Compare with  
Legend:
inserted text deleted text

Oparzenia spowodowane przez meduzy

informacje ogólne

Definicja

  • Kontakt z meduzą skutkuje wstrzyknięciem jadu do skóry poprzez maleńkie włoski na parzydełkach lub mackach meduzy1.
  • Żółto-czerwona Cyanea capillata występuje wzdłuż wybrzeży Morza Północnego i Bałtyku i zwykle powoduje łagodne objawy.
  • W wodach tropikalnych i subtropikalnych występują gatunki, które mogą powodować objawy zagrażające życiu.

Liczby

  • Szacuje się, że rocznie na całym świecie występuje 150 mln przypadków oparzeń spowodowanych przez meduzy1.
    • rosnąca częstość występowania z powodu zmian klimatu

Patogeneza

  • Meduzy posiadają komórki parzydełkowe (nematocysty) umiejscowione na mackach.
    • W ciele dużej meduzy może występować kilka milionów takich komórek.
    • Komórki parzydełkowe są wyposażone w małe, wysoce wyspecjalizowane pęcherzyki (kapsułki), które uwalniają toksyny pod wpływem ciśnienia lub substancji chemicznych, co może powodować reakcję miejscową lub ogólnoustrojową.
  • Objawy zależą od ilości jadu meduzy, który wniknął do organizmu.

Diagnostyka

  • O ile nie wskazano inaczej, sekcję oparto na tych źródłach2.

Wywiad lekarski

  • Do kontaktu z meduzą może dojść w morzu lub na brzegu.
    • Podczas kąpieli często dochodzi do kontaktu z mackami oderwanymi od meduz.
  • Należy zapytać o możliwe objawy:
    • palący ból
    • reakcje skórne (rumień, powstawanie pęcherzy, łuszczenie się skóry)
    • nudności
    • wymioty
    • rzadko:
      • objawy podobne do wstrząsu
      • dolegliwości układu oddechowego i sercowo-naczyniowego
      • Zespół Irukandji, który może obejmować następujące objawy: ból brzucha/pleców/klatki piersiowej, tachykardia, wysokie ciśnienie tętnicze, objawy kardiologiczne, a nawet zgon2.

Badanie przedmiotowe

  • Pieczenie lub drętwienie skóry?
    • Kilka minut później często pojawia się pasiasta, jaskrawoczerwona opuchlizna.
    • Ból często ustępuje w ciągu pół godziny, po czym pojawia się swędzenie.
    • Opuchlizna zwykle zanika po kilku godzinach. Na opuchliźnie mogą tworzyć się pęcherze.
  • Przed wygojeniem może wystąpić krwawienie podskórne. 
  • Plamy mogą być widoczne na skórze przez kilka tygodni lub miesięcy.
  • Czy występują oznaki ciężkiej reakcji alergicznej?
    • trudności w oddychaniu lub inne objawy reakcji anafilaktycznej?
      • swędzenie dłoni, zmęczenie, niepokój, uczucie mrowienia w ciele, szybkie tętno, zawroty głowy, duszność, nudności, nieprzytomność

Leczenia

Środki natychmiastowe na plaży

  • Zachować spokój.
  • Natychmiast opuścić wodę.
  • Usunąć parzydełka na plaży.
  • Spłukać wodą morską macki przylegające do skóry1
    .
    • W przypadku kontaktu z meduzą w wodach innych niż tropikalne z reguły należy przepłukać oparzenie wodą morską.
    • W przypadku kontaktu z meduzą w wodach tropikalnych należy przemyć je octem (zwykle 4–6%)3, a następnie przepłukać wodą morską. Nie należy używać słodkiej wody.
    • W przypadku kontaktu z żeglarzem portugalskim (aretuzą) należy zastosować płukanie wodą morską, a nie octem3.
  • W razie potrzeby posypać zajęte obszary suchym piaskiem plażowym i delikatnie zeskrobać zwilżony piasek kartą.
  • Unikać pocierania macek ręcznikiem lub spłukiwania ich słodką wodą lub alkoholem.

Leczenie farmakologiczne i miejscowe

  • Brak terapii opartej na dowodach, istnieją nieliczne badania wysokiej jakości2.
  • Leczenie miejscowe2
    • ciepło czy zimno?
      • Ręcznik zanurzony w zimnej wodzie i umieszczony na podrażnionych obszarach może złagodzić swędzenie.
      • Skóra uszkodzona przez żeglarza portugalskiego: kąpiel zajętej części ciała w ciepłej wodzie (45 stopni, 20 minut, pojedynczy zabieg) może złagodzić ból3.
    • roztwór octu?
      • Kontakt z tropikalnym kostkowcem: należy stosować ocet o stężeniu 4–6% (domowy) przez 30 minut w celu dezaktywacji toksyn3.
      • Kontakt z bełtwą festonową lub żeglarzem portugalskim: nie należy stosować roztworu octu, ponieważ aktywuje on komórki parzydełkowe.
    • Miejscowe maści/kremy znieczulające (ksylokaina, lidokaina, makrogolu eter laurylowy 9 lub inne) mogą mieć działanie łagodzące.
    • Kremy z glikokortykosteroidami z grupy I (prednizolon, hydrokortyzon) i II (acetonid triamcynolonu, prednikarbat, aceponian metyloprednizolonu) mogą łagodzić swędzenie i reakcję alergiczną, ale nie należy ich stosować w przypadku owrzodzeń lub objawów zakażenia.
  • Leczenie ogólnoustrojowe
    • Zazwyczaj nie jest konieczne.
    • w razie potrzeby leczenie przeciwbólowe paracetamolem, NLPZ lub metamizolem
    • W przypadku wyraźnej reakcji alergicznej i swędzenia stosować leki przeciwhistaminowe i w razie potrzeby prednizolon, patrz artykuły Pokrzywka i obrzęk naczynioruchowy i Anafilaksja
      .
      • Leki przeciwhistaminowe: 1. wyborem są leki przeciwhistaminowe H1
        II. generacji, takie jak cetyryzyna, lewocetyryzyna, loratadyna, desloratadyna, feksofenadyna i ebastyna4.

Dalsze działania

  • W przypadku powstania pęcherzy i ran należy zastosować profilaktykę tężcową.
  • W przypadku zakażenia można rozważyć pobranie wymazu z zajętego obszaru skóry i rozpoczęcie antybiotykoterapii.
    • np. amoksycylina/kwas klawulanowy lub klindamycyna
  • U pacjentów z wtórną hiperpigmentacją można miejscowo zastosować hydrochinon (1,8%) na bazie glikolu i alkoholu5.

Przebieg

  • Całą sekcję opracowano na postawie tego źródła1.
  • Przeważnie ustępuje samoistnie.
  • Większe oparzenia mogą prowadzić do powstawania blizn.
  • Poważne powikłania ogólnoustrojowe są rzadkie i zwykle występują tylko w przypadku bardzo dużej ilości jadu lub poważnych schorzeń współistniejących.

Profilaktyka

  • Należy stosować się do ostrzeżeń na plaży.
  • Oględziny plaży przed kąpielą: jeśli na plaży znajduje się wiele meduz, należy zachować szczególną ostrożność.
  • Wiatr wiejący od strony lądu (w kierunku morza) może wskazywać, że meduz będzie więcej niż zwykle, ponieważ na plażę wypychane są głębsze warstwy wody wraz z meduzami.
  • Należy pływać w okularkach, aby móc uniknąć pływających meduz.
  • Podczas nurkowania w wodach tropikalnych należy nosić piankę neoprenową.
    • Należy zachować ostrożność podczas zdejmowania pianki neoprenowej, ponieważ mogą się na niej znajdować przyczepione parzydełka.

Informacje dla pacjentów

Informacje dla pacjentów w Deximed

Quellen

Literatur

  1. Park JS, Elston DM. Aquatic Antagonists: Jellyfish Stings. Cutis. 2022 Jan;109(1):20-22. doi: 10.12788/cutis.0433. PMID: 35180051. www.mdedge.com
  2. McGee RG, Webster AC, Lewis SR, et al. Interventions for the symptoms and signs resulting from jellyfish stings. Cochrane Database of Systematic Reviews Review - Intervention. published 05 June 2023. www.cochranelibrary.com
  3. Cegolon L, Heymann WC, Lange JH, Mastrangelo G. Jellyfish stings and their management: a review. Mar Drugs. 2013 Feb 22;11(2):523-50. doi: 10.3390/md11020523. PMID: 23434796; PMCID: PMC3640396. www.ncbi.nlm.nih.gov
  4. Zuberbier T, Aberer W, Asero R, et al. The EAACI/GA²LEN/EDF/WAO guideline for the definition, classification, diagnosis and management of urticaria. Allergy. 2018;73(7):1393‐1414. PMID: 29336054. onlinelibrary.wiley.com
  5. Kokelj F, Burnett JW. Treatment of a pigmented lesion induced by a pelagia noctiluca sting. Cutis 1990; 46: 62-4. PubMed

Autor

  • Moritz Paar, Dr. med., Facharzt für Allgemeinmedizin, Münster
brent av brennmanet eller brennesle Brennmanet og brennesle verbrennungen durch nesselquallen oder brennnesseln Nesselquallen/Brennnesseln
Toksyny Reakcje alergiczne Reakcja anafilaktyczna Pieczenie Swędzenie Miejscowy rumień Powstawanie pęcherzy Pokrzywka kontaktowa Meduzy
Oparzenia spowodowane przez meduzy
document-disease document-nav document-tools document-theme
Kontakt z meduzą skutkuje wstrzyknięciem jadu do skóry poprzez maleńkie włoski na parzydełkach lub mackach meduzy1. Żółto-czerwona Cyanea capillata występuje wzdłuż wybrzeży Morza Północnego i Bałtyku i zwykle powoduje łagodne objawy.
Pierwsza pomoc/Nagłe wypadki
Oparzenie przez meduzę
/link/de19b9618da0472285c5ffd73cc47698.aspx
/link/de19b9618da0472285c5ffd73cc47698.aspx
oparzenie-przez-meduze
SiteDisease
Oparzenie przez meduzę
K.Reinhardt@gesinform.de
Ksilje.Reinhardt@gesinformlango@nhi.de (patched by linkmapper)no
pl
pl
pl