Nagłe wystąpienie bólu (ostra moszna)

• Może wskazywać na skręt jądra, skręt przyczepka jądra, zapalenie najądrza w przebiegu świnki, uraz, uwięźniętą przepuklinę i nowotwór.²

Stłuczenie jądra

• Kopnięcie lub uderzenie w mosznę (sporty kontaktowe i piłka) jest zawsze bardzo bolesne, ale ból powinien ustąpić w ciągu pół godziny.
• Jeśli ból nie ustępuje, należy wykluczyć urazowy skręt jądra.
• Krwiak w mosznie można leczyć uniesieniem moszny i podawaniem środków przeciwbólowych.

Skręt jądra

• Skręt jądra należy w miarę możliwości wykluczyć jako pierwszy, ponieważ jest to stan nagły, wymagający szybkiej diagnostyki i leczenia, aby zapobiec utracie jądra.⁷
• Skręt blokuje żylny przepływ krwi z jądra. Stopniowo dochodzi również do upośledzenia przepływu krwi tętniczej, co prowadzi do niedokrwienia jąder i potencjalnego upośledzenia płodności.
• Stopień skręcenia może wynosić od 180 stopni do ponad 720 stopni. Im większy skręt, tym szybciej następuje niedokrwienie. Stopień skręcenia jest trudny do określenia bez interwencji chirurgicznej.
• Niedokrwienie może wystąpić już 4 godziny po skręcie i prawie zawsze pojawia się przed upływem 24 godzin.
• W przypadku niezstąpionych jąder ryzyko skrętu jest większe. W przypadku jądra brzusznego odróżnienie od zapalenia wyrostka robaczkowego może być trudne; wskazówką jest pusty przedział mosznowy.

Badanie przedmiotowe

• Narastający obrzęk i zaczerwienienie zajętego przedziału jądra
• Zajęte jądro znajduje się wyżej i zdaje się mieć mniejszą ruchomość.
• Ujemny objaw Prehna (ból stały lub nasilający się przy unoszeniu chorego jądra)
• Po zajętej stronie nie da się wywołać odruchu mosznowego (porównanie stron!).
• W skręcie jądra mogą wraz z bólem wystąpić nudności i wymioty.

Leczenie

• Chirurgiczne odsłonięcie i odkręcenie jądra powinno nastąpić w ciągu pierwszych 4–6 godzin.
• Po wystąpieniu skrętu jądra zaleca się profilaktyczną orchidopeksję (ufiksowanie) drugiego jądra.

Skręt przyczepka jądra

• W tym przypadku nie ma zagrożenia dla ukrwienia jądra, niedokrwienie dotyczy jedynie wyrostka o wielkości 1–7 mm na górnym końcu jądra (pozostałość przewodu Müllera), na powrózku nasiennym lub najądrzu (pozostałość przewodu Wolffa).

Badanie przedmiotowe

• W górnej części jądra wyczuwalny jest często twardy, tkliwy guzek o średnicy 2–3 mm.
• W tym obszarze może być widoczne niebieskie przebarwienie, określane jako „blue dot sign” (niebieska plamka).
• Obrzęk moszny rozwija się szybko i utrudnia odróżnienie od skrętu jądra.

Leczenie

• Jeśli w sposób definitywny wykluczono skręt jądra, skręt przyczepka jądra można leczyć objawowo, zalecając leżenie w łóżku, miejscowe chłodzenie i w razie potrzeby leki przeciwzapalne.
• W razie wątpliwości należy chirurgicznie odsłonić jądra.

Zapalenie najądrza

• Zobacz artykuł Zapalenie najądrza.
• Przeważnie jednostronne zapalenie najądrza najczęściej spowodowane wniknięciem patogenów (zapalenie cewki moczowej, patogeny przenoszone drogą płciową).

Badanie przedmiotowe

• Ból i obrzęk moszny 
• Często gorączka, także ogólne osłabienie
• Pieczenie i częste oddawanie moczu, czasami wypływ wydzieliny
• Dodatni objaw Prehna (ból zmniejsza się po uniesieniu chorego jądra)

Leczenie

• Leczenie objawowe lekami przeciwbólowymi lub przeciwzapalnymi (NLPZ)
• W razie silnych dolegliwości bólowych lub podejrzenia zakażenia ogólnoustrojowego konieczna jest hospitalizacja.
• Jeśli nie stwierdzono obecności patogenu, zapalenie najądrza u dorosłych leczy się jak zakażenie nierzeżączkowe przenoszone drogą płciową:
  • doksycyklina 100 mg 2 razy na dobę przez 14 dni
• W przypadku potwierdzenia lub podejrzenia rzeżączki:
  • ceftriakson 1 g domięśniowo/dożylnie plus azytromycyna 1,5 g doustnie, w pojedynczej dawce
    • zamiast ceftriaksonu: ciprofloksacyna 500 mg doustnie w pojedynczej dawce przy stwierdzonej wrażliwości na chinolony
  • następnie doksycyklina 100 mg 2 razy na dobę przez 10–14 dni
    • ze względu na ewentualne towarzyszące zakażenie wywołane przez Chlamydia
• U starszych mężczyzn bez podejrzenia zakażenia przenoszonego drogą płciową:
  • ofloksacyna 200 mg 2 razy na dobę doustnie przez 14 dni
  • ciprofloksacyna* 500 mg 2 razy na dobę doustnie przez 10–14 dni
• W razie wykrycia Mycoplasma genitalium:
  • azytromycyna 500 mg doustnie przez 2–5 dni lub 250 mg doustnie przez 7 dni 
    • kontrola leczenia — uwaga: oporność!
  • w przypadku oporności na azytromycynę: moksifloksacyna 400 mg 1 raz na dobę doustnie przez 7–10 dni

Zgorzel Fourniera

• Zgorzel Fourniera to zagrażające życiu martwicze zapalenie powięzi, które występuje również w obszarze moszny.

Badanie przedmiotowe

• Gorączka o nagłym początku
• Bardzo bolesna, zaczerwieniona i obrzęknięta moszna
• Powstawanie pęcherzy wypełnionych surowiczą i krwistą treścią
• Szybko rozprzestrzeniająca się martwica
• Najczęściej ciężkie powikłania ogólne, ze wstrząsem septycznym włącznie

Leczenie

• Leczenie polega na szybkiej i kompleksowej/radykalnej interwencji chirurgicznej z usunięciem wszystkich tkanek martwiczych, podawaniu antybiotyków w dużych dawkach drogą pozajelitową i zwykle wymaga pobytu na oddziale intensywnej opieki medycznej.
• Po zagojeniu można ewentualnie podjąć próbę rekonstrukcji plastycznej.

Ból po wazektomii

• Ból, który występuje kilka tygodni po wazektomii u 30% pacjentów.⁸
• Przewlekły ból wymagający leczenia dotyczy 1 na 1000 przypadków.

Ostry idiopatyczny obrzęk moszny

• Częstszy u dzieci⁹
• Konieczne jest wykonanie badania ultrasonograficznego w celu wykluczenia patologii moszny, będącej przyczyną dolegliwości.
• Jedyne leczenie polega na układaniu moszny wyżej.
• Objawy zwykle ustępują w ciągu 48 godzin.

Kamica moczowa

• Zob. artykuł Kamienie w drogach moczowych.
• Kamienie nerkowe, pęcherzowe lub moczowodowe mogą powodować ból promieniujący do moszny.

Uwięźnięta przepuklina w pachwinie

• Uwięźnięta przepuklina w pachwinie może spowodować niedokrwienie jądra.
• W obszarze kanału pachwinowego tworzy się wyraźny zgrubiały obrzęk.
• Jeśli nie uda się przeprowadzić całkowitej repozycji, przepuklinę należy niezwłocznie operować.⁶

Inne choroby 

• W przypadku zapalenia naczyń w postaci plamicy Henocha-Schönleina choroba może objąć mosznę; wskazówką diagnostyczną mogą być patognomoniczne zmiany wybroczynowe na skórze podudzi.⁶
• Zajęcie jąder może wystąpić jako wczesny objaw białaczki.
• Ostra moszna może towarzyszyć rodzinnej gorączce śródziemnomorskiej.

Nowotwory

• Wczesne objawy nowotworu jądra to często nieokreślone powiększenie jądra lub twardy guzek na jądrze znaleziony przez pacjenta.

Badanie przedmiotowe

• Uczucie ciężkości i tkliwości przy dotyku
• Ból występuje w około 20% przypadków.
• Krwawienie do moszny może spowodować ostrą mosznę.

Leczenie

• Zabiegi operacyjne, chemioterapia i radioterapia, zależnie od wyników badania histopatologicznego i stadium choroby.

Przewlekły ból moszny

• Przewlekły ból jądra może mieć wiele przyczyn¹⁰:
  • przewlekłe zapalenie
  • nawracający skręt jądra
  • choroby gruczołu krokowego
  • żylaki powrózka nasiennego, wodniaki
  • nowotwory jądra
  • zespoły uciskowe nerwów (nerw biodrowo-pachwinowy, nerw płciowo-udowy) 
  • punkty spustowe w dnie miednicy lub mięśniach dolnej części jamy brzusznej 
  • przyczyny natury psychicznej

Leczenie

• Istotne jest, aby uspokoić pacjenta i przekazać mu informacje, jeśli jako przyczynę choroby wykluczono patologię.
• Można próbować zastosować paracetamol i leki z grupy NLPZ.
• Jeśli zajdzie taka potrzeba, podejście multidyscyplinarne z fizjoterapią i opieką psychologiczną.
• Można zastosować inne metody, takie jak miejscowa blokada nerwów przy użyciu środków znieczulenia miejscowego, odnerwienie powrózka nasiennego z przecięciem włókien dźwigacza jądra, aż do usunięcia jądra.¹¹
• Zmniejszenie bólu można również osiągnąć poprzez ostrzyknięcie okolic powrózka nasiennego toksyną botulinową.¹²
•