Document version compare

Co to jest nieprzytomnoutrata przytomnośćci?

Definicja

~~Nieprzytomno~~Stan braku przytomności (nieprzytomność) to stan, w którym dana osoba nie może wykonywać celowych/kontrolowanych ruchów. Przyczyną jest niedostateczny dopływ krwi do mózgu, a tym samym niewystarczające zaopatrzenie komórek mózgowych w tlen. Osoby nieprzytomne mogą wprawdzie oddychać, a ich częstość akcji serca może być regularna, lecz oddech może także ustać.

Stopnie nasilenia

W fachowym języku medycznym mówi się zasadniczo o trzech stopniach zaburzeń świadomości:

Senność
- Osoba jest senna, ale można ją łatwo dobudzić i przez jakiś czas utrzymać stan czuwania. Reakcja na kontakt słowny jest spowolniona, natomiast na bodźce bólowe — szybka i celowa.
~~Sopor~~Stupor (sopor)
- Osobę trudno obudzić, jej reakcje na kontakt słowny są opóźnione. Na bodźce bólowe reaguje opóźnionym, ale celowym ruchem obronnym.
Śpiączka
- Osoby nie da się obudzić.
- Brak reakcji na bodźce bólowe lub jedynie bezładna reakcja.

Omdlenie

Odróżnienie od nieprzytomności o podłożu psychogennym nie zawsze jest łatwe. U osób z zaburzeniami psychicznymi często występuje na skutek sytuacji stresowych. Omdlenie może wyglądać na udawane. W trakcie badania osoba często odwraca wzrok lub zaciska powieki.

Co może być przyczyną?

Najczęstsze przyczyny

w przypadku chwilowej nieprzytomności:

Omdlenie
- możliwe czynniki wyzwalające
  - lęk, obrzydzenie,
  - wstrząsające wydarzenie (np. wypadek),
  - silny ból,
  - wymioty,
  - biegunka,
  - arytmie serca,
  - zespół zatoki szyjnej (u pacjentów ze zwapnieniami w tętnicach szyjnych).
  - ~~Przed~~Bepośrednio ~~stanem~~przed ~~nieprzytomno~~utratą przytomności mogą wyst~~ępuj~~ąpić pewne objawy, np. mroczki przed oczami.
Niedocukrzenie
- Towarzyszą mu niepokój, pocenie się i splątanie,
Napad padaczkowy
- może być połączony z oddaniem stolca i moczu.
- Po takim zaburzeniu świadomości osoba jest zmęczona i splątana.
Udar
- ~~Nieprzytomno~~Brak przytomnośćci może trwać jedynie kilka sekund albo kilka godzin.

Rzadkie przyczyny:

w przypadku dłuższej nieprzytomności

Przy niewydolności krążenia
- o podłożu sercowym,
  - w razie ~~pogłębienia~~pogorszenia się istnieją~~cego~~cej ~~osłabienia~~choroby serca,
- spowodowana silnym krwawieniem
  - w przypadku większych urazów (po operacji lub wypadku),
  - ciąża pozamaciczna,
  - tętniak aorty (poszerzona ściana naczyniowa tętnicy głównej).
- spowodowana reakcją alergiczną
  - po ukąszeniu przez owada,
  - wpo ~~warunkach przyjmowania~~przyjęciu niektórych leków.
- spowodowana przez zakażenie krwi,
  - ~~spowodowana~~np. w ciężkim zakaż~~eniem~~eniu, najczęściej przebiega z gorączką.
Z powodu choroby ~~zlokalizowanej w głowie~~mózgu.
- w przypadku uogólnionych napadów padaczkowych,
- w przypadku udaru niedokrwiennego lub wylewu,
- w przypadku zakażenia mózgu i/lub opon mózgowych
  - spowodowanego przez wirusy, bakterie, grzyby lub pasożyty
W wyniku zatrucia
- alkoholem,
- lekami (np. benzodiazepinami lub środkami przeciwbólowymi),
- tlenkiem węgla (ulatniającym się w pomieszczeniu).
W wyniku zaburzeń metabolicznych
- bardzo wysoki lub bardzo niski poziom cukru we krwi u osób z cukrzycą
- ~~zaburzenie~~choroba wątroby,
- niedoczynność kory nadnerczy,
- niedoczynność przysadki mózgowej,
- nadczynność lub niedoczynność tarczycy.

Kiedy należy zasięgnąć porady lekarskiej?

~~Nieprzytomno~~Brak przytomnośćci może być stanem zagrażającym życiu, więc do osoby nieprzytomnej należy wezwać lekarza.
Lekarz powinien wyjaśnić przyczynę nieprzytomności, nawet jeśli była tylko chwilowa.

Badania dodatkowe.

Po przybyciu personelu medycznego wdraża się pierwsze działania diagnostyczne i ewentualnie lecznicze.
- Z reguły prowadzone jest stałe monitorowanie temperatury, tętna, oddechu i ciśnienia tętniczego.
- Stopień nieprzytomności ocenia się według określonych kryteriów. Jaka jest reakcja na kontakt słowny, polecenia i dotyk? Czy odruchy są prawidłowe? Czy osoba reaguje na bodźce bólowe?
- Zależnie od oceny obserwacja jest kontynuowana na miejscu lub następuje natychmiastowe przewiezienie pacjenta do szpitala i monitorowanie na oddziale.
~~Testy~~Badania laboratoryjne (morfologia krwi, poziom cukru we krwi, parametry nerkowe, itp.)
EKG przy podejrzeniu arytmii lub innej choroby serca ~~lub~~
Dalsze badania zależnie od ~~przypuszczalnej~~prawdopodobnej przyczyny:
- u kardiologa,
  - test pochyleniowy (tilt test),
  - długotrwały zapis EKG (holter),
  - EKG wysiłkowe,
  - echo serca,
  - badania elektrofizjologiczne,
  - masaż zatoki szyjnej,
- u neurologa,
  - EEG (elektroencefalografia),
  - badanie ultrasonograficzne tętnic szyjnych,
  - RM (rezonans magnetyczny) lub TK (tomografia komputerowa)
  - punkcja płynu mózgowo-rdzeniowego

Co możesz zrobić sam/a?

Sprawdzić, czy osoba nieprzytomna oddycha,
- posługując się słuchem, wzrokiem i dotykiem
Jeśli osoba nieprzytomna oddycha, ułożyć ją w pozycji bocznej ustalonej i wezwać pogotowie.
- W pozycji bocznej ustalonej szyja powinna być odchylona do tyłu.
- Regularnie sprawdzać oddech.
- W razie potrzeby poluzować ubranie w okolicy szyi, klatki piersiowej i brzucha.
- Opatrzyć większe krwawienia i urazy, np. zakładając opatrunek uciskowy.
- Osoba nieprzytomna nie powinna jeść ani pić.
Jeśli osoba nieprzytomna nie oddycha, natychmiast wezwać pogotowie i rozpocząć resuscytację krążeniowo-oddechową.
Zarejestrowanie filmu ze zdarzenia może pomóc w późniejszym ustaleniu rozpoznania, ale nie powinno opóźniać działań związanych z udzieleniem pierwszej pomocy.

Ilustracje

Pozycja boczna ustalona

Dodatkowe informacje

Omdlenie
Padaczka
Udar
Zawał mięśnia sercowego
Resuscytacja krążeniowo-oddechowa u osoby dorosłej
Nieprzytomność — informacje dla lekarzy

Autorzy

Joanna Dąbrowska-Juszczak (recenzent)

Hannah Brand, dr n. med., lekarz, Berlin
Aleksandra Kucharska-Janik, lekarz rezydent, Oddział Okulistyczny MSSW (edytor)

NieprzytomnoUtrata przytomnośćci