Częstość występowania: Najczęściej występuje u tancerzy baletowych i osób uprawiających sporty wymagające skakania.
Objawy: Zwykle stopniowy początek z bólem zależnym od przeciążenia w okolicy grzbietowej kostki przyśrodkowej.
Badanie fizykalne: Dodatni wynik prób izometrycznych: ból lub krepitacje wzdłuż ścięgna mięśnia zginacza długiego palucha (musculus flexor hallucis longus) podczas zginania dużego palca z oporem.
Diagnostyka: W przypadku wątpliwości diagnostycznych badania obrazowe (USG, RM).
Leczenie: Zachowawcze z odciążeniem i rozciąganiem oraz wzmacnianiem ścięgna. W przypadku niepowodzenia leczenia artroskopowe oczyszczenie ścięgna i częściowa resekcja brzuśca mięśnia.
Te trzy ścięgna biegną razem z nerwem piszczelowym (nervus tibialis) i tylną tętnicą piszczelową (arteria tibialis posterior) w kanale włóknisto-kostnym zwanym kanałem stępu.
Mięsień zginacz długi palucha (musculus flexor hallucis longus) jest głównym mięśniem zginaczem palucha, odpowiedzialnym za zgięcie podeszwowe stawu skokowego i obejmującym przyśrodkowy łuk podłużny stopy.2
Mięsień zaczyna się na powierzchni tylnej kości strzałkowej i jest przyczepiony do podstawy podeszwowej dystalnego paliczka dużego palca stopy.
Etiologia i patogeneza
Przeciążenie ścięgna prowadzi do patologicznych procesów przebudowy (tendinosis) lub ostrej reakcji zapalnej (tendinitis).
Komórki ścięgien reagują na ostre przeciążenie wzmożonym wytwarzaniem białek (proteoglikanów), które zwykle występują w chrząstce.
Białka te magazynują znacznie więcej wody, co skutkuje rozlanym obrzękiem całego ścięgna.
Czynniki predysponujące
Powtarzające się ruchy odpychające stopy (balet, sporty wymagające skakania)3
zwykle stopniowy początek z bólem zależnym od przeciążenia w okolicy grzbietowej kostki przyśrodkoweji skośnie w poprzek podeszwy, do podstawy paliczków palców bocznych4
Choroby towarzyszące
Leki
Wcześniejsze leczenie
Badanie przedmiotowe
Obserwacja
Przy ostrym zapaleniu ścięgien można czasami zaobserwować niewielki obrzęk i zaczerwienienie w okolicy przyśrodkowej tylnej części stopy.
Palpacja
Ból przy palpacji i wzmożone napięcie w przebiegu ścięgna5
najczęściej w okolicy kanału włóknisto-kostnego (kanału stępu) na przyśrodkowym tyłostopiu
oczyszczenie ścięgna połączone z częściową resekcją brzuśca mięśnia zginacza długiego palucha (musculus hallucis longus)
pełne obciążenie możliwe po około trzech dniach po operacji
Zapobieganie
Warto rozważyć regularne ćwiczenia rozciągające i wzmacniające, zarówno kończyn dolnych, jak i tułowia.
Środkiem zapobiegawczym dla tancerzy jest dążenie do prawidłowego wyprostu bioder, obciążenia w jak największym stopniu osi nad stopą.
Należy unikać ćwiczeń na twardym podłożu i skoków.
Przebieg, powikłania i rokowanie
Przebieg
W przypadku niedostatecznego zapobiegania i braku leczenia dochodzi do postępującej patologicznej przebudowy ścięgna (patrz rozdział Etiologia i patogeneza).
Powikłania
Zerwanie ścięgna
Przejście w stan przewlekły z utrwalonym bólem i ograniczeniami funkcjonalnymi
Rokowanie
Przy konsekwentnym kontynuowaniu ćwiczeń rozciągających rokowanie u większości pacjentów jest dobre.5
Po 3–6 miesiącach leczenia zachowawczego u większości pacjentów efekt jest zadowalający.2
Badanie, w który udział brało 34 pacjentów po zabiegu artroskopowym, wykazało, że u wszystkich z nich uzyskano dobre lub bardzo dobre wyniki leczenia w ciągu dwóch lat po operacji.
Źródła
Piśmiennictwo
Luk P, Thordarson D, Charlton T. Evaluation and management of posterior ankle pain in dancers. J Dance Med Sci 2013; 17:79. PubMed
Feng SM, Sun QQ, Wang AG, et al. Flexor Hallucis Longus Tendon Impingement Syndrome: All-inside Arthroscopic Treatment and Long-term Follow-up. The Journal of Foot and Ankle Surgery 2020; 59(6): 1197-200. www.sciencedirect.com
Smith SE. Flexor hallucis longus tendon injury imaging. Medscape, last updated Aug 07, 2018. emedicine.medscape.com
Tu P, Bytomski JR. Rozpoznanie: ból pięty. Medycyna praktyczna. (dostęp 27.12.2023) www.mp.pl
Michelson JD, Bernknopf JW, Charlson MD, et al. What Is the Efficacy of a Nonoperative Program Including a Specific Stretching Protocol for Flexor Hallucis Longus Tendonitis?. Clinical Orthopaedics and Related Research 2021; 479(12): 2667-76. journals.lww.com
Autorzy
Aleksandra Danieluk, lekarz, specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku (recenzent)
Sławomir Chlabicz, Prof. dr hab. n. med., specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku (redaktor)
Lino Witte, Dr med., lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, Münster
Definicja: Uraz przeciążeniowy ścięgna mięśnia zginacza palucha. Częstość występowania: Najczęściej występuje u tancerzy baletowych i osób uprawiających sporty wymagające skakania.