest nieprawidłowych wyników badania przedmiotowego.

Diagnostyka specjalistyczna

Badanie ultrasonograficzne⁹

• Nadzór USG powinien być prowadzony według standardów dla ciąży prawidłowej i uzupełniony o dodatkowe badanie USG między 28. a 36. tygodniem ciąży, oceniające wzrastanie płodu i ilość płynu owodniowego oraz poszukujące czynników ryzyka makrosomii.
• Intensywność nadzoru nad płodem wynika z kontroli glikemii u matki oraz istnienia innych powikłań położniczych.
• Profil biofizyczny i badanie przepływów naczyniowych można rozważyć w przypadkach nieprawidłowego wzrastania płodu oraz w przypadku współistnienia innych schorzeń, takich jak stan przedrzucawkowy.
• Kobietom z cukrzycą ciążową należy zalecić monitorowanie ruchów płodu metodą „licz do dziesięciu" (metoda Cardiff) i niezwłoczne zgłaszanie się do lekarza w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości. Należy również zalecić pacjentce zgłoszenie się do lekarza w każdym przypadku zmniejszonego lub nietypowego odczuwania ruchów płodu od 28. tygodnia ciąży.
• Jeżeli zalecane jest monitorowanie dobrostanu płodu, częstotliwość takich badań powinna uwzględniać dynamikę wzrastania płodu, objętość płynu owodniowego oraz współistnienie dodatkowych powikłań położniczych.

Kardiotokografia (KTG)

• U kobiet w ciąży z GDM leczonych dietą
  • Należy rozważyć cotygodniowe kontrole KTG od 36.+0 tygodnia z częstotliwością dostosowaną do indywidualnej sytuacji.
• Przy terapii insulinowej GDM oraz u kobiet w ciąży z cukrzycą typu 1
  • od 32.+0 tygodnia ciąży z częstotliwością dostosowaną do indywidualnej sytuacji

Wskazania do skierowania do specjalisty

• Cukrzyca ciężarnych jest zwykle diagnozowana przez położników-ginekologów w ramach opieki przedporodowej. Oni następnie decydują, czy konieczne jest skierowanie do diabetologa.

Leczenie

Cele leczenia

• Zapobieganie powikłaniom u kobiety ciężarnej i dziecka
• Cele kontroli stężenia glukozy we krwi
  • na czczo: 65–95 mg/dl (3,6–5,3 mmol/l)
  • 1 godzina po posiłku: <140 mg/dl (7,8 mmol/l)
  • 2 godziny po posiłku: <120 mg/dl (6,7 mmol/l)
• Hemoglobina glikowana (HbA1c) w I trymestrze ciąży <6,5%, w II i III trymestrze <6,0%⁵
• W monitorowaniu glikemii w ciąży można wykorzystywać systemy do ciągłego monitorowania glikemii typu flash (fCGM), stosowanie w tym wskazaniu podlega refundacji przez NFZ.
  • wartości docelowe glikemii: średnia dobowa glikemia 5,3 mmol/l (95 mg/dl)
  • odsetki wyników pomiarów glikemii w ciągu doby^5,10 :
    • >70% w przedziale 63–140 mg/dl (3,5–7,8 mmol/l)
    • <25% w przedziale >140 mg/dl (7,8 mmol/l)
    • <4% w przedziale <63 mg/dl (3,5 mmol/l) 
    • <1% w przedziale <54 mg/dl (3,0 mmol/l) monitorowanego czasu leczenia

Ogólne informacje o leczeniu

• W ramach wstępnej konsultacji lekarskiej bezpośrednio po postawieniu rozpoznania, należy zapoznać ciężarną z problemem i planowanymi krokami terapeutycznymi w atmosferze redukującej lęk.
• Dostosowanie stylu życia pozwala często uniknąć farmakoterapii.
• Jeśli konieczna jest farmakoterapia, lekiem z wyboru jest insulina.

Dostosowanie stylu życia

Aktywność fizyczna

• O ile nie ma przeciwwskazań, wszystkie kobiety w ciąży powinny podejmować regularną aktywność fizyczną. W zależności od preferencji kobiety ciężarnej:
  • trening aerobowy o lekkiej lub średniej intensywności
  • trening z taśmą elastyczną
  • lub inne odmiany treningu siłowego
• Najprostszą formą ćwiczeń fizycznych bez przyrządów jest szybki spacer trwający co najmniej 30 minut przynajmniej 3 razy w tygodniu.

Dieta

• Zalecany udział składników odżywczych
  • węglowodany: 40–50%
  • białko: 20%
  • tłuszcz: 30–35%
• Wybierając pokarmy zawierające węglowodany, należy preferować te o dużej zawartości błonnika i niskim indeksie glikemicznym.
• Powinno się spożywać 5–6 posiłków dziennie, w tym posiłek późny
  • Późny posiłek zapobiega nadmiernemu tworzeniu się ciał ketonowych w nocy.
• Umiarkowane ograniczenie spożycia kalorii może być przydatne dla kobiet w ciąży z nadwagą, ale należy unikać ketozy głodowej.

Przyrost masy ciała

• Kobiety w ciąży z GDM należy uświadomić w kwestii negatywnych skutków nadmiernego przyrostu masy ciała.
• Należy dążyć do przyrostu masy ciała w granicach wskazanych przez Institute of Medicine (IOM).
  • BMI sprzed ciąży, przyrost masy ciała/tydzień w II i III trymestrze oraz całkowity przyrost masy ciała w ciąży
    • BMI <18,5: powinien nastąpić przyrost masy ciała 0,5–0,6 kg tydzień (w II i III trymestrze) i 12,5–18 kg ogółem.
    • BMI 18,5–24,9: powinien nastąpić przyrost masy ciała 0,4–0,5 kg/tydzień (w II i III trymestrze) i 11,5–16 kg ogółem.
    • BMI 25–29,9: powinien nastąpić przyrost masy ciała 0,2–0,3 kg/tydzień (w II i III trymestrze) i 7–11,5 kg ogółem.
    • BMI ≥ 30,0: powinien nastąpić przyrost masy ciała 0,23 kg/tydzień (w II i III trymestrze) i 5-9 kg ogółem.
• Przy otyłości przyrost masy ciała może leżeć również poniżej tej wartości.

Farmakoterapia

Insulinoterapia

• Lek z wyboru w cukrzycy ciążowej¹¹
• Wskazania
  • Zobacz też sekcja Korzyści z leczenia cukrzycy ciężarnych.
  • po wyczerpaniu środków niefarmakolgicznych i nieosiągnięciu w ciągu 2 tygodni wartości docelowych stężenia glukozy we krwi
  • w ciągu 1 tygodnia >50% zmierzonych wartości powyżej zakresu docelowego
  • przy powtarzających się wartościach glukozy na czczo >110 mg/dl (>6,1 mmol/l)
• Dostosowanie dawki insuliny
  • Lekiem z wyboru jest insulina ludzka.
  • Rozpoczęcie leczenia  zwykle odbywa się w warunkach ambulatoryjnych.
  • Dostosowaniem dawki insuliny zajmują się lekarze diabetolodzy i lekarze perinatolodzy doświadczeni w opiece nad ciężarnymi z cukrzycą, posiadający odpowiednie specjalizacje.
  • Modyfikacja docelowych wartości glukozy we krwi w zależności od przebiegu wzrastania płodu powinna pozwolić na uniknięcie zarówno nadmiernego, jak i niedostatecznego leczenia kobiet w ciąży.

Profilaktyczne stosowanie kwasu foliowego

• Ważne w przypadku wcześniej rozpoznanej cukrzycy i być może także w przypadku cukrzycy ciężarnych w wywiadzie, ponieważ przy podwyższonym stężeniu glukozy we krwi istnieje zwiększone ryzyko rozwoju wad cewy nerwowej.
• Kobiety z cukrzycą powinny przyjmować suplementację kwasu foliowego (co najmniej 0,8 mg na dobę) już w fazie planowania ciąży (co najmniej 3 miesiące przed ciążą), przez całą ciążę i w czasie karmienia piersią.¹²
• w przypadku zwiększonego ryzyka wynikającego z wywiadu (urodzenie dziecka z wadą cewy nerwowej): stosowanie dawki 4 mg kwasu foliowego na dobę

Inne zalecenia dotyczące terapii

• Wcześniejsze zakończenie ciąży wskazane tylko w przypadku niestabilnej lub źle kontrolowanej cukrzycy i opóźnienia wzrostu płodu
• Tokoliza w razie konieczności
  • najlepiej oksytocyną lub antagonistami wapnia
  • Niewskazane są beta-mimetyki
    • Przyczyna: powodują wzrost stężenia glukozy we krwi matki.

Korzyści wynikające z leczenia cukrzycy ciążowej

• Leczenie cukrzycy ciążowej może zmniejszyć ciężką zachorowalność okołoporodową i poprawić jakość życia matki po porodzie.¹³
• Leczenie zmniejsza ryzyko makrosomii, dystocji barkowej i nadciśnienia w ciąży, nie zwiększając ryzyka hipotrofii.^14-15
• Nie udało się jak dotąd udowodnić, że leczenie GDM zmniejsza ryzyko matczyne i płodowe, poza makrosomią i nadciśnieniem ciążowym.⁴
  • Z kolei matczyna hipoglikemia wskutek diety, a zwłaszcza terapii insulinowej, zwiększa ryzyko rozwoju cukrzycy u dzieci w późniejszym życiu.¹⁶
• Duże znaczenie cukrzycy ciążowej dla zdrowia dziecka i matki jest coraz bardziej wątpliwe.⁴
  • Ryzyko wystąpienia makrosomii u dzieci i nadciśnienia ciążowego wzrasta wraz ze stopniem hiperglikemii u matki.
    • Jednak ryzyko jest większe przy nadwadze matki i znacznym przyroście masy ciała w ciąży.
  • Embriopatia cukrzycowa występuje głównie w cukrzycy przedciążowej, a nie w cukrzycy ciążowej.
  • Cukrzyca ciążowa jest prawdopodobnie raczej czynnikiem ryzyka niż chorobą samą w sobie.

Zapobieganie

• W przypadkach zwiększonego ryzyka (cukrzyca ciążowa w wywiadzie lub BMI >30 przed ciążą) prosta interwencja obejmująca konsultację dotyczącą diety i aktywności fizycznej zmniejsza częstość występowania GDM z 21,6% do 13,9%.¹⁷

Poród⁹

• Pacjentka z GDM może kontynuować ciążę do samoistnego porodu w 39.–40. tygodniu ciąży, jeżeli cukrzyca jest dobrze wyrównana, pacjentka przestrzega zasad leczenia i nie stwierdza się współistnienia innych powikłań matczynych lub płodowych, a szacowana masa płodu mieści się między 10. a 90. centylem lub jest <4000 g (lub w przedziale 10.-90. centyla).
• Przy planowaniu sposobu ukończenia ciąży (poród drogami natury vs. cięcie cesarskie) należy brać pod uwagę zwiększone ryzyko dystocji barkowej u pacjentek z GDM.
• Należy indywidualnie ocenić i planować zakończenie ciąży u kobiety ze źle wyrównaną cukrzycą ciążową lub współistniejącymi innymi patologiami matczyno-płodowymi (w szczególności: nadciśnienie tętnicze, stan przedrzucawkowy, LGA [masa >90. centyla], wiek matki > 40 lat).

Postępowanie po porodzie

• Insulinoterapia w GDM
  • Zwykle po porodzie insulinę można odstawić.
  • kontrola i dokumentacja: poporodowe codzienne oznaczenia glukozy we krwi lub kontynuowanie stosowania systemów do ciągłego monitorowania glukozy
• Karmienie piersią
  • już przed porodem konsultacja w zakresie karmienia piersią z informacją o zaletach karmienia piersią dla matki i dziecka
  • zalecenie wyłącznego karmienia piersią przez okres co najmniej 4–6 miesięcy
    • Nawet po wprowadzeniu pokarmów uzupełniających — najwcześniej na początku 5. miesiąca, najpóźniej na początku 7. miesiąca — dzieci powinny być jak najdłużej karmione piersią.
  • Do karmienia piersią należy motywować szczególnie ciężarne chore na otyłość, które należy wspierać w tych działaniach.

Przebieg, powikłania i rokowanie

Przebieg

• Cukrzyca ciążowa zwykle normalizuje się po porodzie.
• Około 20–30% kobiet w ciąży z GDM wymaga insulinoterapii.

Powikłania

Ostre powikłania u matki

• Zwiększone ryzyko u kobiet w ciąży z GDM:
  • zaburzeń na tle nadciśnienia
  • zakażeń
  • porodu przedwczesnego
  • cięcia cesarskiego
  • urazów porodowych
  • krwotoków poporodowych
  • depresji

Długotrwałe powikłania u matki

• Podwyższone ryzyko:
  • zaburzeń sercowo-naczyniowych już w młodym wieku
  • GDM w kolejnych ciążach
  • depresji
  • rozwoju zespołu metabolicznego
  • rozwoju cukrzycy

Powikłania u dziecka

• Objawy makrosomii wynikają ze zwiększonego wydzielania insuliny przez płód wskutek zwiększonej wewnątrzmacicznej podaży glukozy.

Embriopatia cukrzycowa

• Cukrzycowy stan metaboliczny podczas organogenezy zwiększa częstość występowania wad rozwojowych (embriopatia cukrzycowa). Ryzyko wystąpienia wad rozwojowych wzrasta liniowo wraz z nasileniem hiperglikemii w okresie poczęcia.
• Typy wad rozwojowych w embriopatii cukrzycowej są nieswoiste (wada cewy nerwowej, wrodzone wady rozwojowe serca, przepuklina pępowinowa, anomalie kostne, wady rozwojowe nerek i dróg moczowych); tylko w niektórych bardzo rzadkich wadach rozwojowych (zespół regresji ogonowej, zespół małej lewej okrężnicy) związek z cukrzycą matki można uznać za charakterystyczny.
• O ile w cukrzycy przedciążowej występuje znacznie zwiększony odsetek wad rozwojowych, to u ciężarnych z cukrzycą ciążową jest on w najlepszym razie tylko nieznacznie zwiększony.

Fetopatia cukrzycowa

• Matczyna hiperglikemia w drugiej połowie ciąży prowadzi do objawów fetopatii cukrzycowej.
  • Obejmuje to poporodowe zaburzenia oddychania, hipoglikemię, nadkrwistość z erytroblastozą, hipokalcemię, hipomagnezemię i hiperbilirubinemię.
• Zakres objawów koreluje ze stanem metabolicznym matki; nawet marginalnie podwyższone stężenie glukozy we krwi w ciąży może być związane ze zwiększonym ryzykiem makrosomii, hipoglikemii i hiperbilirubinemii.
• Noworodki matek chorych na cukrzycę wymagających leczenia insuliną mają wyższy wskaźnik hipoglikemii poporodowej niż noworodki, których matki wymagały jedynie leczenia dietetycznego.
• W zależności od kontroli metabolicznej wzrasta również wskaźnik porodów przedwczesnych, wewnątrzmacicznego obumarcia płodu, makrosomii i wynikających z niej powikłań porodowych (zamartwica, dystocja barkowa, niedowład splotu barkowego, złamania kości).
• Najistotniejszym ilościowo powikłaniem metabolizmu cukrzycy w ciąży jest hipoglikemia noworodka.

Stężenie glukozy we krwi po urodzeniu

• W wyniku gwałtownego przerwania podaży glukozy po przecięciu pępowiny i utrzymującego się niskiego progu wydzielania insuliny, w ciągu pierwszych dwóch godzin życia dochodzi do spadku stężenia glukozy we krwi.

Skutki hipoglikemii noworodków

• Na skutek ciężkiej objawowej hipoglikemii noworodka możliwe jest trwałe uszkodzenie kanału rdzenia i istoty szarej OUN.
• Zmiany te mogą później skutkować zaburzeniami widzenia centralnego, mózgowym porażeniem dziecięcym, deficytami w rozwoju psychomotorycznym oraz padaczką.
• Nie jest jasne, czy zwiększone wskaźniki nadwagi i otyłości w późniejszym życiu dzieci wynikają z GDM, czy z częstej obecności nadwagi lub otyłości u rodziców i towarzyszącego im stylu życia.

Rokowanie

• W cukrzycy ciążowej ciąża zwykle kończy się porodem samoistnym, a stężenie glukozy we krwi normalizuje się po porodzie.
• U kobiet pochodzenia europejskiego ryzyko nawrotu GDM w drugiej ciąży wynosi 40%, a u kobiet o etnicznie wysokim ryzyku cukrzycy (m.in. Azja) kształtuje się na poziomie 50–84%.

Dalsze postępowanie

• 6–12 tygodni po porodzie: OGTT z 75 g glukozy
  • również w tym czasie badania przesiewowe pod kątem depresji
• Coroczna diagnostyka w kierunku cukrzycy, zwykle z oznaczeniami stężenia glukozy na czczo i HbA1c
• W przypadku planowania ciąży: diagnostyka w kierunku cukrzycy co najmniej z oznaczeniem HbA1c i stężenia glukozy na czczo
• Wczesna diagnostyka w kierunku hiperglikemii już w I trymestrze w każdej kolejnej ciąży

Informacje dla pacjentów

• Zobacz zalecenia na temat dostosowania stylu życia.

Materiały edukacyjne dla pacjentów

• Cukrzyca ciążowa
• Zdrowa dieta