Co to jest niedokrwistość?
Definicja
Niedokrwistość oznacza, że we krwi jest zbyt małe stężenie hemoglobiny (Hb). Hemoglobina to rodzaj białka, składnika czerwonych krwinek, którare odpowiada za transport tlenu we krwi. Stężenie hemoglobiny w badaniach krwi podawane jest jako wartość Hb. Prawidłowe stężenie hemoglobiny różni się w zależności od wieku i płci. Istnieje wiele przyczyn zmniejszonego jej stężenia we krwi, prowadzących do stanu nazywanego anemią lub niedokrwistością.
Objawy
Powszechne objawy anemi to osłabienie, zawroty głowy, zmniejszona zdolnoścć do koncentracji i obniżona wydolność organizmu. Czasami przy wysiłku pojawia się duszność i kołatanie serca. Skóra staje się blada. W rzadkich przypadkach może dojść do pieczenia języka, zapalenia kącików ust (pojawiają się zajady) i łamliwości paznokci. W niektórych sytuacjach może również wystąpić większa tendencja do zasinień, choć pacjent nie pamięta momentu urazu. W przypadku wystąpienia krwawienia w górnym odcinku przewodu pokarmowego można zaobserwować ciemne, czarne stolce (tzw. stolce smoliste). Jeśli doszło do krwawienia w dolnym odcinku przewodu pokarmowego, w stolcu może pojawić się świeża krew.
Najczęstsze przyczyny
- Niedokrwistość z niedoboru żelaza
- To najczęstsza przyczyna niedokrwistości.
CierpiWystępujena niąu około 20% kobiet w Europie. - Żelazo jest ważnym składnikiem hemoglobiny i uczestniczy w transporcie tlenu we krwi.
- Długie i obfite miesiączki mogą powodować niedokrwistość z powodu utraty żelaza.
- W okresie ciąży i karmienia piersią większe zapotrzebowanie na żelazo może prowadzić do niedokrwistości z niedoboru żelaza.
- To najczęstsza przyczyna niedokrwistości.
- Krwawienie z przewodu pokarmowego
- Krwawienie z przewodu pokarmowego może powodować niedokrwistość z powodu utraty krwi.
- Jeśli utrata krwi pozostaje niezauważona przez dłuższy czas, np. z powodu hemoroidów, wrzodów żołądka, uchyłków lub żylaków przełyku, może również prowadzić do przewlekłej niedokrwistości krwotocznej.
- Niedobór witaminy B12
- Niedobór witaminy B12 pojawia się często u osób stosujących dietę wegańską, ponieważ witamina ta znajduje się w większej ilości w produktach odzwierzęcych. Stanowi ważny składnik biorący udział w procesach krwiotwórczych. Niedobór witaminy B12 może wystąpić również przy przewlekłym, nadmiernym spożywaniu alkoholu.
- Niedokrwistość w chorobach przewlekłych
- To druga najczęstsza przyczyna po niedokrwistości z niedoboru żelaza
- Niektóre
parametrystany zapalne przyczyniają się do rozwoju niedokrwistości bez rzeczywistego niedoboru żelaza, ale z powodu jego nieprawidłowego wykorzystania, np. w przypadku przewlekłych zakażeń i w chorobach jelit, niewydolności serca, zaburzeń wątroby, uzależnienia od alkoholu.
- Niedokrwistość u dzieci
- U dzieci niedokrwistość często pojawia się w czasie występowania zakażenia i gorączki. To, jak silna jest niedokrwistość, zależy między innymi od długości i ciężkości choroby. Niedokrwistość ta nie jest spowodowany niedoborem żelaza. Wartość Hb normalizuje się samoistnie zaraz po zakończeniu choroby. Tej postaci anemii zwykle w ogóle nie rozpoznaje się, jeśli zakażenie trwa krótko.
Rzadkie przyczyny
- Uraz z utratą krwi
- Wypadek może spowodować dużą utratę krwi, co również
równa sięprowadzi niedokrwistości. WDowynikudużejzabiegówutratyoperacyjnychilości krwi może dojśćdorównieżutratyw wynikusporychzabiegówilości krwioperacyjnych.
- Wypadek może spowodować dużą utratę krwi, co również
- Choroby szpiku kostnego
- Choroby, które wpływają na procesy krwiotwórcze (np. białaczki) mogą prowadzić do niedokrwistości.
- Niektóre leki mogą w pewnych przypadkach powodować niedokrwistość, np. antybiotyki (penicyliny i cefalosporyny) lub leki stosowane w terapii nowotworowej.
- Różne infekcje (np. malaria, mononukleoza, wirusowe zapalenia wątroby oraz
cytomegaliicytomegalia). - Istnieją również choroby wrodzone, które wpływają na procesy tworzenia czerwonych krwinek (np. talasemia, niedokrwistość sierpowata).
Częstotliwostość występowania
- Około 2% osób leczonych u lekarzy rodzinnych ma niedokrwistość.
- Niedokrwistość z niedoboru żelaza jest najczęstszą postacią niedokrwistości (do 80% wszystkich przypadków).
- Częstość występowania niedokrwistości wzrasta wraz z wiekiem.
Badania dodatkowe
Lekarz, zbierając wywiad chorobowy, będzie zadawać różne pytania, aby móc z większą dokładnością ustalić możliwą przyczynę dolegliwości.
Przeprowadzi badanie fizykalne, podczas którego palpacyjnie zbada węzły chłonne, brzuch i wykona badanie odbytu i odbytnicy (tzw. badanie per rectum), jeśli podejrzewa utratę krwi przez przewód pokarmowy.
W celu potwierdzenia i oceny niedokrwistości zostanie pobrana próbka krwi do badań. W wynikach badania mogą pojawić się widoczne wskazówki dotyczące przyczyny niedokrwistości, takie jak niedobór witaminy B12 lub niedokrwistość z niedoboru żelaza.
Dodatkowo, w celu ustalenia ewentualnej przewlekłej utraty krwi przez przewód pokarmowy, pobiera się wymaz ze świeżej próbki stolca i bada pod kątem krwi utajonej (FOB test).
W zależności od podejrzewanego rozpoznania niedokrwistości konieczne mogą być dalsze badania przeprowadzane przez lekarzy specjalistów (np. endoskopia przewodu pokarmowego).
Leczenie
- Leczenie niedokrwistości zależy od jej przyczyny.
- W najczęstszej postaci niedokrwistości
,czyli niedokrwistości z niedoboru żelaza, spożywanie niektórych pokarmów odgrywa ważną rolę, ponieważ żelazo jest wchłaniane z pożywieniem. Jeśli dieta nie jest wystarczająca, żeby poprawić stan zdrowia, można spróbować uzupełnić żelazo stosując leczenie doustne w postaci kropli lub tabletek. W przypadku bardzo ciężkiego niedoboru pomóc może także wlew dożylny żelaza. - Jeśli krwawienie miesiączkowe jest bardzo obfite, można rozważyć zastosowanie antykoncepcji hormonalnej, która zmniejsza obfitość krwawień.
- W przypadku przewlekłych chorób lub zakażeń, niedokrwistość ulega poprawie, gdy tylko uda się wyleczyć chorobę podstawową.
RokowaniaRokowanie
Rokowanie u pacjentów z niedokrwistością zależy od jej przyczyny. W przypadku niedokrwistości z niedoboru żelaza przy odpowiednim leczeniu rokowanie jest bardzo dobre.
Informacje dla pacjentów
- Niedokrwistość z niedoboru żelaza.
- Niedobór witaminy B12.
- Niedokrwistość w chorobach przewlekłych.
- Niedokrwistość u dorosłych — informacje dla lekarzy.
Opracowanie
- Joanna Dąbrowska-Juszczak (redaktor)
- Tomasz Tomasik (recenzent)
- Natalie Anasiewicz (
redaktor/recenzent) - Aleksandra Kucharska (redaktor)