Compare with  
Legend:
inserted text deleted text

Pavor nocturnus (lęki nocne)

Streszczenie

  • Definicja:Pavor nocturnus należy do grupy parasomnii i występuje jako nawracające zaburzenie snu u dzieci, zwykle w pierwszej 1/3 snu.
  • Częstość występowania:Około 1–6% wszystkich dzieci jest dotkniętych tą chorobą, ze szczytem zachorowań między 3 a 5 rokiem życia.
  • Objawy:Występuje nagłe wybudzenie ze snu z intensywnym uczuciem strachu, panicznymi krzykami, silną reakcją wegetatywną i trudnościami z wybudzeniem się. Później często pojawia się luka w pamięci dotycząca danego epizodu.
  • Wyniki:Nie należy oczekiwać żadnych nieprawidłowych wyników.
  • Diagnostyka:Diagnoza na podstawie opisu typowych epizodów.
  • Leczenie:Pavor nocturnus zwykle nie wymaga żadnej konkretnej terapii, jeśli występuje sporadycznie. Edukacja na temat choroby i przestrzeganie zaleceń dotyczących zachowania (np. higiena snu). W przypadku współistnienia chorób organicznych lub psychicznych, w razie potrzeby dalsze leczenie.

informacje ogólne

Definicja

  • Pavor nocturnus (znany również jako lęki nocne) należy do grupy parasomnii, a tym samym do nieorganicznych zaburzeń snu.1
    • nagłe przebudzenie i silny niepokój1-2
    • któremu może towarzyszyć krzyk paniki i oznaki pobudzenia wegetatywnego
    • dezorientacja i trudności z wybudzeniem2-3
    • często późniejsza utrata pamięci o epizodzie
    • Pavor nocturnus zwykle występuje w pierwszej 1/3 snu.
  • Parasomnie występują głównie w dzieciństwie i stają się rzadsze w okresie dojrzewania.
  • Pavor nocturnus jest łagodny i w większości przypadków nie wymaga specjalnego leczenia.1
    • W wyjątkowych przypadkach zaburzenia snu mogą prowadzić do wysokiego poziomu stresu u dotkniętych nimi osób i ich krewnych, a także mieć negatywny wpływ na ich życie społeczne, edukacyjne i zawodowe.1

Częstość występowania

  • Parasomnie występują głównie w dzieciństwie, ale mogą również dotyczyć dorosłych.
  • Około 1–6,5% dzieci w wieku od 1 do 12 lat cierpi na pavor nocturnus.1
    • szczyt chorobowości przypada między 3. a 5. rokiem życia
    • Chłopcy chorują częściej niż dziewczynki.1

Etiologia i patogeneza

  • Sen nocny składa się z cykli snu (ok. 90 min), z których każdy składa się z dwóch etapów:1,3
    • Sen non-REM (sen NREM): Obejmuje fazę zasypiania, początek snu i fazę snu głębokiego.
    • Sen REM: Faza marzeń sennych, utrata napięcia mięśniowego, szybkie ruchy gałek ocznych, reakcje wegetatywne (przywspółczulne).
  • Wzorce snu zmieniają się w trakcie rozwoju dziecka.
    • brak etapów snu NREM u noworodków
    • cykliczna zmiana faz snu znacznie częstsza niż u dorosłych
  • Pavor nocturnus jest jedną z parasomnii snu non-REM.1,3-5
    • Zakłada się, że przyczyną jest zaburzona reakcja organizmu na budzenie się.
    • Badania EEG wykazały dysocjację czuwania i snu w różnych regionach mózgu.

Czynniki predysponujące

  • Ze względu na rodzinne występowanie, można założyć predyspozycje genetyczne.5-6
  • Zidentyfikowano różne czynniki wyzwalające:5
    • gorączka
    • deprywacja snu
    • skutki uboczne leków
    • niepokój emocjonalny,
    • niespokojne środowisko snu

ICD-10

  • F51.4 Lęki nocne

Diagnostyka

Kryteria diagnostyczne

  • Kryteria diagnostyczne według ICD-10
    • powtarzające się epizody (2 lub więcej) wybudzania się ze snu z panicznym krzykiem, intensywnym strachem, ruchami ciała i nadwrażliwością wegetatywną z tachykardią, kołataniem serca, szybkim oddechem i poceniem się
    • Epizody te występują podczas pierwszej 1/3 nocnego snu.
    • Czas trwania jest krótszy niż 10 minut.
    • Jeśli inne osoby próbują uspokoić osobę dotkniętą chorobą podczas epizodu, jest to nieskuteczne. Po takich wysiłkach następuje dezorientacja i ruchy perseweracyjne.
    • Pamięć o tym, co się stało, jest bardzo ograniczona.
    • Brakuje przyczynowych czynników organicznych, takich jak choroby neurologiczne lub wewnętrzne, stosowanie substancji psychotropowych lub leków.

Diagnostyka różnicowa

Wywiad lekarski

  • Wywiad z osobą dotkniętą chorobą i jej opiekunami
  • Historia snu uwzględniająca między innymi:1
    • nawyki związane ze snem (godziny, czas trwania, miejsce)
    • skojarzenia z zasypianiem
    • trudności z ponownym zaśnięciem; aktywność nocna
    • zachowanie podczas snu (niepokój, chrapanie, moczenie nocne itp.)
    • całkowity czas snu, czas trwania niezakłóconych epizodów snu
    • ogólne warunki snu
      • również: konsumpcja mediów, konsumpcja kofeiny (napoje energetyczne)
  • Dokładne opisy epizodów Pavor nocturnus1
    • częstotliwość i czas trwania ataków oraz ich pierwsze wystąpienie
    • objawy i zjawiska towarzyszące
    • przebudzenie i orientacja
    • reakcje opiekunów
    • znane czynniki wyzwalające
  • Ew. prowadzenie dziennika snu
  • Wywiad lekarski dotyczący rozwoju dziecka1
  • Czynniki stresu psychospołecznego
  • Wywiad rodzinny
  • Uwzględnienie możliwych organicznych lub psychicznych chorób współistniejących
    • na przykład stres, zaburzenia adaptacyjne, zaburzenia fobiczne, inne zaburzenia lękowe, zaburzenia afektywne, bezsenność nieorganiczna, zachowania samobójcze
    • organiczne choroby współistniejące (np. dolegliwości bólowe, bezsenność)

Badanie fizykalne

  • Ogólne badanie fizykalne w przypadku częstego występowania pavor nocturnus
    • Pavor nocturnus bez chorób współistniejących zwykle nie wyróżnia się niczym szczególnym
  • W przypadku nieprawidłowości konieczne może być przeprowadzenie ukierunkowanego badania neurologicznego lub neuropsychiatrycznego1

Diagnostyka u specjalisty

  • W razie potrzeby dalsze badania neuropsychologiczne, kwestionariusze skarg lub testy osobowości1
  • Dodatkowa diagnostyka instrumentalna jest opcjonalna i nie jest wymagana do postawienia diagnozy.
  • Obserwacja (wideo) w celu zarejestrowania epizodów pavor nocturnus
  • Rutynowe EEG
    • w przypadku podejrzenia napadów padaczkowych oraz trudności w rozróżnieniu pavor nocturnus (np. nietypowy obraz kliniczny)
  • Polisomnografia
    • kompleksowe badanie podczas snu (w tym oddychanie, EEG, aktywność mięśni)
    • przeprowadzana w przypadku częstego pavor nocturnus (>2 razy w tygodniu), niejednoznacznego wyjaśnienia lub oznak wskazujących na epileptogenną lub dysocjacyjną genezę1
  • Aktygrafia
    • rejestrowanie ruchów podczas snu przez dłuższy okres czasu (tygodnie/miesiące)
    • rejestrowanie wzorców snu i czuwania oraz innych parametrów
  • Obrazowanie mózgu tylko w przypadku podejrzenia choroby neurologicznej

Wskazania dla skierowania do specjalisty

  • Jeśli podejrzewa się chorobę organiczną lub psychiatryczną, jeśli częstotliwość występowania pavor nocturnus jest stale wysoka oraz jeśli pacjent i jego opiekunowie znajdują się pod wpływem silnego stresu.

Leczenia

Cele terapii

  • Uświadomienie łagodnego charakteru zaburzenia, zapoznanie z podstawami fizjologii snu i zasadami higieny snu
  • Poprawa jakości snu i życia osób dotkniętych chorobą i ich krewnych
  • Zaangażowanie opiekunów w edukację i działania jest istotną częścią leczenia.

Ogólne informacje o leczeniu

  • Zabezpieczenie środowiska snu
  • Przestrzeganie higieny snu i zaleceń (hałas, zimno itp.)
    • Ponieważ pavor nocturnus i somnambulizm są powiązane z głębokim snem, odbicie głębokiego snu (np. poprzez brak snu) prowadzą do zwiększonego prawdopodobieństwa ich wystąpienia.
  • W razie potrzeby krótkie fazy snu w ciągu dnia mogą pomóc zmniejszyć ciśnienie snu i fazy głębokiego snu.
  • W razie potrzeby należy wywołać lekką reakcję wybudzeniową na 15-30 minut przed spodziewanym wystąpieniem epizodu, jeśli początek epizodu jest regularny i związany z czasem.
  • W razie potrzeby należy zastosować metodę relaksacyjną w przypadku dużego obciążenia/silnego stresu.
    • Może to być np. dostosowana do wieku progresywna relaksacja mięśni, ewentualnie również dostosowany do wieku dziecka trening autogenny.
    • Należy przeanalizować związek z codziennym doświadczeniem stresu i w razie potrzeby zmienić stresujące codzienne wydarzenia (np. zbyt wiele spotkań tygodniowo/dziennie).
  • W bardzo rzadkich przypadkach poważnego zagrożenia dla siebie/innych można rozważyć próbę farmakoterapii inhibitorem wychwytu zwrotnego serotoniny.
    • Zakładanym mechanizmem działania wszystkich substancji jest zmniejszenie objawów poprzez zmianę progu pobudzenia.
  • Jeśli występuje sporadycznie, nie ma potrzeby leczenia.1
    • Niemniej jednak, ważne jest uspokojenie krewnych.
  • Leczenie opiera się na edukacji i poradach behawioralnych.1
    • Należy zająć się możliwym stresem psychospołecznym.
    • Należy przestrzegać zaleceń dotyczących higieny snu i unikać jego niedoboru.
    • Agresywne próby wybudzenia podczas pavor nocturnus mogą dodatkowo przestraszyć dziecko i należy ich unikać.1

Przebieg, powikłania i rokowanie

Przebieg

  • Początek pavor nocturnus zwykle w dzieciństwie, zwłaszcza w wieku 3-5 lat.
  • Bez odpowiedniej edukacji epizody te mogą prowadzić do dużego niepokoju wśród opiekunów i stresu psychologicznego.1

Rokowania

  • Parasomnie, takie jak pavor nocturnus, występują głównie w dzieciństwie i zwykle całkowicie ustępują w okresie dojrzewania.1

Informacje dla pacjentów

Informacje dla pacjentów w Deximed

Quellen

Literatur

  1. Leung, Alexander K C et al. Sleep Terrors: An Updated Review. Current pediatric reviews vol. 16,3 (2020): 176-182. doi:10.2174/1573396315666191014152136 pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  2. Byars KC, Yolton K, Rausch J, Lanphear B, Beebe DW. Prevalence, patterns, and persistence of sleep problems in the first 3 years of life. Pediatrics. 2012 Feb. 129(2):e276-84. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  3. Castelnovo, Anna et al. NREM sleep parasomnias as disorders of sleep-state dissociation. Nature reviews. Neurology vol. 14,8 (2018): 470-481. doi:10.1038/s41582-018-0030-y www.nature.com
  4. Stores G. Aspects of parasomnias in childhood and adolescence. Arch Dis Child 2009; 94: 63-9. PubMed
  5. Guilleminault C, Palombini L, Pelayo R et. al. Sleepwalking and sleep terrors in prepubertal children: what triggers them?. Pediatrics 2003; 111: 17-25. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
  6. Kotagal S. Parasomnias of childhood. Curr Opin Pediatr 2008; 20: 659-65. PubMed

Autor*innen

  • Jonas Klaus, Arzt in Weiterbildung Neurologie, Freiburg im Breisgau
F514
Wyrwanie ze snu Lęk nocny Lęki nocne Zaburzenia snu Lęk nocny Lek w nocy Night terrors Sleep terrors Zaburzenia snu Napady lęku Stany lękowe Nagłe przebudzenie Zaburzenia snu u dzieci Budzenie się Nieorganiczne zaburzenia snu Parasomnia Parasomnie
Pavor nocturnus (lęki nocne)
document-disease document-nav document-tools document-theme
Definicja:Pavor nocturnus należy do grupy parasomnii i występuje jako nawracające zaburzenie snu u dzieci, zwykle w pierwszej 1/3 snu. Częstość występowania:Około 1–6% wszystkich dzieci jest dotkniętych tą chorobą, ze szczytem zachorowań między 3 a 5 rokiem życia.
Pediatria
Lęki nocne (pevor nocturnus) u dzieci
/link/c2da5530ef644cbbb443f636aa45fa5b.aspx
/link/c2da5530ef644cbbb443f636aa45fa5b.aspx
leki-nocne-pevor-nocturnus-u-dzieci
SiteDisease
Lęki nocne (pevor nocturnus) u dzieci
K.Reinhardt@gesinform.de
Ksilje.Reinhardt@gesinformlango@nhi.deno (patched by linkmapper)
pl
pl
pl