Ból jądra

Nagłe wystąpienie bólu (ostra moszna)

• Może wskazywać na skręt jądra, skręt przyczepka jądra, zapalenie najądrza w  przebiegu świnki, uraz, uwięźniętą  przepuklinę  i  nowotwór.²

Stłuczenie jądra

• Kopnięcie lub uderzenie w  mosznę (sporty kontaktowe i  piłka) jest zawsze bardzo bolesne, ale ból powinien ustąpić w  ciągu pół godziny.
• Jeśli ból nie ustępuje, należy wykluczyć urazowy  skręt jądra.
• Krwiak w  mosznie można leczyć uniesieniem moszny i  podawaniem środków przeciwbólowych.

Skręt jądra

• Skręt jądra  należy w  miarę możliwości wykluczyć jako pierwszy, ponieważ jest to stan nagły, wymagający szybkiej diagnostyki i  leczenia, aby zapobiec utracie jądra.⁷
• Skręt blokuje żylny przepływ krwi z  jądra. Stopniowo dochodzi również do upośledzenia przepływu krwi tętniczej, co prowadzi do niedokrwienia jąder i  potencjalnego upośledzenia płodności.
• Stopień skręcenia może wynosić od 180 stopni do ponad 720 stopni. Im większy skręt, tym szybciej następuje niedokrwienie. Stopień skręcenia jest trudny do określenia bez interwencji chirurgicznej.
• Niedokrwienie może wystąpić już 4 godziny po skręcie i  prawie zawsze pojawia się przed upływem 24 godzin.
• W  przypadku niezstąpionych jąder ryzyko skrętu jest większe. W  przypadku jądra brzusznego odróżnienie od  zapalenia wyrostka robaczkowego  może być trudne; wskazówką jest pusty przedział mosznowy.

Badanie przedmiotowe

• Narastający obrzęk i  zaczerwienienie zajętego przedziału jądra
• Zajęte jądro znajduje się wyżej i  zdaje się mieć mniejszą ruchomość.
• Ujemny objaw Prehna (ból stały lub nasilający się przy unoszeniu chorego jądra)
• Po zajętej stronie nie da się wywołać odruchu mosznowego (porównanie stron!).
• W  skręcie jądra mogą wraz z  bólem wystąpić nudności i  wymioty.

Leczenie

• Chirurgiczne odsłonięcie i  odkręcenie jądra powinno nastąpić w  ciągu pierwszych 4–6 godzin.
• Po wystąpieniu  skrętu jądra  zaleca się profilaktyczną orchidopeksję (ufiksowanie) drugiego jądra.

Skręt przyczepka jądra

• W  tym przypadku nie ma zagrożenia dla ukrwienia jądra, niedokrwienie dotyczy jedynie wyrostka o  wielkości 1–7  mm na górnym końcu jądra (pozostałość przewodu Müllera), na powrózku nasiennym lub najądrzu (pozostałość przewodu Wolffa).

Badanie przedmiotowe

• W  górnej części jądra wyczuwalny jest często twardy, tkliwy guzek o  średnicy 2–3  mm.
• W  tym obszarze może być widoczne niebieskie przebarwienie, określane jako „blue dot sign” (niebieska plamka).
• Obrzęk moszny rozwija się szybko i  utrudnia odróżnienie od skrętu jądra.

Leczenie

• Jeśli w  sposób definitywny wykluczono  skręt jądra, skręt przyczepka jądra można leczyć objawowo, zalecając leżenie w  łóżku, miejscowe chłodzenie i  w  razie potrzeby leki przeciwzapalne.
• W  razie wątpliwości należy chirurgicznie odsłonić jądra.

Zapalenie najądrza

• Zobacz artykuł  Zapalenie najądrza.
• Przeważnie jednostronne zapalenie najądrza najczęściej spowodowane wniknięciem patogenów (zapalenie cewki moczowej, patogeny przenoszone drogą płciową).

Badanie przedmiotowe

• Ból i obrzęk moszny  
• Często gorączka, także ogólne osłabienie
• Pieczenie i  częste oddawanie moczu, czasami wypływ wydzieliny
• Dodatni objaw Prehna (ból zmniejsza się po uniesieniu chorego jądra)

Leczenie

• Leczenie objawowe lekami przeciwbólowymi lub przeciwzapalnymi (NLPZ)
• W  razie silnych dolegliwości bólowych lub podejrzenia zakażenia ogólnoustrojowego konieczna jest hospitalizacja.
• Jeśli nie stwierdzono obecności patogenu, zapalenie najądrza u  dorosłych leczy się jak zakażenie nierzeżączkowe przenoszone drogą płciową:
  • doksycyklina 100  mg 2 razy na dobę przez 14 dni
• W  przypadku potwierdzenia lub podejrzenia rzeżączki:
  • ceftriakson 1  g domięśniowo/dożylnie  plus  azytromycyna 1,5  g doustnie, w  pojedynczej dawce
    • zamiast ceftriaksonu: ciprofloksacyna 500  mg doustnie w  pojedynczej dawce przy stwierdzonej wrażliwości na chinolony
  • następnie doksycyklina  100  mg 2 razy na dobę przez 10–14 dni
    • ze względu na ewentualne towarzyszące zakażenie wywołane przez Chlamydia
• U  starszych mężczyzn bez podejrzenia zakażenia przenoszonego drogą płciową:
  • ofloksacyna 200  mg 2 razy na dobę doustnie przez 14 dni
  • ciprofloksacyna* 500  mg 2 razy na dobę doustnie przez 10–14 dni
• W  razie wykrycia  Mycoplasma genitalium:
  • azytromycyna 500  mg doustnie przez 2–5 dni lub 250  mg doustnie przez 7 dni   
    • kontrola leczenia — uwaga: oporność!
  • w  przypadku oporności na azytromycynę: moksifloksacyna 400  mg 1 raz na dobę doustnie przez 7–10 dni

Zgorzel Fourniera

• Zgorzel Fourniera to zagrażające życiu martwicze zapalenie powięzi, które występuje również w  obszarze moszny.

Badanie przedmiotowe

• Gorączka o  nagłym początku
• Bardzo bolesna, zaczerwieniona i  obrzęknięta moszna
• Powstawanie pęcherzy wypełnionych surowiczą i  krwistą treścią
• Szybko rozprzestrzeniająca się martwica
• Najczęściej ciężkie powikłania ogólne, ze wstrząsem septycznym włącznie

Leczenie

• Leczenie polega na szybkiej i  kompleksowej/radykalnej interwencji chirurgicznej z  usunięciem wszystkich tkanek martwiczych, podawaniu antybiotyków w  dużych dawkach drogą pozajelitową i  zwykle wymaga pobytu na oddziale intensywnej opieki medycznej.
• Po zagojeniu można ewentualnie podjąć próbę rekonstrukcji plastycznej.

Ból po wazektomii

• Ból, który występuje kilka tygodni po wazektomii u  30% pacjentów.⁸
• Przewlekły ból wymagający leczenia dotyczy 1 na 1000 przypadków.

Ostry idiopatyczny obrzęk moszny

• Częstszy u  dzieci⁹
• Konieczne jest wykonanie badania ultrasonograficznego w  celu wykluczenia patologii moszny, będącej przyczyną dolegliwości.
• Jedyne leczenie polega na układaniu moszny wyżej.
• Objawy zwykle ustępują w  ciągu 48 godzin.

Kamica moczowa

• Zob. artykuł  Kamienie w  drogach moczowych.
• Kamienie nerkowe, pęcherzowe lub moczowodowe mogą powodować ból promieniujący do moszny.

Uwięźnięta przepuklina w  pachwinie

• Uwięźnięta przepuklina w  pachwinie może spowodować niedokrwienie jądra.
• W  obszarze kanału pachwinowego tworzy się wyraźny zgrubiały obrzęk.
• Jeśli nie uda się przeprowadzić całkowitej repozycji, przepuklinę należy niezwłocznie operować.⁶

Inne choroby  

• W  przypadku zapalenia naczyń w  postaci plamicy Henocha-Schönleina choroba może objąć mosznę; wskazówką diagnostyczną mogą być patognomoniczne zmiany  wybroczynowe na skórze podudzi.⁶
• Zajęcie jąder może wystąpić jako wczesny objaw białaczki.
• Ostra moszna może towarzyszyć rodzinnej gorączce śródziemnomorskiej.

Nowotwory

• Wczesne objawy nowotworu jądra  to często nieokreślone powiększenie jądra lub twardy guzek na jądrze znaleziony przez pacjenta.

Badanie przedmiotowe

• Uczucie ciężkości i  tkliwości przy dotyku
• Ból występuje w  około 20% przypadków.
• Krwawienie do moszny może spowodować ostrą mosznę.

Leczenie

• Zabiegi operacyjne, chemioterapia i  radioterapia, zależnie od wyników badania histopatologicznego i  stadium choroby.

Przewlekły ból moszny

• Przewlekły ból jądra może mieć wiele przyczyn¹⁰:
  • przewlekłe zapalenie
  • nawracający skręt jądra
  • choroby gruczołu krokowego
  • żylaki powrózka nasiennego, wodniaki
  • nowotwory jądra
  • zespoły uciskowe nerwów (nerw biodrowo-pachwinowy, nerw płciowo-udowy)  
  • punkty spustowe w  dnie miednicy lub mięśniach dolnej części jamy brzusznej  
  • przyczyny natury psychicznej

Leczenie

• Istotne jest, aby uspokoić pacjenta i przekazać mu informacje, jeśli jako przyczynę choroby wykluczono patologię.
• Można próbować zastosować paracetamol i  leki z  grupy NLPZ.
• Jeśli zajdzie taka potrzeba, podejście multidyscyplinarne z  fizjoterapią i  opieką psychologiczną.
• Można zastosować inne metody, takie jak miejscowa blokada nerwów przy użyciu środków znieczulenia miejscowego, odnerwienie powrózka nasiennego z  przecięciem włókien dźwigacza jądra, aż do usunięcia jądra.¹¹
• Zmniejszenie bólu można również osiągnąć poprzez ostrzyknięcie okolic powrózka nasiennego toksyną botulinową.¹²
•