Ból ucha

CzymJak jestdefiniujemy ból ucha?

• Ból ucha (fachowo: otalgiazwany otalgią) może wskazywać na choroby w obrębie ucha lub w innym obszarze głowy i szyi, które promieniują do ucha.
• Ból ucha jest jednym z najczęstszych powodów wizyt u lekarza, zwłaszczaszczególnie uw przypadku małych dzieci.

Ocena bólu ucha

• Dzieci:
  • Ból ucha u małych dzieci często występuje w wyniku zapaleniastanu zapalnego ucha.
  • Prawdopodobieństwo zapalenia ucha wzrasta, jeśli dziecko miało je już wcześniej, a ból pojawia się w nocy.
  • JeśliPrzy nocnym bóllu występujeu w nocydziecka, a dzieckoktóre jest poza tymogólnie zdrowe, zwykle nie ma potrzeby natychmiastowej wizyty u lekarza w nocy. Zazwyczaj wystarczające jest– podanie środków przeciwbólowych, takich jak paracetamol lub ibuprofen, zazwyczaj jest wystarczające.
• Dorośli:
  • Ból ucha, zwłaszcza u dorosłych, może bywynikać równietakże spowodowanyz innymiinnych chorobamischorzeń w obrębie głowy i szyi, np.takich jak: powiększeniem kszone węzłówy chłonnychonne na szyi.

Co może być przyczyną bólu ucha?

Najczęstsze przyczyny, które mogą wymagać leczenia

• Zapalenie przewoduucha słuchowegozewnętrznego (acute otitis externa)
  • Przyczyną jest zwykle połączenie wyprysku i zakażenia, a choroba często nawraca. 
  • Istnieje wieleszereg czynników predysponujących, np.takich jak łupież, wyprysk, łuszczyca, ciepło i wilgoć lub urazy przewodu słuchowego (np. spowodowane wacikiempatyczkami kosmetycznymi używanymi w celu czyszczenia uszu).
  • Na początku występuje swędzenie, potem może pojawić się ból, wypływ wydzieliny z przewodu słuchowego i lekkie pogorszenie słuchu. Przewód słuchowy bywa zaczerwieniony i opuchnięty, co może utrudniać oględziny błony bębenkowej, a badanie może być bolesne. 
  • Leczenie obejmuje delikatne oczyszczenie przewodu słuchowego i stosowanie odpowiednich leków – miejscowo antybiotyki z glikokortykosteroidami przy infekcjach bakteryjnych lub środki przeciwgrzybicze w infekcjach grzybiczych.
• Woskowina uszna (czop woskowinowy)
  • Woskowina może blokować przewód słuchowy i powodować reakcję zapalną.
  • Zwykle występujeprowadzi jednostronnato utratado lubjednostronnego ubytekubytku słuchu, orazosłabienia słuchu, a także ewentualnie do bóllu i inneinnych dolegliwości.
  • Woskowina może zostać usunięta przy użyciu preparatów zmiękczających, płukania ucha lub metod mechanicznych, a w razie potrzeby poprzez połączenie tych sposobów. 
• Ciało obce w przewodzie słuchowym
  • Może to byzdarzać stosunkowosię dość częstesto, szczególniezwłaszcza u małych dzieci, które wkładają sobie drobne przedmioty do ucha.
  • Przedmioty te można zazwyczaj łatwo usunąć. W przypadku wystąpienia problemów należy skonsultować się z lekarzem, ponieważ może dojść do uszkodzenia przewodu słuchowego lub błony bębenkowej.
• Powiększenie węzłów chłonnych szyi
  • W przypadku zakażenia gardła (ostrego zapalenia gardła), węzły chłonne w gardle są przejściowo powiększone. Może to powodować ucisk na otaczające struktury, powodując ból ucha.

• Ostre zapalenie ucha środkowego (otitis media acuta)
  • Najczęściej występuje u dzieci w wieku od 6 miesięcy do 3 lat.,przy Wiczym większość dzieci miała już wcześniej zapalenie ucha. ZapalenieZazwyczaj częstozapaleniu jesttowarzyszy poprzedzonewcześniejsza zakażenieminfekcja górnych dróg oddechowych.
  • WystObjawy nasilają siępuje ostrynocą, obejmując nagły ból ucha i niepokójpobudzenie dziecka, zwyklektóre może sięgać do ucha. 
  • Antybiotyki są wskazane u niektórych pacjentów nocy, anp. dzieckoprzy chwytawysokiej gorączce, silnym bólu lub wycieku z ucha, natomiast pozostałych leczy się zaobjawowo.
  • W ucho.przypadku Nakłucienawracających błonyepizodów bębenkowejostego powodujezapalenia szybkąucha ulgęśrodkowego pacjent powinien być skierowany do laryngologa w bólu,celu adalszej z przewodu słuchowego wydostaje się ropadiagnozy.
• SurowiczeWysiękowe zapalenie ucha środkowego (otitis media serosa)
  • Choroba występuje najczęściej u małych dzieci. U 30% dzieci w wieku 7 lat wystąpił już co najmniej jeden epizod trwający od trzech do dziewięciu miesięcy.  Choroba Zwykleta wystzazwyczaj pojawia siępuje po przeziębieniu lub zakażeniuzapaleniu ucha.
  • DochodziObjawia dosię ubytkuuczuciem zatkanego ucha, bólem, zaburzeniami słuchu lub utraty słuchu, możliwy jest takżeoraz opóźnionynionym rozwójrozwojem mowy.
  • Choroba zazwyczaj ustępuje samoistnie, jednak przy dolegliwościach trwających ponad 3–4 miesiące może być potrzebny drenaż jamy bębenkowej.
  • Antybiotyki są stosowane tylko w wyjątkowych przypadkach. 
• Zapalenie błony bębenkowej
  • Przyczyną jest zwykle chorobainfekcja wirusowa, która może występująpićca zarówno u dzieci, jak i dorosłych.
  • Objawy są podobne do zwykłego zapalenia ucha środkowego. Jednak podczas
  • Podczas badania błonaony bębenkowabenkowej jestmożna zaczerwienionazauważyć ijej zaczerwienienie, a błona nie uwypuklawypukla się do przewodu słuchowego. Na błonie bębenkowej momogą równieże powstapojawić jedensię jedno lub więcej pęcherzyków (pęcherzowecherzykowe zapalenie błony bębenkowej).
• OwrzodzenieCzyrak przewodu słuchowego (czyrak przewodu słuchowego)
  • Czyrak zwykle występuje u osób dorosłych.
  • CzasamiJest występujeto silnyropne, bólbolesne zapalenie mieszka włosowego w przewodzie słuchowym.  
  • Ból pojawianasila się, gdyprzy pociągnięciu za płatek ucha jest ciągnięty lub dociskanynacisku dona przewoduprzewód słuchowegouchowy.
• Uraz ciśnieniowy
  • Zazwyczaj ból ucha pojawia się podczas lądowania samolotu lub nurkowania.
  • Większość osób u których występuje to zjawisko, jest w tym samym momencie przeziębiona lub macierpi katarz siennypowodu kataru siennego.

Rzadkie przyczyny

Ból promieniujący

• W rzadkich przypadkach także inne narządy, np. zatoki, zęby, staw szczękowy, gardło i szyja, mogą spowodować ból ucha.
• Dolegliwości ze strony stawu skroniowo-żuchwowego
  • MożeMogą wystąpipowodować ból ucha ioraz uczucietrzaski trzeszczeniaw szczękistawie skroniowo-żuchwowym. Staw skroniowo-żuchwowyten może być tkliwyrównież wrażliwy na ból.
• DolegliwościProblemy stomatologiczne
  • Także chorobyChoroby zębów mogą również prowadzić do bólu ucha. Najczęstsze przyczyny to próchnica, zapalenie zęba i niewyrżnięty ząb mądrości.

Nieprawidłowe wyniki badania ucha

Podczas badania uszu można zaobserwować nieprawidłowości wskazujące na stan chorobowy lub infekcję.

• Martwicze zapalenie ucha zewnętrznego
  • Zapalenie rozprzestrzenia się na tkankę kostną w przewodzie słuchowym. 
  • Choroba często występuje u pacjentów z cukrzycą lub chorobą upośledzającą odporność.
  • WystObjawia siępuje silnysilnym, głębokibokim bóllem.
• pPółpasiec
  • Półpasiec może zaatakować nerwy prowadzodpowiadające doza unerwienie ucha.
  • ZazwyczajTypowe występujeobjawy to ból ucha, porażenie nerwów twarzowych ioraz małe pęcherzyki w zewnętrznej części przewodu słuchowego. Inne objawy mogą obejmować utratęubytek słuchu, szumszumy w uszachuszne, zawroty głowy lub zaburzenia smaku.
• Zapalenie chrząstki ucha
  • ZapaleniaZapalenie chrząstki mogąmoże występowadotyczyć w wielu narządach,dów takich jak np. w oczachoczy, nosienos, sercuserce, nerkachnerki, ia także układziead nerwowym,nerwowy. aleJednak głównieownie dotyczą ucha.
  • Zapalenie moMoże wystąpipojawić się w obu uszach., Małżowinapowodując uszna jest czerwonazaczerwienienie lub niebiesko-fioletowa.sinofioletowe Niezabarwienie małżowiny tousznej. Płatek wpływuucha napozostaje płatki uszunietknięty, ponieważ nie zawierają onezawiera chrząstki. 
  • Zapalenie możema wysttendencjępować wielokrotniedo nawracania.

Prawidłowe wyniki badania ucha

PrzyPomimo zgodnymbraku zzmian normą staniebezpośrednio w samym uchu może występować, ból ucha spowodowanymoże chorobamibyć wynikiem chorób innych narządorganów:

• Nowotwory
  • Nowotwory nosa, jamy ustnej, gardła, szyi lub klatki piersiowej mogą powodować ból. Objawy ostrzegawcze to trudności w połykaniu, utrata masy ciała i chrypka.
• BNeuralgia (nerwoból nerwów)
  • Może dotyczyć różnych nerwów czaszkowych.
  • Neuralgia nerwu trójdzielnego jest najlepiej poznana i charakteryzuje się atakaminapadami silnego, ostregoprzeszywającego bólu w okolicy górnej i dolnejokolicach szczęki i żuchwy.
  • Neuralgia nerwu językowo-gardłowego powoduje ból szyi, a u niektórych pacjentów również ucha środkowego.
  • Przy porażeniu nerwu twarzowego dochodzi do paraliżu twarzy., Ua u 25% pacjentów ból wystpojawia siępuje za uchem.
• Zapalenie tętnicy skroniowej (olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic)
  • Występuje ból w okolicy skroni, który może rozprzestrzeniać się do ucha. 
  • Inne objawy to zmęczenie, utrata masy ciała, gorączka i utrata apetytu.
  • DiagnozęSzybkie należypostawienie postawićdiagnozy szybkojest istotne, ponieważ choroba może równieobejmować takż zająće nerw wzrokowy.

Co można zrobić we własnym zakresie?

• WskazówkiW dotycząceprzypadku dzieci z silnym bólem ucha, lecz bez pogorszenia stanu ogólnego, zwłaszcza jeśli podobne epizody występowały już wcześniej:
  • podawaniePodawanie leków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych, np. paracetamolu lub ibuprofenu,.
  • poduszkaUłożenie podpoduszki głowętak, aby głowa leżała wyżej,.
  • dużeZapewnienie odpowiedniej ilości płynów,.
  • kropleZastosowanie kropel do nosa/sól fizjologicznalub roztworu soli fizjologicznej przy zatkanym nosie.
• Zgodnie z zaleceniami, ostre zapalenie ucha środkowego u zdrowych dzieci leczyjest sięzwykle w razie potrzebyleczone środkami przeciwbólowymi., Antybiotykia sąantybiotyki stosowanestosuje się tylko wtedy, gdy ból i infekcja nie ustępują po kilku dniach lub jeśligdy upojawiają dziecka wystąpiąsię objawy ogólne. W indywidualnychkażdym przypadkachprzypadku lekarz wspólnie z rodzicami zadecydujepodejmuje decyzję o dalszym przebiegu terapiileczenia.

Kiedy należy skonsultować się z lekarzem?

• JeśliW przypadku silnego bóllu ucha jest silny i trwatrwającego dłużej niż jeden dzień lub jeśli błona bębenkowa jest pęknięta,cia lekarzbłony bębenkowej - ucho powinien zbadać ucholekarz. 
• ChociażChoć ostre zapalenie ucha środkowego zwykle nie wymaga leczenia, należy prowadzić staranną obserwację do całkowitego wyzdrowienia. U niektórych dzieci może dojść do przewlekłego zapalenia ucha środkowego z obecnością płynemynu w uchu środkowym, co powodującegomoże pogorszenieprowadzić do pogorszenia słuchu i, jeśliw objawyprzypadku dłużej utrzymujących się, objawów – opóźnienia w rozwoju mowy.

Jak postępuje lekarz?

Wywiad lekarski (historia choroby)

Lekarz może zadać następujące pytania dotyczące dziecka:

• Od jak dawna u dziecka występują dolegliwości?
• Jak rozwijazmieniał się jego istniejący stan?
• Czy dziecko było przeziębione?
• JakiJak jestczuje stansię ogólnydziecko? Czy dziecko ma podwyższoną temperaturę?
• Czy dziecko miało jużwcześniej infekcję ucha?

Pytania, które lekarz może zadać osobie dorosłejemu z bólem ucha:

• Od jak dawna występują dolegliwości?
• Jak silny jest ból?
• Czy przed zaostrzeniemnagłym występowapogorszeniem pojawiło się swędzenie uchaw uchu?
• Czy do przewodu słuchowego wprowadzany byłwprowadzono jakiś przedmiot (np. wacikpatyczek higieniczny) do przewodu słuchowego?
• Czy po ostrym pogorszeniu stanu zdrowiasłuch pogorszył się spo nagłuchym pogorszeniu objawów?

Badanie lekarskie

• U dzieci lekarz, oprócz badania ucha, lekarz sprawdzi i zbadaprzeprowadza również szyjkontrolę gardła, klatkęklatki piersiowąpiersiowej i brzuchbrzucha, aby wykluczyć inne choroby. LekarzZwraca sprawdziuwagę na ewentualne wysypki skórne oraz sprawdza, czy nieu dziecka występuje wysypkasztywność skórna i czy dziecko ma sztywnykarku (bolebolesna niezdolnośnieć nieruchomydo ruchu szyi) kark, ponieważ może to wskazywać na zapalenie opon mózgowo-rdzeniowychzgowych.

Badania dodatkowe

• Inne badania rzadko są rzadko konieczne.

Skierowanie do specjalisty lub szpitala

• Większość osób z ostrym bólem ucha może być leczona przez lekarza rodzinnego.
• W przypadku niewyjaśnionych i przedłużających się dolegliwości możliwe jest skierowanie do specjalisty.
• Jeśli po kilku miesiącach od ostrego zapalenia ucha środkowego nadal występuje płyn nadal pojawia się w uchu środkowym kilka miesięcy po ostrym zapaleniu ucha środkowego, pacjent zostanie skierowany do specjalisty.

Ilustracje

Ucho, poglądowo

Autorka

• Dr med. Susanne Meinrenken, dziennikarka medyczna, Brema
• Magda Łabęcka, lekarz, Kraków (recenzent)