Definicja:Deformacja odcinka piersiowego i/lub lędźwiowego kręgosłupa, spowodowana hiperkifozą wskutek sklinowacenia kręgów, występująca w okresie dojrzewania.
Częstość występowaniaEpidemiologia:Zwykle występuje u nastolatków w wieku od 13 do 16 lat, częściej u chłopców.
Objawy:Większość pacjentów odczuwa jedynie niewielki ból lub dyskomfort, lecz szuka porady lekarskiej z powodu nieprawidłowej postawy lub zaokrąglonych pleców.
Badanie fizykalne:Występuje pogłębiona kifoza piersiowa, która jest najlepiej widoczna, gdy pacjenci pochylają się do przodu. Obserwuje się również spłyconą lordozę lędźwiową.
Diagnostyka:Zdjęcie RTG kręgosłupa w 2 płaszczyznach.
Leczenie:Fizjoterapia, a w przypadku kifozy >50 stopni -– leczenie gorsetem, jeśli proces wzrostu nie został jeszcze zakończony. W przypadku bardzo wyraźnej kifozy operacja mająca na celu wyprostowanie kręgosłupa.
Zaburzenie wzrostu w obrębie płytek granicznych kręgosłupa piersiowego i/lub lędźwiowego, które występuje w okresie dojrzewania, z częściowo utrwaloną pogłębioną kifozą lub spłyconą lordozą.
Zgodnie z definicją, co najmniej trzy3 sąsiadujące kręgi muszą wykazać sklinowacenie >5 stopni.
Nazwa choroby pochodzi od nazwiska duńskiego radiologa Holgera Werfela Scheuermanna, który opisał ją po raz pierwszy w 1921 roku.1
Klasyfikacja
Zgodnie z umiejscowieniem:
piersiowa
piersiowo-–lędźwiowa
lędźwiowa.
Zgodnie ze stopniem nasilenia:
zakres kifozy
przy kącie kifozy >70 stopni -– ciężka kifoza.
Częstość występowaniaEpidemiologia
Jest to najczęstsza przyczyna kifozy.
Zwykle występuje u nastolatków w wieku od 13 do 16 lat pod koniec fazy wzrostu.2
Chłopcy chorują częściej niż dziewczęta (stosunek około 2:1).
Szacowany współczynnik chorobowości wynosi od 0,4% do 8%.2
Etiologia i patogeneza
Etiologia nie jest znana, czynniki dziedziczne wydają się odgrywać ważną rolę, ponieważ podobne zmiany występują u 50% rodzeństwa chorej osoby.4
Potencjalne przyczyny obejmują m.in. jałową martwicę kości, zaburzenia hormonalne i metaboliczne, przyczyny mechaniczne, urazowe, ale także czynniki psychogenne lub zmiany w strukturze kolagenu.
Skutkują one zaburzeniem wzrostu trzonów kręgów ze sklinowaceniem kręgów i skrzywieniem kręgosłupa ku tyłowi.
Czynniki predysponujące
Zakłada się skłonność genetyczną i wpływ obciążeń mechanicznych.5
ICD-–10
M42.0 Młodzieńcza osteochondroza kręgosłupa.
Diagnostyka
Kryteria diagnostyczne
Radiologiczne potwierdzenie co najmniej trzech3 sąsiadujących trzonów kręgów ze sklinowaceniem >5 stopni w każdym.
Większość pacjentów z chorobą Scheuermanna odczuwa jedynie niewielki ból lub dyskomfort, lecz szuka porady lekarskiej z powodu nieprawidłowej postawy lub zaokrąglonych pleców.
Jeśli w przebiegu choroby wystąpi ból pleców, to pojawia się szczególnie po wysiłku fizycznym i pod koniec dnia.6
Ból jest zwykle bardziej wyraźny, gdy zmiany są zlokalizowane w części lędźwiowej kręgosłupa.
W spoczynku ból ustępuje.
Badanie przedmiotowefizykalne
Zazwyczaj występuje pogłębiona kifoza piersiowa, która jest najlepiej widoczna, gdy pacjent pochyla się do przodu. Obserwuje się również spłyconą lordozę lędźwiową (test Schobera i Otta).
W ramach profilaktyki należy również zwrócić uwagę na możliwe współwystępowanieskoliozy.
Kifoza jest utrwalona, tzn. nie można jej odwrócić aktywnie ani biernie.7
Często stwierdza się również pogłębienie lordozy szyjnej, jako wynik mechanizmu kompensacyjnego, a także wysunięcie barków do przodu i pochylenie do przodu całego tułowia.5,8
Diagnostyka obrazowa
RTG
RTG w 2 płaszczyznach z pomiarem kątów.
Sklinowacenie trzonów kręgów:
Najlepiej ocenić na radiogramach w projekcji bocznej.
Kąt pomiędzy płytkami granicznymi kręgów jest większy niż 5 stopni.
Zmiany są najbardziej widoczne w środkowej części odcinka piersiowego kręgosłupa, ale mogą również występować w odcinku lędźwiowym.2,9-10
Z reguły nieprawidłowy rozwój wykazuje od 3 do 5 sąsiadujących trzonów kręgowych.
Przepukliny krążka międzykręgowego w gąbczastych częściach trzonu kręgu (tzw. guzki Schmorla) należą do typowych morfologicznych oznak choroby.
Zwiększony wzrost kości o podłożu kompensacyjnym (podobny do wyrośli kostnych) na przeciwległych płytkach górnych guzków Schmorla nazywany jest objawem Edgrena-–Vaino.
W około 25% przypadków współwystępuje skolioza.119
Nierówności blaszek granicznych, zwężenia przestrzeni międzykręgowych.
W razie potrzeby rezonans magnetyczny w celu potwierdzenia rozpoznania i określenia stopnia choroby.
Wskazania do skierowania do specjalisty
Skierowanie do konsultacji ortopedycznej celem potwierdzenia rozpoznania i ustalenia dalszego postępowania.
Lista kontrolna dotycząca skierowania
Osteochondroza, choroba Scheuermanna
Cel skierowania
Rozpoznanie? Leczenie zachowawcza (ortopedyczne środki pomocnicze)? Operacja?
Wywiad lekarski
Początek? Rozwój/progresja?
Ból obciążeniowy? Czy występuje w spoczynku? Zaburzenia czynności kręgosłupa?
Masa i wzrost ciała. Bardzo pomocne jest przedłożenie krzywej wzrostu.
Diagnostyka obrazowa
RTG: stopień skrzywienia kręgosłupa.
Leczenie
Cele leczenia
Zapobieganie wystąpieniu lub progresji do poważnej deformacji kręgosłupa.
W razie potrzeby łagodzenie bólu.
Ogólne informacje o leczeniu
Doraźne stosowanie leków przeciwbólowych w razie dolegliwości.
Wczesne rozpoznanie ma decydujące znaczenie dla powodzenia leczenia poprzez fizjoterapię i ewentualne ortezy.1210
Leczenie zachowawcze zależy od stopnia deformacji w przebiegu kifozy.
Nie zostało ostatecznie wyjaśnione, czy noszenie gorsetu podtrzymującego lub operacja mogą zapobiec możliwym konsekwencjom choroby.2
Zalecenia dla pacjentów
Różne rodzaje aktywności fizycznej.
Bardzo ważny jest trening siłowy prostowników grzbietu i mięśni brzucha.
Dzieci powinny unikać pozycji zgięciowych, jak np. podczas jazdy rowerem lub wiosłowania.
Należy unikać obciążeń ściskających i skręcających kręgosłup (niektóre sztuki walki, gimnastyka, podnoszenie ciężarów, ciężkie plecaki, itp.).
Konsultacja dotycząca wyboru zawodu z unikaniem czynności obciążających kręgosłup.
Leczenie zachowawcze
Kifoza
Kifoza >50 stopni: leczenie gorsetem
Warunkiem skuteczności gorsetu jest dobra elastyczność kręgosłupa i niezakończony proces wzrostu.
czasCzas noszenia: 23 godziny dziennie w pierwszym roku, a następnie głównie w nocy, aż do zakończenia fazy wzrostu.
Zwykle nie można odwrócić deformacji, które już zaszły.
Konieczna jest również regularna fizjoterapia.
Leczenie chirurgiczne
Leczenie chirurgiczne może być wykonane w przypadkach ciężkiej kifozy >70 stopni, ale jest rozważane głównie po zakończeniu wzrostu.2
Możliwymi wskazaniami do operacji są objawy neurologiczne lub zaburzenia czynności płuc.
Operację można rozważyć także w przypadku dyskomfortu i nieakceptowalnego aspektu estetycznego.
Przebieg, powikłania i rokowanie
Przebieg
W większości przypadków ból i dyskomfort ustępują po zakończeniu wzrostu.
Poza problemami z postawą zazwyczaj nie występują żadne inne dolegliwości.
Powikłania
Skrzywienie kręgosłupa może przeszkadzać pod względem estetycznym.
Jeśli choroba dotyczy odcinka lędźwiowego kręgosłupa toból pleców może występować częściej w wieku dorosłym.
Mogą wystąpić objawy wtórne spowodowane spondylozą.
Powikłania neurologiczne występują bardzo rzadko.
Rokowanie
Rokowanie zależy od stopnia nieprawidłowości postawy.
W przypadku zdecydowanej większości pacjentów rokowanie jest dobre.
Długoterminowe badania sugerują jednak częstszy ból pleców w wieku dorosłym, szczególnie w przypadku zmian w odcinku piersiowo-–lędźwiowym lub lędźwiowym.
Nadwaga jest uważana za niekorzystny czynnik prognostyczny i zwiększa ryzyko wystąpienia bólu pleców w przebiegu choroby.
Informacje dla pacjentów
O czymEdukacja należy poinformować pacjentów?pacjenta
Choroba może powodować ból w fazie wzrostu, który zmniejsza się po jego zakończeniu, lecz prowadzi do trwałej deformacji pleców.
W większości przypadków nie jest konieczne dalsze leczenie poza ćwiczeniami wzmacniającymi mięśnie brzucha i pleców.
W przypadku pacjentów z nadwagą należy dążyć do redukcji masy ciała.
InformacjeMateriały edukacyjne dla pacjentów w Deximed
Scheuermann HWH.W. Kyphosis dorsalis juvenilis. Zeitschrift für orthopädische Chirurgie einschließlich der Heilgymnastik und Massage 1921;, 21: 305-17.
Nowak JEJ.E. Scheuermann disease. Medscape, last updated Sepaktualizacja: 08.09.2020, 2020.emedicine.medscape.com
Fotiadis E., Kenanidis E., Samoladas E., Christodoulou A., Akritopoulos P., Akritopoulou K. Scheuermann's disease: focus on weight and height role., Eur Spine J 2008;, 17: 673-8., PubMed
Damborg F., Engell V., Andersen M., Kyvik KOK.O., Thomsen K. Prevalence, concordance, and heritability of Scheuermann kyphosis based on a study of twins., J Bone Joint Surg Am 2006;, 88: 2133., PubMed
Kiwierski J. Choroba Scheuermanna. Schorzenia i urazy kręgosłupa., (dostęp: 7.02.2024), www.wydawnictwopzwl.pl
Haveman LML.M., van Es HWH.W., ten Berge-Kuipers M. Complaints of back pain in childhood: find curable causes., Ned Tijdschr Geneeskd 2008;, 152: 353-8., PubMed
Kim HJH.J., Green DWD.W. Adolescent back pain., Curr Opin Pediatr 2008;, 20: 37., PubMed
Gaillard F. Elfeky M. Bell D. et al. Scheuermann disease. Radiopaedia.org, dostęp: 7.02.2024, radiopaedia.org
Palazzo C., Sailhan F., Revel M. Scheuermann's disease: an update, Joint Bone Spine, 05.2014, 81(3): 209-14, doi: 10.1016/j.jbspin.2013.11.012, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
Summers BNB.N., Singh JPJ.P., Manns RAR.A. The radiological reporting of lumbar Scheuermann's disease: an unnecessary source of confusion amongst clinicians and patients., Br J Radiol 2008;, 81: 383-5., pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
Bhatia NNN.N., Chow G., Timon SJS.J., Watts HGH.G. Diagnostic modalities for the evaluation of pediatric back pain: a prospective study. , J Pediatr Orthop 2008;, 28: 230-3., PubMed
Gaillard F. Elfeky M. Bell D. et al. Scheuermann disease. Radiopaedia.org (dostęp 7.02.2024) radiopaedia.org
Palazzo C, Sailhan F, Revel M. Scheuermann's disease: an update. Joint Bone Spine. 2014 May;81(3):209-14. doi: 10.1016/j.jbspin.2013.11.012. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
AutorzyOpracowanie
Piotr Piechocki, lekarz, w trakcie specjalizacji z medycyny rodzinnej, Przychodnia Lekarzy Rodzinnych Medimed w Białymstoku (recenzent)
Sławomir Chlabicz, Prof. dr hab. n. med., specjalista medycyny rodzinnej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku (redaktor)
Lino Witte,Dr med., lekarz rezydent, choroby wewnętrzne, Frankfurt(recenzent/redaktor)
Monika Lenz,lekarz rodzinny, Neustadt am Rübenberge(recenzent/redaktor)
Definicja: Deformacja odcinka piersiowego i/lub lędźwiowego kręgosłupa, spowodowana hiperkifozą wskutek sklinowacenia kręgów, występująca w okresie dojrzewania.
Ortopedia/Chirurgia urazowa
Choroba Scheuermanna
/link/258f9c3a70d842e588ea45548da32601.aspx
/link/258f9c3a70d842e588ea45548da32601.aspx
choroba-scheuermanna
SiteDisease
Choroba Scheuermanna
K.Reinhardt@gesinform.de
livem.com#dr.dabrowska@wpparol@konsylium24.pl (patched by linkmapper)