Informacje ogólne

Definicja

• Termin wodonercze (hydronephrosis) od greckich słów hydros (woda), nephros (nerka) i -osis (stan).
• Wodonercze
  • Wodonercze to opisowy termin określający powiększenie miedniczek nerkowych i kielichów nerkowych.
  • Termin ten nie odnosi się do przyczyn rozwoju wodonercza.
• Wodonercze obturacyjne i nieobturacyjne
  • wodonercze obturacyjne¹
    • W większości przypadków wodonercze jest spowodowane niedrożnością dróg moczowych.
    • Wodonercze obturacyjne występuje, gdy ciśnienie w drogach moczowych i śródmiąższowe w nerce wzrasta z powodu niedrożności dróg moczowych.
    • Niedrożność może być funkcjonalna (czynnościowa) lub strukturalna, częściowa lub całkowita.
    • W zależności od lokalizacji niedrożności, wodonercze może występować jednostronnie lub obustronnie.
    • Niedrożność i wodonercze mogą występować w postaci ostrej lub przewlekłej.
  • wodonercze nieobturacyjne²
    • Wodonercze może również występować bez niedrożności.
    • U dzieci występują wady rozwojowe z nieobturacyjnym wodonerczem, np. w przypadku odpływu pęcherzowo-moczowodowego.
    • Jedną z możliwych przyczyn jest znacznie zwiększona diureza, np. w moczówce prostej lub w polidypsji psychogennej.
• Podczas interpretacji obrazowania, ważne jest rozróżnienie między anatomią a funkcją. Stopień zaawansowania wodonercza niekoniecznie odzwierciedla stopień niedrożności.

Częstość występowania

• Wodonercze jest częstą chorobą.
• Zapadalność na wodonercze w badaniach autopsyjnych wynosi 3–4%. Jednak postaci przejściowe choroby, takie jak kamica moczowa, nie są uwzględniane w tych badaniach.³
• Uropatia zaporowa¹
  • Najczęściej występuje u niemowląt i osób starszych.
  • Największą grupę pacjentów stanowią osoby w wieku powyżej 60 lat, przy czym problem ten dotyczy w szczególności mężczyzn z powodu chorób gruczołu krokowego.¹
    • Każdego roku u 1–2% wszystkich mężczyzn z łagodnym rozrostem gruczołu krokowego występuje zatrzymanie moczu.
  • U pacjentów w młodszym i średnim wieku, zwłaszcza u mężczyzn, częstą przyczyną jest kamica moczowa.⁴
    • Kamica moczowa jest powszechnym schorzeniem ze współczynnikiem chorobowości na poziomie 4–5%.⁴
  • u kobiet^2-3,5
    • Wodonercze występuje bardzo często w czasie ciąży i można je wykryć u prawie 90% ciężarnych kobiet.
    • Ponadto u kobiet należy rozważyć nowotwory narządów płciowych.
  • Dzieci stanowią około 4% przypadków; po urodzeniu wodonercze występuje u około 1–2% dzieci.^1,6-7
    • U dzieci uropatia zaporowa jest jedną z najczęstszych przyczyn niewydolności nerek i odpowiada za 23% wszystkich przypadków upośledzenia czynności nerek i około 16% przeszczepów nerek u dzieci.
• Wodonercze nieobturacyjne jest raczej rzadkim schorzeniem, z wyjątkiem dzieci z nieobturacyjnymi wadami rozwojowymi.²

Etiologia i patogeneza

• Wodonercze może mieć różne przyczyny.
• Najczęstsze przyczyny w zależności od grupy wiekowej^1,3,9
  • dzieci – wady rozwojowe, np.:  
    • zastawki cewki moczowej, zwężenie cewki moczowej
    • odpływ/refluks pęcherzowo-moczowodowy (nefropatia odpływowa)
    • niedrożność miedniczkowo-moczowodowa lub moczowodowo-pęcherzowa 
    • idiopatyczne, przejściowe powiększenie układu kielichowo-miedniczkowego niewymagające leczenia
  • osoby dorosłe w młodym i średnim wieku, zwłaszcza mężczyźni: kamica moczowa
  • kobiety: ciąża, guzy układu moczowo-płciowego
  • starsi mężczyźni: łagodny rozrost gruczołu krokowego i rak gruczołu krokowego
• Uropatia zaporowa^1,3,9
  • informacje ogólne
    • kamica moczowa
    • nieprawidłowa masa/guz w nerce i układzie moczowym
    • urazy, w tym urazy śródoperacyjne
    • skrzepy krwi
    • zakażenia, np. obturacyjne odmiedniczkowe zapalenie nerek, ale także pasożyty, takie jak schistosomatoza
    • skutki uboczne leków, zwłaszcza leków o antycholinergicznych skutkach ubocznych
  • moczowód
    • zwężenie moczowodu 
    • dysfunkcja połączenia miedniczkowo-moczowodowo lub moczowodowo-pęcherzowego
    • przepuklina moczowodu
    • zastawki moczowodu
    • polipy moczowodu
  • pęcherz moczowy
    • kamienie w pęcherzu 
    • nieprawidłowa masa/guz w pęcherzu  
    • zaburzenia czynności pęcherza, np. neurogenne
  • gruczoł krokowy
    • łagodny rozrost gruczołu krokowego
    • rak prostaty
    • zapalenie gruczołu krokowego
  • cewka moczowa
    • zwężenie cewki moczowej, zastawki cewki moczowej, itp. 
    • stulejka, załupek 
    • ciała obce
  • ucisk zewnętrzny, np.:  
    • nieprawidłowa masa dowolnego rodzaju (np. guzy, torbiele, ropnie, tętniaki)
    • tkanka bliznowata po operacji, zakażeniu lub radioterapii
    • krwiak
    • struktury naczyniowe, np. tętniak aorty
    • przyczyny ginekologiczne (np. ciąża, guzy, endometrioza, torbiele, ropnie, wypadanie narządów rodnych) 
    • choroby przewodu pokarmowego (np. zapalenie uchyłków, ropnie, guzy, zaparcia)
    • limfadenopatia zaotrzewnowa lub zwłóknienie zaotrzewnowe
• Wodonercze nieobturacyjne
  • wady rozwojowe
    • odpływ pęcherzowo-moczowodowo-nerkowy
    • moczowód olbrzymi bez niedrożności
    • idiopatyczne, przemijające wodonercze
  • ze znacznie zwiększoną diurezą, np.:² 
    • moczówka prosta
    • polidypsja psychogenna
• Ciąża^2,5,9-10
  • Łączą się tu czynniki obturacyjne i nieobturacyjne, a także hormonalne.

Ciąża^2,5,10

• Wodonercze, które zwykle przebiega bezobjawowo, występuje nawet u 90% kobiet w ciąży, a najwięcej przypadków odnotowuje się w 28. tygodniu ciąży.
• Najczęściej występuje po prawej stronie.
• Spowodowane jest niedrożnością moczowodu przez uciskającą macicę i zwiększoną diurezą wywołaną progesteronem.
• Zmiana ta jest fizjologiczna i zazwyczaj nie wymaga leczenia w przypadku braku objawów czy powikłań.
• Jeśli wystąpią objawy lub powikłania, należy ustalić, czy powodem jest zatrzymanie moczu z powodu ciąży, czy z inna przyczyna, np. kamica moczowa oraz czy występuje zakażenie. W przypadku potwierdzenia, należy rozpocząć odpowiednie leczenie.

Wrodzone wodonercze u dzieci

• Rozpoznanie często stawiane jest podczas diagnostyki prenatalnej, przy czym wodonercze prenatalne utrzymuje się do urodzenia tylko w 25% przypadków.
• Możliwe przyczyny
  • idiopatyczne, przejściowe poszerzenie niewymagające leczenia
    • 60% przypadków, poprawa następuje w czasie ciąży.
  • nieobturacyjne: np. odpływ pęcherzowo-moczowodowo-nerkowy, nieprzeszkodowy i nieodpływowy moczowód olbrzymi
  • obturacyjne: np. niedrożność miedniczkowo-moczowodowa lub moczowodowo-pęcherzowa lub zastawki cewki moczowej
  • pęcherz moczowy neurogenny
• W zależności od przyczyny, objawy są takie same jak u dorosłych i obejmują ból brzucha i ból w okolicy lędźwiowej, zaburzenia oddawania moczu i opróżniania pęcherza, nietrzymanie moczu lub nawracające zakażenia układu moczowego. Przebieg może być również bezobjawowy, ewentualnie z postępującą niewydolnością nerek i niedostatecznym wzrostem i przyrostem masy ciała.
• W przypadku wodonercza zdiagnozowanego prenatalnie, zwykle w pierwszym etapie przeprowadza się badania ultrasonograficzne po porodzie i rozpoczyna dalszą diagnostykę w zależności od uzyskanych wyników.
• U dzieci uropatia zaporowa jest jedną z najczęstszych przyczyn niewydolności nerek i odpowiada za 23% wszystkich przypadków przewlekłej niewydolności nerek i około 16% przeszczepów nerek u dzieci.
• W zależności od przyczyny zaleca się leczenie zachowawcze lub interwencję chirurgiczną, czasami nawet wkrótce po urodzeniu, jeśli niedrożność jest poważna.
• W razie potrzeby zalecana jest profilaktyczna antybiotykoterapia.
• Diagnostykę i w razie potrzeby leczenie, zazwyczaj przeprowadzają urolodzy.

ICD-10

• N13 Uropatia zaporowa i refluksowa
  • N13.0 Wodonercze z niedrożnością moczowodowo-miedniczkową
  • N13.1 Wodonercze ze zwężeniem moczowodu niesklasyfikowanym gdzie indziej
  • N13.2 Wodonercze z niedrożnością spowodowaną kamicą nerek lub moczowodu
  • N13.3 Inne i nieokreślone wodonercze
  • N13.8 Inne uropatie zaporowe i refluksowe
  • N13.9 Uropatia zaporowa i refluksowa, nieokreślona
• Q62 Wrodzone wady miedniczki nerkowej powodujące zastój moczu i wrodzone wady rozwojowe moczowodu
  • Q62.0 Wrodzone wodonercze
  • Q62.1 Zarośnięcie lub zwężenie moczowodu
  • Q62.2 Wrodzony moczowód olbrzymi
  • Q62.3 Inne wady miedniczki nerkowej i moczowodu z zaburzeniem odpływu moczu
  • Q62.4 Niewykształcenie moczowodu
  • Q62.7 Wrodzone pęcherzowo-moczowodowo-nerkowe wsteczne zaburzenie odpływu moczu
  • Q62.8 Inne wrodzone wady rozwojowe moczowodu

Diagnostyka

Kryteria diagnostyczne

• Rozpoznanie wodonercza jest zwykle stawiane na podstawie badań obrazowych, np. USG nerek.

Diagnostyka różnicowa

• W badaniu ultrasonograficznym^1,5
  • torbiele okołonerkowe
  • poszerzone żyły nerkowe
  • miedniczka pozanerkowa
  • piramidy nerkowe o zmiennej echogeniczności
• Obraz kliniczny
• Patrz sekcja Etiologia i patogeneza.
• Zobacz także diagnostykę różnicową w ostrym bólu w boku i bólu brzucha.
• inne przyczyny ostrej lub przewlekłej niewydolności nerek

Wywiad lekarski^1,3,9 

• W zależności od lokalizacji, rozległości i ciężkości choroby, objawy mogą nie występować lub być nasilone do silnego bólu w kolce nerkowej.
• W szczególności przewlekłe, powoli rozwijające się wodonercze, często przebiega bezobjawowo.
• Możliwe objawy^1,3,9
  • ostra lub przewlekła niewydolność nerek
    • Jeśli rozwinie się niewydolność pozanerkowa, wskaźniki laboratoryjne zastoju moczu wzrosną, a ilość moczu może się zmniejszyć. Jeśli wzrost parametrów zastoju jest niejasny, należy wziąć pod uwagę możliwą przyczynę pozanerkową i rozważyć wykonanie USG nerek i układu moczowego.
  • ból w okolicy lędźwiowej i ból brzucha
    • Ostry, silny ból jest typowy dla ostrej niedrożności lub zakażenia.
    • Kolkowy ból w okolicy lędźwiowej lub boku promieniujący do podbrzusza i pachwiny jest typowy dla kamicy moczowodowej. Mogą mu towarzyszyć nudności i wymioty . Pacjenci zwykle odczuwają silną potrzebę ruchu, w przeciwieństwie do bólu otrzewnowego, przy którym wolą odpoczywać.
    • ból podbrzusza spowodowany powiększeniem pęcherza moczowego w ostrym zatrzymaniu moczu
  • nykturia, dyzuria, nagłe parcie na mocz, częstomocz, oddawanie moczu kroplami, nietrzymanie moczu i osłabiony strumień moczu
    • typowe dla niedrożności w obszarze cewki moczowej, np. łagodny rozrost gruczołu krokowego i rak prostaty
  • objawy B (nieswoiste) - możliwa przyczyna to nowotwór złośliwy, np. rak prostaty
  • hematuria, np. w kamicy moczowej lub nowotworze złośliwym
  • Gorączka wskazuje na zakażenie układu moczowego i może poprzedzać/wskazywać na urosepsę.
  • Nawracające zakażenia układu moczowego mogą wskazywać na wodonercze lub uropatię zaporową.
  • Objawy żołądkowo-jelitowe, takie jak zaparcia, biegunka, nudności i wymioty, mogą wskazywać na zastój kału w jelicie, niedrożność jelit lub masę/guz przewodu pokarmowego, która może wywołać lub nasilić objawy niedrożności dróg moczowych.
  • Objawy neurologiczne powinny sugerować podstawową chorobę neurologiczną, która może powodować neurogenne zaburzenia pęcherza, np. udar, wypadnięcie krążka międzykręgowego, przerzuty do kręgosłupa i ropnie.
  • U dzieci niedostateczny wzrost i przyrost masy ciała o niejasnej przyczynie może być spowodowany postępującą niewydolnością nerek z bezobjawowym wodonerczem. 
• Należy pytać i odnotować ważne wcześniejsze choroby i inne czynniki predysponujące do wodonercza, np.^1,3,9-10:
• istniejące wcześniej choroby jamy brzusznej i układu moczowo-płciowego
• operacje w obrębie jamy brzusznej lub układu moczowo-płciowego
  • Niedrożność dróg moczowych wkrótce po operacji w obrębie jamy brzusznej lub interwencji w obrębie dróg moczowych, powinna sugerować możliwe śródoperacyjne uszkodzenie dróg moczowych.
• radioterapia układu moczowo-płciowego
• interwencje w obrębie układu moczowego
• leki
• uraz
• ciąża
• Leki i środki znieczulające mogą prowadzić do zatrzymania moczu, zwłaszcza te o antycholinergicznych skutkach ubocznych.^1,9

Badanie fizykalne

• Określenie parametrów życiowych (temperatura, ciśnienie tętnicze, puls), szczególnie w przypadku wstępującego zakażenia układu moczowego¹
• Badanie fizykalne^1,3,9
  • jama brzuszna i układ moczowo-płciowy
    • Blizny?
    • Tkliwość lub obrona mięśniowa brzucha? 
    • Powiększony pęcherz moczowy? 
    • Ból przy opukiwaniu okolicy lędźwiowej?
    • Wyczuwalna masa/guz w jamie brzusznej?
    • Zapalenie pachwinowych węzłów chłonnych?
    • badanie zewnętrznych narządów płciowych
  • badanie per rectum, szczególnie przy podejrzeniu powiększenia gruczołu krokowego lub raka prostaty i zastoju kału w jelicie
  • badanie neurologiczne, zwłaszcza przy podejrzeniu neurogennego zaburzenia pęcherza moczowego
• Dalsze badania zależą od (podejrzewanej) choroby podstawowej.

Badania uzupełniające

Badanie ogólne moczu i w razie potrzeby posiew moczu^1,9

• Krwiomocz?
• Wskaźniki zakażenia układu moczowego?

Badania krwi^1,3,9

• Badanie czynności nerek
  • Parametry zastoju mogą wzrosnąć, jeśli zwiększone ciśnienie w miąższu nerek prowadzi do obniżenia wartości GFR.
  • Przy niejasnym podwyższeniu wskaźników zastoju, zawsze należy wziąć pod uwagę możliwą uropatię zaporową i rozważyć badanie ultrasonograficzne jamy brzusznej. 
• Morfologia krwi bez rozmazu, CRP lub OB
• Sód, potas, ew. wapń, kwas moczowy

Badanie ultrasonograficzne nerek i układu moczowego^1,5

• Stan wypełnienia pęcherza moczowego? Zalegający mocz?
• Poszerzona (zatkana) miedniczka nerkowa i ew. moczowód?  
  • Wodonercze charakteryzuje się powiększoną miedniczką nerkową i ewentualnie poszerzonym moczowodem jako obszarem bezechowym.
  • Poszerzona (zatkana) miedniczka nerkowa może być mylona z innymi bezechowymi strukturami, np. torbielami nerek, miedniczką pozanerkową, naczyniami wnękowymi lub piramidami nerkowymi.
  • Istnieją różne klasyfikacje, np.⁵:
    • stopień 0 – brak poszerzenia, ściany kielichów przylegają do siebie¹¹
    • stopień 1 – poszerzona miedniczka nerkowa z prawidłowymi kielichami nerkowymi
    • Stopień 2 – kielichy nerkowe są również poszerzone, ale brodawki nerkowe są zachowane.
    • stopień 3 – poszerzone kielichy nerkowe ze spłaszczonymi brodawkami
    • stopień 4 – wodonercze nerki ze ścieńczałym miąższem
• Zmiany w miąższu nerek?
• Ew. diagnostyka przyczyny niedrożności: np. złogi, masa/guz, przerost gruczołu krokowego^1,5
  • W przypadku kamicy moczowej badanie ultrasonograficzne jest łatwo dostępnym, prostym narzędziem diagnostycznym o jedynie umiarkowanej czułości i swoistości.
  • Oprócz poszerzenia miedniczki nerkowej, można uwidocznić złogi w nerce, na połączeniu moczowodu i miedniczki nerkowej oraz moczowodu i pęcherza moczowego. Kamienie moczowodowe są zwykle ukryte przez gazy jelitowe.
  • Złogi są widoczne jako struktura hiperechogeniczna z grzbietowym cieniem akustycznym.
  • Dokładność diagnostyczna jest zależna od stopnia zatrzymania moczu i doświadczenia badającego.
  • Klasycznym złotym standardem w diagnostyce kamicy moczowej jest tomografia komputerowa bez wzmocnienia kontrastowego, chociaż badania sugerują, że USG nie jest metodą gorszą w stanie ostrym. Tomografię komputerową stosuje się zatem jako dalszą standardową procedurę diagnostyczną.
• Należy zauważyć, że brak poszerzenia dróg moczowych nie może całkowicie wykluczyć uropatii zaporowej, np. jeśli stan jest ostry lub jeśli guz blokuje moczowody, uniemożliwiając ich rozszerzenie.^1,3,9

Diagnostyka w opiece specjalistycznej^1,5,10

• Badanie ginekologiczne
• Tomografia komputerowa jamy brzusznej i miednicy^5,9
  • wykrycie ewentualnej niedrożności, np. z powodu złogu lub nieprawidłówej masy/guza
  • Przy podejrzeniu kamicy moczowej złotym standardem diagnostycznym jest tomografia komputerowa jamy brzusznej i miednicy bez wzmocnienia kontrastowego.
  • przy podejrzeniu innej przyczyny niedrożności (np. nowotworu złośliwego i/lub ucisku zewnętrznego) – tomografia komputerowa z kontrastem
• Urografia dożylna/urografia wydzielnicza
  • dożylne podanie środka kontrastowego i uwidocznienie układu moczowego podczas fazy wydalania tego środka
  • wykrywanie niedrożności w świetle cewki moczowej lub niedrożności spowodowanej uciskiem zewnętrznym
• Pielografia wstępująca (możliwa również zstępująca po nakłuciu)
  • W tym badaniu w celu uwidocznienia moczowodu i układu kielichowo-miedniczkowego nerki, środek kontrastowy wstrzykuje się do moczowodu metodą wstępującą.
  • wykrywanie niedrożności w świetle cewki moczowej lub niedrożności spowodowanej uciskiem zewnętrznym
  • Nie jest wymagane dożylne podanie środka kontrastowego, możliwe do wykonania w przypadku niewydolności nerek lub alergii na środki kontrastowe.
• Ureterorenoskopia
  • endoskopowe badanie wstępujące moczowodu i w razie potrzeby miedniczki nerkowej
  • Podczas tego samego badania można zastosować działania terapeutyczne, takie jak np. usunięcie kamieni.
• Rezonans magnetyczny (RM) 
  • np. w celu obrazowania narządów lub oceny masy/guza
  • alternatywa dla tomografii komputerowej, np. w celu uniknięcia narażenia na promieniowanie dzieci i kobiet w ciąży
  • Nie sprawdza się w diagnostyce kamieni moczowych, ponieważ złogów nie można uwidocznić bezpośrednio, a jedynie pośrednio.
• Cystoureterografia mikcyjna
  • Do pęcherza moczowego podaje się metodą wstępującą środek kontrastowy, a następnie obserwuje się jego przepływ podczas mikcji.
• Badania medycyny nuklearnej (scyntygrafia dynamiczna nerek)
  • wykrycie niedrożności i różnicowanie z nieobturacyjnym poszerzeniem układu moczowego
  • Można wykryć także inne zmiany w nerkach, takie jak torbiele, blizny, ropnie, guzy lub wady anatomiczne.
  • określenie czynności nerek dla obu nerek osobno

Wskazania do skierowania do specjalisty/hospitalizacji¹

•  Pacjenci z wodonerczem powinni być zasadniczo konsultowani i leczeni przez specjalistów urologów.
• W przypadku znacznego pogorszenia czynności nerek, istotnych zmian elektrolitowych, silnego bólu lub podejrzenia urosepsy, pacjenci powinni być hospitalizowani.

Leczenie

Cele leczenia

• Usunięcie niedrożności dróg moczowych
• Ewentualnie poprawa czynności nerek i zapobieganie ich trwałemu uszkodzeniu
• W razie potrzeby zapewnienie wystarczającej analgezji
• Leczenie choroby podstawowej

Ogólne informacje o leczeniu

• Leczenie zależy od przyczyny, rozległości i powikłań wodonercza.
• Leczenie choroby podstawowej, w zależności od przyczyny
• W razie potrzeby leczenie przeciwbólowe
  • W przypadku kolki moczowodej w przebiegu kamicy moczowodowej, lekami przeciwbólowymi pierwszego wyboru są metamizol, paracetamol i diklofenak.
• W razie potrzeby urostomia^1,3,9
  • niedrożność cewki moczowej np. spowodowana przez prostatę^1,9
    • założenie cewnika dopęcherzowego
    • ew. założenie nadłonowego cewnika dopęcherzowego, cystostomii
  • niedrożność moczowodu^1,3,9
    • ew. szynowanie moczowodu
    • ew. nefrostomia przezskórna
  • kamica moczowa
    • Małe złogi (do 7 mm) często samoistnie przechodzą przez drogi moczowe, dzięki czemu możliwe jest leczenie zachowawcze i ich wydalenie.
    • W przypadku ciężkiej niedrożności, rosnących wartości wskaźników zastoju lub utrzymującego się, niekontrolowanego bólu bądź zakażenia, należy natychmiast wykonać odprowadzenie moczu.
• Antybiotykoterapia, ewentualnie także profilaktyka możliwego zakażenia układu moczowego⁹
• W zależności od przyczyny i sytuacji klinicznej, definitywne leczenie zachowawcze i/lub interwencyjne lub chirurgiczne
  • Ze względu na wiele różnych przyczyn wodonercza, leczenie zależy od choroby podstawowej. W związku z tym, poniżej omówiono jedynie niektóre metody leczenia dla dwóch najczęstszych przyczyn – kamicy moczowej i łagodnego rozrostu gruczołu krokowego. Dalsze szczegóły można znaleźć w odpowiednich artykułach.
  • kamica moczowa
  • jeśli to możliwe, leczenie zachowawcze, np. przy małych złogach 
  • W razie potrzeby można rozważyć ureterorenoskopię z usunięciem kamienia, pozaustrojową terapię falą uderzeniową (ESWT) lub przezskórną nefrolitotomię.
  • Ze względu na wysoką częstość nawrotów, pacjenci powinni otrzymywać porady dotyczące stylu życia, a zwłaszcza u pacjentów wysokiego ryzyka należy przeprowadzić diagnostykę przyczyn i, jeśli to konieczne, zastosować profilaktykę nawrotów.
  • łagodny rozrost gruczołu krokowego
    • Jeśli poszerzenie górnych dróg moczowych występuje z powodu łagodnego rozrostu gruczołu krokowego, zwykle wskazane jest leczenie chirurgiczne.
• Konieczne może być stałe odprowadzanie moczu.^1,9
• Należy zwrócić uwagę na możliwą zwiększoną diurezę z odwodnieniem i zaburzeniami równowagi elektrolitowej po ustąpieniu niedrożności.^1,9
• W przypadku nieobturacyjnego wodonercza, np. w moczówce prostej, priorytetem powinno być leczenie choroby podstawowej.²
• Więcej informacji na temat wodonercza u dzieci i kobiet w ciąży można znaleźć w odpowiednich sekcjach powyżej.

Przebieg, powikłania i rokowanie

Przebieg

• Zależy od przyczyny wodonercza.

Powikłania^1,9

•  Ostra lub przewlekła niewydolność nerek
• Niedostateczny wzrost i przyrost masy ciała u dzieci
• (Nawracające) zakażenia układu moczowego aż do urosepsy
• Pęknięcie dróg moczowych
• Nawrót, szczególnie w przypadku kamicy moczowej
• Powikłania interwencyjne lub chirurgiczne, np. krwawienie, zakażenie lub uszkodzenie układu moczowego i otaczających struktur podczas cewnikowania
• Zwiększona diureza z odwodnieniem i zaburzeniami równowagi elektrolitowej po ustąpieniu niedrożności
• Powikłania choroby podstawowej

Rokowanie

• Rokowanie zależy od przyczyny i czasu trwania wodonercza.
• Po usunięciu ostrej niedrożności, czynność nerek może w pełni powrócić do normy w ciągu kolejnych dni i tygodni.
• Długotrwała, poważna niedrożność może prowadzić do trwałego uszkodzenia nerek. Jest to bardziej prawdopodobne w przypadku przewlekłej, bezobjawowej niedrożności lub u noworodków.¹  
• W przypadku nieobturacyjnego wodonercza spowodowanego zwiększoną diurezą, rokowanie zależy przede wszystkim od choroby podstawowej. Opisano zarówno przypadki z samoistną poprawą lub stabilną czynnością nerek pomimo wodonercza, jak i skomplikowane przypadki z pęknięciem dróg moczowych i/lub przewlekłą niewydolnością nerek.²

Dalsze postępowanie

• Dalsze postępowanie powinno być dostosowywane indywidualnie w zależności od ciężkości stanu pacjenta, stopnia wodonercza, powikłań i przyczyny choroby.

Informacje dla pacjentów

Informacje dla pacjentów w Deximed

• Wodonercze

Ilustracje

Wodonercze

USG Color Doppler: wodonercze III stopnia z wyraźnym poszerzeniem miedniczek i kielichów nerkowych (dzięki uprzejmości sonographiebilder.de ©Albertinen-Diakoniewerk e. V., Hamburg)

USG: wodonercze IV stopnia – miedniczka nerkowa i kielichy maksymalnie poszerzone i niedające się od siebie oddzielić w przypadku guza dolnej części jamy brzusznej z naciekiem na moczowód (dzięki uprzejmości sonographiebilder.de ©Albertinen-Diakoniewerk e. V.)

RTG, urografia: wodonercze, poszerzona miedniczka nerkowa po prawej stronie; (1) miedniczka, (2) moczowód

USG: zwężenie połączenia miedniczkowo-moczowodowego

RTG, urografia: zwężenie połączenia miedniczkowo-moczowodowego po stronie lewej

RTG, urografia: zdwojenie nerki

Nerka i drogi moczowe

Źródła

Bibliografia