Ostry ból okolicy nerek (ang. flank pain)

Informacje ogólne

Definicja

• Ból w boku, Ból okolicy nerek (ang. flank pain)
• Ogólnie obszar między łukiem żebrowym, kręgosłupem lędźwiowym, grzebieniem biodrowym i przednią linią pachową jest określany jako "flanka." W tym artykule będziemy używali sformułowania "okolica nerek."
• W tej okolicy, ściana jamy brzusznej nie jest chroniona częściami szkieletowymi, ale składa się tylko ze skóry, mięśni i tkanki łącznej

Częstość występowania

• Bóle w okolicy nerek są częstym powodem konsultacji w codziennej praktyce lekarskiej z szeroką diagnostyką różnicową
• Częstą przyczyną jest kamica nerkowa (moczowa), choroba występująca powszechnie.

Etiologia

Ból prawej lub lewej okolicy nerek

• Kamica nerkowa (moczowa) ¹
• Zwężenie moczowodu
• Odmiedniczkowe zapalenie nerek¹
• Zawał nerek/nadnerczy²
• Krwawienie w przestrzeni zaotrzewnowej
• Włóknienie zaotrzewnowe (choroba Ormonda)- rzadko³
• Nowotwór (rak nerki, chłoniak, mięsak)¹
• Torbiele nerek¹
• Półpasiec
• Choroby opłucnej
• Zatorowość płucna (rzadko)⁴ 
• Uwięźnięta przepuklina
• Zapalenie przydatków (adnexitis)
• Ciąża pozamaciczna
• Pęknięta torbiel jajnika
• Mialgia (bóle mięśni)
• Kręgosłup^5-6
  • zmiany zwyrodnieniowe kręgów, choroby krążków międzykręgowych, złamania (w przebiegu osteoporozy?)
  • bóle mogą mieć różne nasilenie, zmieniać się w czasie i zależeć od przyjmowanej pozycji ciała i aktywności ruchowej
• Zespół uwięźnięcia nerwów (neuropatie uciskowe)- rzadko⁷

Dodatkowe przyczyny bólu w prawej okolicy nerek

• Kamica pęcherzyka żółciowego
  • może występować ból odniesiony w okolicy pleców i prawej łopatki⁸
• Zapalenie pęcherzyka żółciowego
• Zapalenie wyrostka robaczkowego
• Choroby wątroby

Dodatkowe przyczyny bólu w lewej okolicy nerek

• Zawał śledziony lub Pęknięcie śledziony⁸
• Zapalenie trzustki⁹
  • ból przy zapaleniu trzustki może promieniować do pleców
• Zapalenie uchyłków
• Zespół dziadka do orzechów (ang. nutcracker syndrome)- rzadko⁹¹⁰
  • wrodzona anomalia naczyniowa z poszerzeniem lewej żyły nerkowej z powodu uciśnięcia jej pomiędzy aortą brzuszną a tętnicą krezkową górną

Ból obustronny

• Rozwarstwienie aorty
• Kręgosłup⁵

Formy bólu

Ból trzewny

• Pochodzi od narządów wewnętrznych, przewodzony przez nerwy trzewne
• Zwykle wyzwalany przez nadmierne rozciąganie i skurcze
• Skurczowy i wiercący charakter bólu
• Nudności i wymioty jako objawy towarzyszące
• Łagodzenie bólu poprzez ruch (chodzenie, kręcenie się)
• np. przy kamicy moczowej

Bóle somatyczne

• Pochodzą od ściany brzucha, przewodzone przez odcinkowe nerwy czuciowe
• Charakter bólu od tępego do ostrego
• Może być precyzyjniej zlokalizowany niż ból trzewny
• Unikanie zbędnych ruchów (bezruch), które zwiększają ból
• np. przy zapaleniu opłucnej, zapaleniu otrzewnej przy OZWR lub OZT

ICD-10

• N23 Nieokreślona kolka nerkowa
• R10 Ból w okolicy brzucha i miednicy
  • R10.0 Ostry brzuch
  • R10.1 Ból zlokalizowany w nadbrzuszu
  • R10.2 Ból w okolicy miednicy i krocza
  • R10.3 Ból zlokalizowany w innych częściach podbrzusza
  • R10.4 Inny i nieokreślony ból brzucha

Diagnostyka

Wywiad lekarski

• Bóle
  • Umiejscowienie
  • Nasilenie
    • Analogowa skala wizualna VAS
  • Charakter
    • trzewny, somatyczny
    • ból stały, przerywany, kolkowy
    • zależny od ruchu, w spoczynku
  • Promieniowanie
    • np. do pachwin/narządów rodnych w kolce nerkowej, do kończyn dolnych w radikulopatii (zespole korzeniowym)
    • odczuwany w okolicy pleców i prawej łopatki przy chorobach pęcherzyka żółciowego (ból odniesiony)⁸
  • Przebieg czasowy
    • nagły początek (np. zawał), powolny początek (np. infekcja)

Objawy towarzyszące:

• Gorączka, dreszcze
• Dyzuria, hematuria
• Nudności i wymioty
• Objawy B: gorączka, poty nocne, utrata masy ciała
  • mogą wskazywać na chorobę nowotworową
• Uraz
• Zaparcia
• Wcześniejsze choroby
  • Kamica (nerkowa/ moczowa, pęcherzyka żółciowego/ dróg żółciowych)
  • Zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa
  • Miażdżyca, czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego
  • Choroby ginekologiczne
  • Wcześniejsze operacje, np. stan po wycięciu wyrostka robaczkowego
• Ciąża

Badanie przedmiotowe

• Ogólny stan pacjenta
• Ciśnienie tętnicze/puls
• Temperatura
• Wysypka
• Opukiwanie/palpacja
  • Ból przy opukiwaniu boku (objaw Goldflama)
    • połączenie bólu w boku, bólu przy opukiwaniu okolicy nerek i gorączki (>38°C) wskazuje na odmiedniczkowe zapalenie nerek^,
  • Ból pod łukiem żebrowym
  • Obrona mięśniowa brzucha
  • Objawy otrzewnowe?
• Osłuchiwanie
  • Odgłosy perystaltyki: obecne, leniwe, wzmożone, metaliczne?
  • Szmery naczyniowe
• Ocena mięśniowo-szkieletowa
  • wzmożone napięcie mięśni około-kęgosłupowych?
  • objaw Lasegue'a

Badania uzupełniające w gabinecie lekarza rodzinnego

• Indywidualny wybór badań laboratoryjnych i obrazowych w zależności od prawdopodobnej etiologii

Badania laboratoryjne

Krew

• Parametry stanu zapalnego (CRP, leukocyty)
• Parametry czynności nerek (stężenie kreatyniny, eGFR, mocznik)
• Parametry czynności wątroby i cholestazy (ALT, AST, stężenie bilirubiny¹⁰¹¹, GGTP, ALP)
• Ocena trzustki (Lipaza, amylaza)

Mocz

• Badanie moczu (paski do badania moczu, osad moczu)
• Posiew moczu
• ew. amylaza w moczu (w przypadku podejrzenia OZT)

Badanie USG (patrz Ilustracje)

• łatwo i szybko dostępne, może wskazywać na następujące schorzenia:
  • Zatrzymanie moczu, kamica nerkowa¹¹¹²
  • Ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek (OOZN)¹¹¹²
  • Zapalenie pęcherzyka żółciowego / kamica dróg żółciowych, zapalenie pęcherzyka żółciowego
  • Zapalenie trzustki⁹
  • Tętniak aorty / rozwarstwienie tętniaka
• badanie z wyboru u kobiet w ciąży¹²¹³
• może również być preferewanym badaniu u dzieci¹³¹⁴
• coraz więcej badań potwierdza przydatność możliwości wykonania badań przyłóżkowych (ang. "point-of-care ultrasound"- POCUS)¹⁴¹⁵

Rtg kręgosłupa

• w razie podejrzenia choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa, przepukliny krążka między-kręgowego, złamań patologicznych^5-6

Diagnostyka specjalistyczna

Tomografia komputerowa – TK

• Najważniejsze uzupełniające badanie obrazowe bólu w okolicy nerek, ponieważ obrazowane są wszystkie główne narządy i struktury
• TK jamy brzusznej i miednicy bez kontrastu
  • badanie o najwyższej czułości (97%) i swoistości (95%) w wykrywaniu kamicy nerkowej¹²¹³
• TK jamy brzusznej i miednicy mniejszej z kontrastem dożylnym
  • badanie preferowane w podejrzeniu zapalenia wyrostka robaczkowego,¹³¹⁴ w ocenie trzustki (OZT, PZT),¹⁵¹⁶guza jamy brzusznej,¹⁶¹⁷niedokrwienia narządów jamy bruzsznej (np. zawał śledziony)¹⁰¹¹

Urografia dożylna

• W ostrej diagnostyce tylko przy uzasadnionym podejrzeniu kolki nerkowej, tj. u chorych z nawracającymi epizodami kamicy w wywiadzie

Środki i zalecenia

Wskazania do skierowania do specjalisty

• Konieczność dalszej diagnostyki obrazowej lub specjalistycznej (np. urologicznej, nefrologicznej, ginekologicznej, ortopedycznej)

Wskazania do hospitalizacji

• W przypadku podejrzenia obrazu klinicznego wymagającego ścisłego monitorowania, farmakoterapii dożylnej lub interwencyjnego/chirurgicznego leczenia

Ilustracje

N23; R10; R100; R101; R102; R103; R104

Ból w boku; Kamica nerkowa; Kamica moczowodowa; Kamica moczowa; Zakażenie dróg moczowych; Odmiedniczkowe zapalenie nerek; Pyelonephritis; Wodonercze; Kamica żółciowa; Kamica pęcherzyka żółciowego; Ciąża pozamaciczna; Szypułkowa torbiel jajnika; Zapalenie trzustki; Zapalenie wyrostka robaczkowego; Flank pain; Ból pleców; Ból kręgosłupa

Ostry ból okolicy nerek (ang. flank pain)

document-symptom document-nav document-tools document-theme

Ból w boku, Ból okolicy nerek (ang. flank pain) Ogólnie obszar między łukiem żebrowym, kręgosłupem lędźwiowym, grzebieniem biodrowym i przednią linią pachową jest określany jako "flanka." W tym artykule będziemy używali sformułowania "okolica nerek."

Nefrologia/Urologia

Ostry ból w boku

/link/c2c38802ccf34c82ac2deae2cd688540.aspx

/link/c2c38802ccf34c82ac2deae2cd688540.aspx

ostry-bol-w-boku

SiteProfessional

Ostry ból w boku

K.Reinhardt@gesinform.de

m.marczewska@konsylium24.pl (patched by linkmapper)

pl

pl

pl