Środowe spotkania z medycyną rodzinną.
Dylematy codziennej praktyki.
Nie taki jad straszny - sezon na ukąszenia i użądlenia otwarty.
Prof. dr hab. n. med. Ewa Czarnobilska, kierownik Centrum Alergologii Klinicznej i Środowiskowej Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie, Katedry Toksykologii i Chorób Środowiskowych oraz Zakładu Alergologii Klinicznej i Środowiskowej Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum w Krakowie.
dr n. med. Paweł Lewek, specjalista medycyny rodzinnej, Adiunkt w Zakładzie Medycyny Rodzinnej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi
21 maja 2025
Nie taki jad straszny - sezon na ukąszenia i użądlenia otwarty.
Take home messages
Owady błonkoskrzydłe wywołujące reakcje anafilaktyczne.
- Pszczoły: pszczoła miodna, afrykańska pszczoła miodna.
- Osy: osa, szerszeń, klecanka.
- Mrówki: mrówki ogniste, mrówki z rodzajów rówkowatych (Australia).
Osoby szczególnie narażone na żądlenie.
- Zawody: pszczelarze, sprzedawcy owoców, pracownicy lasów, strażacy, rolnicy, dekarze, pracownicy budowlani, osoby uprawiające sporty na zewnątrz.
Postępowanie lekarza rodzinnego z pacjentem po reakcji anafilaktycznej.
- Zaopatrzenie pacjenta: adrenalina, zestaw przeciwstrząsowy, glikokortykosteroidy, leki przeciwhistaminowe.
- Obserwacja: Do 12, a nawet 24 godzin ze względu na reakcję dwufazową.
- Informacje dla pacjenta: objawy kliniczne, podawane leki, profilaktyka, skierowanie do alergologa.
Badania potwierdzające uczulenie.
- Identyfikacja owada: pomóc pacjentowi w identyfikacji żądlącego owada.
- Kiedy wykonywać testy:
- po reakcji systemowej na żądło owada.
- 1-3 tygodnie po użądleniu.
- Czułość testów serologicznych: prawie 100%.
- Dodatkowe badania: test aktywacji bazofilów, komponenty alergenowe.
Postępowanie w przypadku niejednoznacznych wyników.
- Przeciwciała anty-CCD: wykonanie badania w surowicy z anty-CCD.
- Komponenty alergenowe: oznaczanie równolegle z ekstraktami pszczoły czy osy.
Kwalifikacja do odczulania.
- Pacjenci z reakcją anafilaktyczną po żądleniu przez owady błonkoskrzydłe.
- Kryteria kliniczne: uogólniona reakcja anafilaktyczna, pokrzywka, obrzęk naczynioruchowy, nadmierna reakcja miejscowa (powyżej 15 cm, utrzymująca się 24 godziny).
- Potwierdzenie mechanizmu IgE zależnego: testy skórne, śródskórne, specyficzne IgE.
- Przeciwwskazania: niekontrolowana astma, ciąża (rozpoczęcie), AIDS, aktywna choroba autoagresji.
Bezpieczeństwo i skuteczność odczulania.
- Bezpieczeństwo: monitorowanie pacjenta, stosowanie odpowiednich dawek leków, powikłania systemowe u 8-20% pacjentów, głównie pokrzywka, obrzęk naczynioruchowy.
- Ekstrakty do odczulania: specyficzne dla rodzaju owada (np. osy, pszczoły).
- Skuteczność: Zmniejszenie ryzyka ciężkich reakcji anafilaktycznych do 100%.
Proces odczulania.
- Hospitalizacja: 2-3 dni,
- wizyty co 4 tygodnie w pierwszym roku,
- później co 6-8 tygodni.
Pełne rekomendacje postępowania w przypadku:
Q&A Ukąszenia i użądlenia
Poznaj odpowiedzi eksperta, prof. Ewy Czarnobilskiej na pytania uczestników spotkania dotyczące tematów tj.
- Jak powinniśmy zadziałać w przypadku pacjenta z objawami wstrząsu anafilaktycznego?
- Jakie postępowanie wdrożyć w przypadku reakcji miejscowej?
- Czy w alergii na jad owadów występują alergie krzyżowe?
i wiele innych dylematów z codziennej praktyki.