Ostry i przewlekły ból grzbietu
Ostry ból pleców
możetoutrzymywadolegliwość, która utrzymuje się zazwyczaj do sześciu tygodni.- Jeśli ból trwa od 6 do 12 tygodni,
nazywanyjestpodostrymokreślany jako podostry bóleml pleców. PrzewlekZ kolei przewlekłymy bóleml plecówokreślany jest ból, który utrzymuje siętrwa dłużej niż 12 tygodni(oi może mieć różnymnenasileniu)nasilenie. Przewlekły ból plecówwystępuje udotyczy około1 na10% pacjentów, jednak jest to schorzenie powszechne i stanowi jedną z głównych przyczyn nieobecności w pracy.
Częstotliwość występowania
- Ból dolnej części pleców
jesttojednymjedno z najczęstszychpowodschorzeń, z któwrym pacjenci zgłaszaniaaszają się do lekarza. OkołoAż375%naosób4doświadczaosobybólutwierdzą, żepleców przynajmniej raz w życiu,miałyatakiewśród osób w wieku 35–55 lat jest to dolegliwościć bardzo powszechna.Z powodu bBólul plecówdo lekarza zgłaszają siwystęosoby w szczególności w wieku od 35 do 55 lat. Dotyka on wpuje równymwnieżstopniuukobiet i mężczyzn. Okookoło 20%wszystkichkobietcierpi z powodu bólu plecóww trakcie i pookresie ciąży.Schorzenia kręgosłupa są zdecydowanie najczęstszą przyczyną absencji w pracyistanowiąpook. 10% długookresowych zwolnień lekarskichporodzie.
Ocena diagnostyczna
Przyczyny ostrego bBó
lul plecówmożnadzieliz grubsza podzielićsię nanastępującetrzy główne kategorie:- Nieswoisty ból w odcinku lędźwiowym kręgosłupa (80–90% przypadków)
- Podrażnienie lub uszkodzenie korzeni nerwowych
, nerw kulszowy(np. rwa kulszowa – 5–10%) - Inne,
niekiedy poważnerzadkie przyczyny (mniej niż 1%).
W większości przypadków ból pleców ustępuje samoistnie w ciągu kilku tygodni, a szczegółowa diagnostyka w ostrym okresie nie jest często konieczna. Nawet w przypadku rwy kulszowej u około 70% pacjentów objawy ustępują samoistnie w ciągu
kilku tygodni, dlatego wnikliwe poszukiwania przyczyn w ostrym okresie choroby często są zbyteczne.Nawet w przypadkurwy kulszoweju 70% pacjentów następuje samoistne wyleczenie w ciągu2–4 tygodni.ObjawyWarto
izwrócićinneuwagęinformacjena następujące objawy, któresmogąszczególniewymagaćistotneszybszejdla postawienia rozpoznaniadiagnostyki:bBól spoczynkowy,ból uporczywy, bólnarastający,buporczywy- Ból w klatce piersiowej
objawyObjawy ogólne, takie jak gorączka, utrata masy ciałaznacznaZnaczna utrata siły mięśniowejniektórych grup mięśni, zaburzenia czucia, niekiedy wyraźne skręcenie kręgosłupawydatnaWyraźna sztywność poranna trwająca dłużej niż godzinę, wysokie OB (szybkość opadania krwinek czerwonych).urazyZłamania, rozpoznana choroba nowotworowastosowanie steroidów,Używanie leków immunosupresyjnych, nadużywanie alkoholui narkotykówwiekWiek poniżej 20 lub powyżej 55 lat
Co może być przyczyną bólu pleców?
Najczęstsze przyczyny:
-
Ostry ból
w odcinkulędźwiowymwiowykręgosłupa
(lumbago)Lumbago,Bólzwaneczęstopotoczniepojawia„postrzałem“,sięmoże wystąpić np.nagle w wyniku skręcenia, przeciążenia,bezpośredniego urazu,upadku lubjako następstwazużycia kręgosłupa.NajczCzęściejstochorujądotyczyosobyosób w wiekuod20do–55 lat. Około 80–90% ostrych bólów pleców jest spowodowanych lumbago.Objawy pojawiają się nagle i często u osób, które wcześniej doświadczały już podobnych dolegliwości.- Ból może promieniować do kości guzicznej lub
douda(bólirozlany)ustępuje zwykle w spoczynku. MimoUrokoło 80–90% przypadkóżnegowcharakteru i natężenia,ostry bólczęsto ustępujeplecówspoczynkuwynika z lumbago.
-
Przewlekły ból
w odcinkulędźwiowymwiowego- Jest to
częste schorzeniedolegliwość charakteryzująceca się nawracającym lub przewlekłymcymi bólem dolnej częścilami pleców.
- Jest to
- Rwa kulszowa (
Wypadniwypadnięcie krążka międzykręgowego)Dowypadnięcia–krból promieniujążkacymiędzykręgowegodomoże dojść w wyniku jego uszkodzenianogi,wówczas jądro galaretowate, znajdujące się normalnie wewnątrz krążka, uwypukla się częściowo na zewnątrz i uciska jedenzkorzeni nerwów rdzeniowych.Objawy często zaczynają się nagle w postaci promieniującego bólu i uczuciauczuciem drętwienialubi mrowieniaw jednej lub obu kończynach dolnych,niekiedyktórymogąmoże sięgaćnawetaż do stopy.- Ból
plecówmoże,ale nie musi się przy tym pojawibyć, zwykle ból jestsilniejszy w kończynie dolnej.Często rwie kulszowej towarzyszą równieniżdolegliwościwspoczynku,samycha kaszel i kichanie mogą nasilać ból. Mogą też pojawić się niedowłady mięśni i zaburzenia czucia dotkniętej kończyny dolnej.Tak zwana „fałszywa rwa kulszowa“ powoduje te same objawy (z wyjątkiem niedowładu mięśni i zaburzeń czucia) i może wynikać ze wzmożonego napięcia pewnych mięśni, które uciskają nerw kulszowyplecach.
ZłamaniaOsteoporoza
kręgosłupaiw przebieguOsteoporoza(złamanie kompresyjne)- Złamanie kompresyjne występuje w wyniku osłabienia kości, głównie u osób
z ciężką osteoporoząstarszych,zwyklezwłaszczastarszychu kobiet. Uraz jako przyczynęzłamania w wywiadzie podaje mniej niż połowa osób dotkniętychosteoporozą. Występuje ostryOstry,uporczywysilny ból pleców,oraz bszczególlnie podczaswykonywaniaruchów.
- Złamanie kompresyjne występuje w wyniku osłabienia kości, głównie u osób
-
Choroba Bechterewa (zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa)
Jest to przewlekPrzewlekła choroba zapalna, która w przeważającej mierze dotyczykręgosłupa,alektóramożepowodujewystąpiból i sztywność,rszczegównieżlnie winnychgodzinachstawachnocnych inarządachrano.ChorobaCzęściejBechterewa dotyka około 1–2 na 1000 dorosłych, udotyczy mężczyznwystępuje częściej i pojawia się wcześniej, niż u kobiet.
TypoweChoroba
objawyScheuermanna- Zaburzenie
to narastający bólkostnienia, któryrepromieniujedotyczyzwykległównie młodszych osób, zwłaszcza w okresie dojrzewania, prowadzi docałegonadmiernegogrzbietu i do miednicy, a także sztywność odcinka lwygiędźwiowegocia kręgosłupa (kifoza). - Ból
jestw dolnym odcinku pleców, szczególniewyraźny w godzinach nocnych, a jednym z głównych objawów jest również sztywność poranna. W wielu przypadkach niewielka poprawa występuje w ciągu dnia i w efekcieprzy aktywności fizycznej.
- Zaburzenie
Choroba ScheuermannaChoroba Scheuermanna jest zaburzeniem kostnienia, które zwykle pojawia się podczas skokowego wzrostu w okresie pokwitania i dotyczy głównie środkowego i dolnego odcinka kręgosłupa piersiowego, w niektórych przypadkach również górnego odcinka lędźwiowego. W tym przypadku nierównomierny wzrost prowadzi do deformacji trzonów kręgowych, co skutkuje nadmiernym wygięciem kręgosłupa ku tyłowi (kifoza).Umiarkowanie nasilone zmiany w obrębie kręgosłupa piersiowego często nie dają objawów bólowych, natomiast zajęcie kręgosłupa lędźwiowego wiąże się zwykle z dolegliwościami bólowymi.
Skrzywienie kręgosłupa (skolioza)
SkoliozaBocznato boczne skrzywieniedeformacja kręgosłupaw płaszczyźnie czołowej, którerazwyklemożepojawiaprowadzićsiędow okresie dojrzewania i jest częstsze u dziewcząt. Choroba dotyczy około 3% populacji, ale tylko 10% chorujących wymaga leczenia.Bbóllu plecówu osób ze skoliozą zazwyczaj nie występuje częściej,niszczególnie w przypadku dużychu innych ludzi. Niekiedy szybciej pojawiają się objawy przeciążenia kręgosłupaskrzywień.
ZwyrodnienieSpondyloza (zwyrodnienie kręgosłupa
(spondyloza,spondylosis deformans)TerminZmianytendegeneracyjneobejmuje zmiany zwyrodnieniowe (wynikające ze zużycia)w kręgosłupaupie,zwłaszczaktórekrwystępujążkówmiędzykręgowych (dysków).Większośću osóbpopowyżej 40. roku życia.wykazujeObjawycechyzwyklespondylozy, ale tylko nieliczni majnasilająjej objawy.Zazwyczaj nie są to swoiste dolegliwości kręgosłupa, objawy zużycia w dolnym odcinku kręgosłupa mogą tym niemniej powodować ból, który nasilasię przy wysiłku fizycznym.
Rzadkie przyczyny:
- Kręgoszczelina
(spondyloliza)i kręgozmykTe:schorzeniaWrodzonerozwijają się na tle uszkodzeniauszkodzenie kręgosłupa, któremożeprowadzibyćdowynikiem wrodzonego ubytku lub złamania zmęczeniowego (spondyloliza). W 30–80% przypadków obie części uszkodzonego trzonu kręgu odsuwająprzemieszczania sięod siebie (kręgozmyk).Objawy występują przede wszystkim u młodzieży (15–19 lat) i często związane są z uprawianiem sportów rzutowych, np. rzut oszczepem i piłka ręczna, ale także gimnastyka i podnoszenie ciężargów.WystępujeStenozaból w odcinku lędźwiowymkanału kręgosłupa,gowego:który promieniuje do mięśni pośladkowych i ud. Ból nasila się często w ciągu dnia.
Stenoza kanału kręgowego w wielu przypadkach wynika ze zmian ze zużycia,w nastnajczępstwie których dochodzi do ucisku rdzenia kręgowego lub korzeni nerwów rdzeniowych. Zwykle występujeściej u osób starszych(powyżej 60 rż). Wiodącym objawem jest zmniejszona zdolność do pokonywania pieszo dłuższych dystansów. Często ból zmniejsza się w efekcie pochylenia tułowia w przód.W przebiegu choroby może pojawiać się ból pleców, sztywność poranna, ból promieniujący, objawy drętwienia i mrowienia oraz niedowłady mięśni podczas aktywności fizycznej.Inne rzadkie przyczynyIstnieje jeszcze kilka innych rzadkich przyczyn bólu pleców (np. przerzuty nowotworowe do kręgosłupa), którejednakprowadziniedobędąuciskujużrdzeniatutajlubomawianekorzeni nerwowych.
Co można zrobić we własnym zakresie?
W większości przypadków ostryOstry ból plecówulegazwykleznacznemuustępujezmniejszeniusamoistnie w ciągujednegokilku dni do dwóch tygodni, nawet bez leczenia.NiekiedyWartopomocne mogą byunikaćlekidługotrwałego leżenia w łóżku, ponieważ aktywność fizyczna wspomaga regenerację.- Leki przeciwbólowe
,takie jak paracetamolczylub ibuprofen mogą pomóc w łagodzeniu objawów. Zazwyczaj powrót do zdrowia następuje szybciej u osób, które pozostają w ruchu i jak najmniej leżą w łóżku.Odpowiednie ćĆwiczenia fizycznepo ostrej fazie chorobymogązarówno złagodziprzyspieszyćdolegliwościproces zdrowienia i zmniejszyć ryzyko nawrotów bólowe, jak i zapobiec dalszym nawrotom chorobylu.NależąWartodoskupićnichsięnp.na ćwiczeniawiczeniachpomagajstabilizujące ustabilizowaćcych kręgosłup.W przypadku niepowikłanych bólów pleców często zaleca się zachowanieaktywności fizycznej.
Kiedy należy zasięgnąskonsultować poradysię lekarskiejz lekarzem?
GdySilny ból pleców,jestktórysilnynie ustępuje po kilku dniach.Gdy bBólpromieniujepromieniującypodojednejnogistronie i sięga(zwłaszcza poniżej kolana).Gdy dolegliwoDolegliwości utrzymujące się dłuższyejczasniżikilkanie ulegają poprawietygodni mimo stosowania zaleceń.- Pojawienie się
doobjawówpowyższychneurologicznych,poradtakich jak niedowład, zaburzenia czucia, problemy z oddawaniem moczu lub stolca.
Jak postępuje lekarz?
- Wywiad lekarski
– Lekarz możebędzie zadaćpytał następujo czas trwania bólu, jego nasilenie, czynniki zaostrzające pytania:
Odijakłagodzącedawnaból,ma Pan/Pani dolegliwości?Jeślihistorię wcześniejniejszychuskarżałeś się już na problemyproblemów z kręgosłupem:Jaki był przebieg choroby?W jaki sposób leczono dolegliwości?
W przypadku ostrych dolegliwości:W jaki sposób pojawiły się dolegliwości?Jak rozwijały się dolegliwości?
Ból:Czy jest stały?Czy występuje w spoczynku?Co przynosi ulgę?Co powoduje nasilenie?Czy może Pan/Pani opisać ten ból?Natężenie bólu:Czy potrzebne jest przyjmowanie leków?Czy Pana/Pani zdolność do pracy jest ograniczona?
Czy ma Pan/Pani problemy ze snem, czy występuje ból w ciągu nocy?Czy jest to ból promieniujący?Gdzie dokładnie boli?Czy boli przy kaszlu i kichaniu?
Objawy uszkodzenia nerwów:Czy występują niedowłady mięśni lub zaburzenia czucia?Czy może Pan/Pani normalnie oddawać mocz i stolec?
Ogólne objawy:Czy ma Pan/Pani objawy innej choroby?
Badanie lekarskie
W przypadku powtarzających się dolegliwości, które zostały już dokładnie zbadane, ponowne szczegółowe badanie lekarskie nie jest zwykle konieczne.WBadanieprzypadkulekarskieostrych–dolegliwości kręgosłupa z silnym bólem, gdy lekarz nie podejrzewa mogącej je wywoływać choroby podstawowej, zwykle nie przeprowadza się poszerzonego badania.Jeśli objawy nawracają lub jeśli historia choroby (wywiad) pacjenta wskazuje na ucisk nerwu, przeprowadza się bardziej szczegółowe badanie:- Lekarz
sprawdza, czy nie ma ewidentnych deformacji i czyoceni chód,jest prawidłowy. Ocenia sipostawę, ruchomość kręgosłupa ibioder.Wwykonaprzypadkutestypodejrzenia rwy kulszowej przeprowadza się szczegółowe badanie kończyn dolnychneurologiczne,abytakiesprawdzićjaksiłę mięśniową, czucie, odruchy i podatność na ból przy unoszeniu wyprostowanej kończyny (test Lasègue'a).
- Lekarz
Dalsze badania
Badania krwi rzadko są konieczne, gdy objawy pojawiają się po raz pierwszy, mogą być natomiast przydatne, jeśli problemy nawracają.- Dalsze badania – W przypadku przewlekłych lub nawracających dolegliwości
ilekarzsilnegomożebólu utrzymującego się dłużej niż cztery do sześciu tygodni:W tym przypadku często wykonuje sięzlecić badaniazobrazowezakresu diagnostyki obrazowej(RTG,np. tomografię komputerową w połączeniu ze zdjęciem rentgenowskim lub rezonansem magnetycznym.
W przypadku uszkodzenia korzeni nerwów rdzeniowych bez poprawy po czterech do sześciu tygodni:Również w tym przypadku w ramach szczegółowej diagnostyki (zwłaszcza jeśli rozważany jest zabieg operacyjny) zwykle wykonuje się badanie tomografii komputerowej oraz zdjęcie rentgenowskie lub rezonans magnetyczny.Rezonans magnetyczny preferowany jest u pacjentówMRI,którzy już przeszli operację z powodu wypadnięcia krążka międzykręgowego.
W przypadku podejrzenia choroby podstawowej lub złamania kości:Prawie zawsze wykonuje się badania diagnostyki obrazowejTK),w pierwszejabykolejnościocenićrezonans magnetyczny, alternatywnie tomografię komputerową lub zdjęcia rentgenowskie, ewentualnie także scyntygrafię.
Skierowanie do specjalisty lub kliniki
Skierowanie do kliniki zajmującej się leczeniem choróbstan kręgosłupa(neurochirurgia,iortopedia,wykluczyćneurologiapoważnelubschorzenia.przykładowoNeurochirurg, ortopeda lub neurolog mogą być konieczni, jeśli ból pleców nienastąpiłaustępujepoprawapowkilkuciągutygodniachsześciuleczeniado ośmiu tygodnizachowawczego.Skierowanie do ortopedy:na przykład w przypadku poważnego skrzywienia kręgosłupa.
- Skierowanie do reumatologa
:- będzie potrzebne, jeśli istnieje podejrzenie
zesztywniającegochorobyzapalenia stawówzapalnej kręgosłupa,lubjakinnejnp.chorobychorobareumatologicznejBechterewa.
- będzie potrzebne, jeśli istnieje podejrzenie
Kiedy rehabilitacjaskierowanie medyczna):do specjalisty?
Podsumowanie
Ból w dolnej części pleców to bardzo powszechny problem, który może mieć różne przyczyny, od zwykłego przeciążenia po poważniejsze schorzenia, takie jak wypadnięcie dysku czy choroby zapalne. W większości przypadków ból ustępuje samoczynnie, ale w przypadku długotrwałych objawów, silnego bólu promieniującego lub objawów neurologicznych warto skonsultować się z lekarzem, aby postawić odpowiednią diagnozę i wdrożyć leczenie.
Dodatkowe informacje
- Aktywność fizyczna: lek dla ciała i duszy
- Ból pleców – Informacje dla personelu medycznego
Autorzy
- Kalina van der
BandBend, lekarz (recenzent) - Marie-Christine Fritzsche, lekarka, Freiburg