Compare with  
Legend:
inserted text deleted text

Urazy mięśnia czworogłowego

Streszczenie

  • Definicja: Różne stopnie ciężkości urazu, od stłuczenia i nadwyrężenia do rozerwania włókien mięśniowych i całkowitego zerwania mięśnia.
  • Epidemiologia: Częsty uraz u sportowców, zwłaszcza piłkarzy.
  • Objawy: Nagły przeszywający ból.
  • Badanie fizykalne: Wrażliwość na ucisk, z możliwym krwawieniem i wyczuwalnym obrzękiem (stłuczenie) lub zagłębieniem w miejscu uszkodzenia (rozerwanie włókien mięśniowych). Ból podczas izometrycznego wyprostu. W całkowitym zerwaniu mięśnia nie można wyprostować kończyny w stawie kolanowym.
  • Diagnostyka: Można wykonać RTG, badanie ultrasonograficzne lub RM.
  • Leczenie: Schemat RICE, po którym następuje szybka mobilizacja. W przypadku całkowitego zerwania rekonstrukcja chirurgiczna w ciągu 72 godzin.

Informacje ogólne

Definicja

  • Mięsień czworogłowy uda odpowiada przede wszystkim za prostowanie w stawie kolanowym (główna funkcja), a także zginanie w stawie biodrowym (mięsień prosty uda).
  • Istnieją różne typy urazów mięśnia czworogłowego:
    • stłuczenie mięśnia czworogłowego (stłuczenie uda)
    • podrażnienie ścięgna rzepki (kolano skoczka)
    • zerwanie ścięgna mięśnia czworogłowego
    • naderwanie włókien mięśniowych
    • nadwyrężenie.

Anatomia czynnościowa

  • Mięsień czworogłowy uda (musculus quadriceps femoris) składa się z 4 brzuśców (głów) mięśniowych:
    • mięśnia prostego uda (musculus rectus femoris)
    • mięśnia obszernego bocznego (musculus vastus lateralis)
    • mięśnia obszernego przyśrodkowego (musculus vastus medialis)
    • mięśnia obszernego pośredniego (musculus vastus intermedius).
  • Początkowy odcinek i przyczep
    • Mimięsień czworogłowy zaczyna się na proksymalnej powierzchni kości udowej, tylko mięsień prosty uda jest przyczepiony do kości biodrowej.
    • Przyczepprzyczep do rzepki i guzowatości piszczeli (tuberositas tibiae).
  • Przedziały mięśniowe uda
    • przód: mięsień czworogłowy uda (musculus quadriceps femoris), nerw udowy (nervus femoralis) i tętnica udowa (arteria femoralis)
    • tylna strona: mięśnie kulszowo-goleniowe i nerw kulszowy (nervus ischiadicus)
    • przyśrodkowo: mięśnie przywodziciele i gałąź skórna nerwu zasłonowego (nervus obturatorius).

Epidemiologia

  • Stłuczenia są częstsze u sportowców uprawiających sporty kontaktowe.
    • Roczna chorobowość wśród rugbystów wynosi 4,7%, a wśród piłkarzy nożnych – 1,6%.1 
  • Nadwyrężenia i urazy włókien mięśniowych to częste kontuzje u piłkarzy nożnych.
    • Szczególnie w sezonie przygotowawczym.2
    • U kobiet występują 2 razy częściej niż u mężczyzn.2 
  • Zerwania głównie u starszych pacjentów, średni wiek 65 lat3

Etiologia i patogeneza

Stłuczenie mięśnia czworogłowego

  • Najczęstszą przyczyną jest bezpośredni uraz (np. stłuczenie uda).
  • W bardzo rzadkich przypadkach rozwija się ostry zespół ciasnoty przedziałów powięziowych.
  • Uraz przeważnie dotyczy mięśnia prostego uda, ponieważ jest on położony najbardziej zewnętrznie spośród wszystkich mięśni uda grupy przedniej.
  • Uraz wywołuje krwawienie i obrzęk mięśnia.
  • Napięty mięsień wykazuje znacznie wyższą odporność na tego typu urazy.

Nadwyrężenie, naderwanie włókien mięśniowych, zerwanie

  • Przyczyną jest nadmierne rozciągnięcie mięśnia.
  • Zakres obrażeń od mikroskopijnych rozdarć po całkowite zerwanie mięśnia.
  • Zobacz osobny opis w artykule tendinopatia mięśnia prostego uda.

Czynniki predysponujące

  • Niedostateczna rozgrzewka przed wysiłkiem.
  • Przebyte urazy mięśnia czworogłowego.
  • Przeciążenie już zmęczonych mięśni.

ICD–10

  • S76 Uraz mięśnia i ścięgna na poziomie biodra i uda.
    • S76.1 Uraz ścięgna i mięśnia czworogłowego uda w tym więzadła (ścięgna) rzepki.

Diagnostyka

Kryteria diagnostyczne

  • Rozpoznanie na podstawie typowego wywiadu lekarskiego i badania przedmiotowego.
  • Obrazowanie w celu oceny ciężkości urazu.

Diagnostyka różnicowa

Wywiad lekarski

  • Uraz mięśnia czworogłowego
    • uraz w przedniej części uda
    • ból nasila się przy obciążaniu i zginaniu kolana.
  • Nadwyrężenie ścięgna mięśnia czworogłowego
    • ból i zaburzenia funkcji mięśnia po nagłym napięciu lub powtarzających się skurczach mięśnia
    • występuje natychmiast lub po 1–3 dniach
    • ból podczas chodzenia i zginania kolana.
  • Zerwanie włókien mięśniowych w mięśniu czworogłowym
    • początkowo kłujący, rozrywający ból 
    • następnie brak możliwości obciążenia.
  • Zerwanie ścięgna mięśnia czworogłowego
    • brak możliwości wyprostu w stawie kolanowym.

Badanie fizykalne

Uraz mięśnia czworogłowego

  • Obrzęk w przedniej części uda  
    • powiększenie obwodu uda w porównaniu ze stroną przeciwną
    • możliwe krwawienie w mięśniu, z tworzeniem się krwiaka i zasinienia.
  • Ból podczas izometrycznego wyprostu, niestabilność, uczucie braku kontroli nad nogą.
  • Zgięcie kolana często ograniczone przez obrzęk.
  • Czucie

Inne urazy

  • Nadwyrężenie mięśnia
    • bolesność uciskowa mięśnia czworogłowego w obszarze urazu mięśnia
    • trudność przy prostowaniu kolana.
  • Przepuklina mięśniowa
    • zerwanie powięzi z wybrzuszeniem mięśnia
    • wyczuwalny miejscowy miękki obrzęk
    • występuje bardzo rzadko, np. pooperacyjnie, w przypadku rozejścia szwu powięziowego.
  • Naderwanie włókien mięśniowych
    • ograniczony, wrażliwy na ucisk obszar uda  
    • możliwe miejscowe krwawienie z wytworzeniem krwiaka
    • w przypadku zmian bardziej rozległych może występować wyczuwalne zagłębienie.
  • Zerwanie przyczepu mięśnia czworogłowego uda
    • brak możliwości wyprostu w stawie kolanowym
    • brak możliwości podniesienia wyprostowanej kończyny dolnej w pozycji leżącej
    • uszkodzenie struktur bezpośrednio nad rzepką.  

Diagnostyka u specjalisty

  • Procedury obrazowania są zwykle konieczne tylko w przypadku ciężkiego urazu (całkowitego zerwanie).
    • W urazach mięśnia czworogłowego najwyższą czułością i swoistością charakteryzuje się RM.3 
    • Badanie USG jest jednak znacznie tańsze i szybciej dostępne, a także dobrze nadaje się do wstępnej oceny.3 
  • W przypadku ciężkiego urazu lub, jeśli jest to konieczne, należy wykonać RTG w celu wykluczenia złamania.

Wskazania do skierowania do specjalisty

  • Jeśli występują kliniczne objawy zerwania przyczepu mięśnia czworogłowego uda lub złamania.

Leczenie

Cele leczenia

  • Przywrócenie sprawności i uwolnienie od bólu.

Ogólne informacje o leczeniu

  • Pierwsza pomoc
    • odciążenie kończyny
    • chłodzenie miejsca urazu
    • ucisk
    • uniesienie kończyny.
  • Leczenie chirurgiczne
    • Wskazaniawskazania
      • compartment syndrom – zespół ciasnoty przedziałów międzypowięziowych
      • ewakuacja krwiaka, jeżeli leczenie zachowawcze nie przynosi efektów
      • całkowite zerwanie ścięgna mięśnia czworogłowego.
  • Rehabilitacja
    • wczesna mobilizacja bez dużego obciążenia
    • dostosowane do bólu rozciąganie kontuzjowanego obszaru, aby przeciwdziałać przykurczom bliznowatym.3

Stłuczenie i nadwyrężenie

Leczenie3-4

  • Natychmiast ustabilizować staw kolanowy pod kątem 120 stopni za pomocą bandaża elastycznego lub ortezy.
    • zapobiega krwawieniom i skraca czas rekonwalescencji
    • korzystanie z kul w celu odciążenia kończyny
    • regularne chłodzenie: co 2–3 godziny przez 20 minut
    • utrzymanie unieruchomienia przez około 24 godziny 
    • rozpoczęcie ostrożnej mobilizacji bez oporu. 

Zerwanie ścięgna

  • Główne zasady
    • całkowite zerwanie leczy się chirurgicznie
    • niewielkie naderwanie z zachowaną funkcją prostowników należy leczyć zachowawczo.
  • Leczenie chirurgiczne
    • zabieg chirurgiczny należy wykonać w ciągu pierwszych 48–72 godzin po urazie
      • po tym czasie obkurczanie się (retrakcja) ścięgna utrudnia rekonstrukcję chirurgiczną54 
    • pooperacyjne unieruchomienie w wyproście przez 6 tygodni54
    • następnie trening/ćwiczenia pod kierunkiem fizjoterapeuty.

Rehabilitacja

  • Mięśnie uda należy kolejno rozciągać, mobilizować i wzmacniać.
  • Ryzyko odnowienia urazu w przypadku zbyt wczesnego rozpoczęcia rehabilitacji przy nadmiernie dużym obciążeniu.

Farmakoterapia

  • NLPZ65
    • NLPZ mogą opóźniać gojenie się ran, dlatego w razie potrzeby lepiej stosować inne leki przeciwbólowe.

Przebieg, powikłania i rokowanie

Powikłania

  • Ostry zespół ciasnoty przedziałów międzypowięziowych
    • rzadko.
  • Pourazowe kostniejące zapalenie mięśni (myositis ossificans traumatica).
  • Trwałe upośledzenie funkcji i sztywność spowodowane nieodpowiednim leczeniem, zwłaszcza zerwania przyczepu mięśnia czworogłowego uda.
  • Odnowienie urazu.

Rokowanie

  • Przy odpowiedniej terapii lekkie urazy mięśni goją się całkowicie.
    • Rekonwalescencja trwa od kilku dni do kilku tygodni.3 
  • W przypadku całkowitego zerwania zwykle uzyskuje się dobre wyniki po szybkim zastosowaniu leczenia chirurgicznego.76 

Informacje dla pacjentów

Materiały edukacyjne dla pacjentów

Źródła

Piśmiennictwo

  1. Ryan J.B., Wheeler J.H., Hopkinson W.J.,. Quadriceps contusions, West Point update, Am J Sports Med 1991, 19(3): 299-304, www.ncbi.nlm.nih.gov
  2. Eckard T.G., Kerr Z.Y., Padua D.A. Epidemiology of Quadriceps Strains in National Collegiate Athletic Association Athletes, 2009-2010 Through 2014-2015, J Athl Train 2017, 52(5): 474-81, www.ncbi.nlm.nih.gov
  3. DeBerardino T.M. Quadriceps injury. Medscape, aktualizacja: 02.06.2017, emedicine.medscape.com
  4. Orchard J., Best T.M., Verrall G.M. Return to play following muscle strains, Clin J Sport Med 2005, 15:436, PubMed
  5. Pope J.D., Plexousakis M.P. Quadriceps Tendon Rupture, Stat Pearls 2019, www.ncbi.nlm.nih.gov
  6. Smith C., Kruger M.J., Smith R.M., Myburgh K.H. The inflammatory response to skeletal muscle injury: illuminating complexities, Sports Med 2008, 38:947, PubMed
  7. Nori S. Quadriceps tendon rupture, J Family Med Prim Care 2018, 7(1): 257-60, www.ncbi.nlm.nih.gov
  8. Orchard J., Best T.M., Verrall G.M. Return to play following muscle strains, Clin J Sport Med 2005, 15:436, PubMed
  9. Mendiguchia J., Alentorn-Geli E., Idoate F., Myer G.D. Rectus femoris muscle injuries in football: a clinically relevant review of mechanisms of injury, risk factors and preventive strategies, Br J Sports Med 2013, 47:359, British Journal of Sports Medicine

Opracowanie

  • Honorata Błaszczyk (recenzent)
  • Tomasz Tomasik (redaktor)
  • Lino Witte (recenzent/redaktor)
muskelskade; muskelskada; l81 annan muskuloskeletal skada; quadriceps; kvadriceps; lårmuskel; myositis ossificans; muskelruptur; quadricepsmuskel; senruptur; Quadricepsskador
Uraz mięśnia czworogłowego; Kontuzja mięśnia czworogłowego; Obciążenie mięśnia czworogłowego; Naciągnięcie ścięgna mięśnia czworogłowego uda; Zerwanie ścięgna mięśnia czworogłowego uda; Uszkodzenie mięśnia czworogłowego uda; Przeciążenie mięśnia czworogłowego
Urazy mięśnia czworogłowego
document-disease document-nav document-tools document-theme
Definicja: Różne stopnie ciężkości urazu, od stłuczenia i nadwyrężenia do rozerwania włókien mięśniowych i całkowitego zerwania mięśnia. Epidemiologia: Częsty uraz u sportowców, zwłaszcza piłkarzy.
Ortopedia/Chirurgia urazowa
Uraz mięśnia czworogłowego
/link/de3ec23ab6524730a7831dad4f8fcca4.aspx
/link/de3ec23ab6524730a7831dad4f8fcca4.aspx
uraz-miesnia-czworoglowego
SiteDisease
Uraz mięśnia czworogłowego
K.Reinhardt@gesinform.de
m.parol@konsylium24.pl
pl
pl
pl