Informacje ogólne

Definicja

• Ostre lub przewlekłe zapalenie węzłów chłonnych krezki objawiające się bólami brzucha w dolnym prawym kwadrancie, często błędnie interpretowanymi jako ostre zapalenie wyrostka robaczkowego.¹
• Podział na:²
  • pierwotne (nieswoiste) zapalenie węzłów chłonnych: brak procesu zapalnego jako przyczyny
  • wtórne zapalenie węzłów chłonnych: skutek choroby podstawowej (zobacz Etiologia).

Częstość występowania

• Zapalenie węzłów chłonnych krezki najczęściej występuje w dzieciństwie i okresie dojrzewania, rzadko po 20. roku życia²
• częste zaburzenie u dzieci - występuje mniej więcej tak często jak zapalenie wyrostka robaczkowego²
• osoby dotknięte chorobą w dzieciństwie i okresie dojrzewania przejawiają znacznie niższe ryzyko zachorowania na wrzodziejące zapalenie jelita grubego w starszym wieku.³
• Do 20% pacjentów poddawanych appendektomii z powodu podejrzenia zapalenia wyrostka robaczkowego, cierpi na zapalenie krezkowych węzłów chłonnych.⁴

Etiologia i patogeneza

• Przyczyny wyzwalające zapalenie krezkowych węzłów chłonnych mogą być następujące⁴:
  • ostre zapalenie wyrostka robaczkowego (często)
  • zakażenia bakteryjne:
    • gatunki Yersinia (szczególnie często)
    • paciorkowce beta-hemolizujące
    • gatunki gronkowców
    • Escherichia coli
    • Giardia lamblia
    • Mycobacterium tuberculosis
    • Bartonella henselae
  • zakażenia wirusowe, np:
    • Coxsackie A i B
    • wirus odry
    • wirus Epsteina-Barr
    • HIV
    • wiele innych wirusów
  • Toxoplasma gondii
  • złośliwe nowotwory, m.in. chłoniak nie-Hodgkina
  • nieswoiste zapalenia jelit
  • choroby układowe 
  • toczeń rumieniowaty układowy
  • sarkoidoza.²
• U 25% wszystkich pacjentów wystąpiło wcześniej zakażenie górnych dróg oddechowych.
• Ból brzucha wynika z faktu, że zapalenie krezkowych węzłów chłonnych wywołuje łagodną miejscową reakcję otrzewnej, a często także bolesną perystaltykę w końcowym odcinku jelita krętego.

Czynniki predykcyjne

• Zakażenie górnych dróg oddechowych.
• Nieżyt żołądkowo- jelitowy.

ICD-10

• I88 Nieokreślone zapalenie węzłów chłonnych
  • I88.0 Nieswoiste zapalenie węzłów chłonnych krezkowych.

Diagnostyka

Kryteria diagnostyczne

• Obraz kliniczny, częściowo trudny do jednoznacznego różnicowania z ostrym zapaleniem wyrostka robaczkowego.¹
• Badanie przedmiotowe i badanie ultrasonograficzne są podstawą rozpoznania choroby.

Diagnostyka różnicowa

• Przede wszystkim ostre zapalenie wyrostka robaczkowego.
• Wgłobienie jelita.
• Zaparcia.
• Ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek.
• Zapalenie pęcherza moczowego.
• Ciąża ektopowa.
• Zapalenie ostatniego odcinka jelita krętego.
• Nieswoiste zapalenia jelit.
• Zapalenie pęcherzyka żółciowego.
• Ostry brzuch o innej przyczynie (np. porfiria, niedokrwistość sierpowatokrwinkowa).
• Zapalenie uchyłka Meckela.
• Torbiel jajnika.
• Zapalenie narządów miednicy mniejszej.
• Skręt jądra.
• Skręt jajnika.
• Endometrioza.
• Choroby rozrostowe.
• Ostre niedokrwienie naczyń krezki.
• Gruźlica węzłów chłonnych.

Wywiad lekarski

• Objaw wiodący: ból brzucha okolicy okołopępkowej i w prawym dolnym kwadrancie, często o zmiennym nasileniu.⁴
• Wymioty, nieprawidłowości w częstotliwości i konsystencji stolca.²
• Ból głowy występuje częściej niż w przypadku ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego.⁴
• Zakażenie górnych dróg oddechowych w niedawnej przeszłości w wywiadzie.

Badanie przedmiotowe

• Tkliwość jamy brzusznej podczas badania palpacyjnego prawego dolnego kwadrantu, ale brak obrony mięśniowej lub objawów otrzewnowych
  • tkliwość jest najbardziej wyraźna wzdłuż korzenia krezki, ale może również dominować w prawym dole biodrowym.
  • okolica najbardziej wrażliwa na ból często ulega zmianie
  • intensywność zwykle mniejsza niż w przypadku zapalenia wyrostka robaczkowego
• Może wystąpić także zapalenie gardła i zapalenie węzłów chłonnych szyi.
• Jeśli zakażenie spowodowane jest przez Yersinia: może współistnieć ból stawów i rumień guzowaty.⁴

Badania uzupełniające w praktyce lekarza rodzinnego

• Gorączka pomiędzy 38–38,5°C
  • gorączka jest wyższa niż w przypadku zapalenia wyrostka robaczkowego (37–38°C).⁴
• Badania laboratoryjne
  • liczba leukocytów i poziom CRP mogą być nieznacznie lub umiarkowanie podwyższone, ich prawidłowa wartość nie wyklucza rozpoznania.
• Ultrasonografia jamy brzusznej
  • cenne badanie potwierdzające rozpoznanie
  • kryteria diagnostyczne: co najmniej 3 zgrupowane krezkowe węzły chłonne w prawym dolnym kwadrancie o średnicy poprzecznej co najmniej 5 mm lub co najmniej jeden węzeł chłonny o średnicy poprzecznej przynajmniej 8 mm²
  • brak objawów zapalenia wyrostka robaczkowego w USG
  • w chorobach złośliwych, takich jak chłoniak nie-Hodgkina, powiększenie węzłów chłonnych będzie również widoczne w miednicy i zaotrzewnowo.²
• Badanie moczu, pod kątem wykluczenia zakażenia układu moczowego.
• Badanie kału, jeśli to konieczne, w przypadku współistniejącej biegunki.²

Diagnostyka specjalistyczna

• Jeśli rozpoznanie jest niejasne, można wykonać RM lub TK jamy brzusznej, ale zwykle nie jest wymagane dalsze obrazowanie.

Wskazania do skierowania do hospitalizacji

• Jeśli nie można wykluczyć ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego.

Leczenie

Cele leczenia

• Łagodzenie bólu.
• Obserwacja uwzględniająca inne możliwe przyczyny.

Ogólne informacje o leczeniu

• Leczenie zasadniczo obejmuje leczenie bólu i edukację na temat samoograniczającego przebiegu choroby
  • należy dbać o prawidłowe nawodnienie organizmu
  • analgezja: paracetamol lub NLPZ
    • np. paracetamol 500 mg doustnie 1–1–1 u dzieci w wieku 12 lat i starszych oraz o masie ciała >40 kg i dorosłych, u młodszych dzieci w dawkach dostosowanych do masy ciała doustnie lub w czopku
    • np. ibuprofen 400 mg doustnie 1–1–1 od 14 lat, u młodszych dzieci w dawce dostosowanej do masy ciała doustnie
  • regresja objawów zwykle w ciągu 1 do 4 tygodni, w pojedynczych przypadkach niekiedy później.²
• W przypadku wątpliwości diagnostycznych, obserwacja w warunkach szpitalnych.
• W przypadku zapalenia jelit wywołanym Yersinia i ciężkiego obrazu klinicznego - antybiotykoterapia.
• Laparoskopia diagnostyczna w celu wykluczenia zapalenia wyrostka robaczkowego.

Informacje dla pacjentów

Informacje dla pacjentów w Medibas

• Zapalenie węzłów chłonnych w jamie brzusznej.