Compare with  
Legend:
inserted text deleted text

Zespół Lennoxa-Gastauta (LGS)

Streszczenie

  • Definicja:Ciężka encefalopatia padaczkowa wieku dziecięcego z triadą silnych napadów drgawek, typowymi zmianami w EEG i opóźnieniem rozwoju. Objawia się w 1–8 roku życia, zwykle z powodu uszkodzenia mózgu.
  • Częstość występowania:4% wszystkich padaczek dziecięcych, roczna chorobowość w wieku 10 lat wynosi 0,26/1000. Chłopcy chorują częściej niż dziewczynki.
  • Objawy:Triada wielokrotnych napadów drgawek, często tonicznych, atypowych napadów nieświadomości, atonicznych, ale także innych, EEG z zespołem iglicy z falą wolną (slow spike wave) i opóźnieniem rozwoju poznawczego.
  • Wyniki:Początkowe częściowo dyskretne objawy z jeszcze nie w pełni rozwiniętą triadą objawów, rozpoznanie często opóźnione. Zmiana wzorca napadów w okresie od dzieciństwa do wieku młodzieńczego. Opóźnienie rozwoju, współistniejące choroby psychiczne i problemy behawioralne. Głównie obecność strukturalnego uszkodzenia mózgu, aberracji genetycznych lub, rzadko, przyczynowych chorób metabolicznych.
  • Diagnostyka:Wywiad lekarski, klinika, charakterystyczny zapis EEG, diagnostyka obrazowa, laboratoryjna i genetyczna.
  • Terapia:Rzadko lecznicza, celem jest wczesne zmniejszenie częstotliwości napadów, aby zapobiec dalszym uszkodzeniom mózgu z powodu aktywności napadowej. Opcje leczenia: Walproinian, lamotrygina, topiramat i inne leki, dieta ketogeniczna, stymulacja nerwu błędnego, operacja padaczki.

Informacje ogólne

Definicja

  • Ciężka encefalopatia padaczkowa wieku dziecięcego z triadą napadów drgawek, typowymi zmianami w EEG i opóźnieniem rozwoju.
  • Triada objawów
    1. Ciężkie napady drgawek (napady toniczne, atypowe napady nieświadomości, napady atoniczne, ale także miokloniczne, uogólnione napady toniczno-kloniczne, napady częściowe i napady z nagłym upadkiem)
    2. W badaniu EEG w czuwaniu rozsiane wolne (<3 hz) fale z iglicami, w badaniu eeg w śnie szybkie (10 hz) rytmiczne wyładowania.>
    3. Opóźniony rozwój umysłowy ze zmianami osobowości i zaburzeniami zachowania1-3
  • Objawia się w 1–8 roku życia, zwykle z powodu uszkodzenia mózgu.
    • W 10-16% przypadków objawy pojawiają się po 8. roku życia.4
  • Słaba odpowiedź na leczenie farmakologiczne

Częstość występowania

  • 3–5% wszystkich padaczek dziecięcych3
  • Chorobowość 0,1–0,28/10000 żywych urodzeń3
  • Zapadalność 2/100 000 dzieci rocznie3
  • 0,6% wszystkich nowo występujących padaczek3
  • 7% wszystkich dzieci z zaburzeniami poznawczymi ma LGS.3
  • 10% wszystkich dzieci z padaczką przed ukończeniem 5. roku życia ma LGS.2
  • Chłopcy chorują znacznie częściej niż dziewczynki w stosunku 5:1.3

Etiologia i patogeneza3

  • Przyczyna jest znana w 70% przypadków.
  • Strukturalne uszkodzenia mózgu
    • encefalopatia niedotlenieniowo-niedokrwienna
    • wady rozwojowe
    • zespoły nerwowo-skórne
    • meningoencefalopatia
    • Idiopatyczne nadciśnienie wewnątrzczaszkowe
    • guzy
  • Przyczyny genetyczne
    • dotychczas zidentyfikowane powiązania genetyczne z LGS dla GABRB3, ALG13, SCN8A, STXBP1, DNM1, FOXG1, CHD2
  • Bardzo rzadkie zaburzenia metaboliczne
    • zaburzenia metabolizmu kreatyny
    • niedobór biotynidazy
  • Kryptogenne/idiopatyczne w 30% przypadków

Czynniki predysponujące

  • W 10–25% przypadków wcześniejszy zespół Westa3
  • Wcześniejsze napady u noworodków
  • Uszkodzenia mózgu we wczesnym dzieciństwie

ICD-10

  • G 40.4 Inne postacie uogólnionej padaczki i zespołów padaczkowych

Diagnostyka

informacje ogólne

  • Trudne i często opóźnione rozpoznanie
  • Triada objawów nie zawsze w pełni rozwinięta na początku, czasami 1-2 lata między pierwszym napadem a pełną triadą objawów2
  • Wczesne rozpoznanie jest niezbędne, aby ograniczyć dalsze uszkodzenia mózgu spowodowane aktywnością napadową.
    • Ujawienie się zespołu Lennoxa-Gastauta w krytycznym wieku rozwoju mózgu z wrażliwą tkanką prowadzi do nieodwracalnego uszkodzenia mózgu.2

Kryteria diagnostyczne

  • Rejestracja napadu za pomocą EEG (rzadko udana)
  • Wykrycie potencjałów typowych dla padaczki w EEG
    • uwaga: 3% wszystkich dzieci ma typowe dla padaczki potencjały w spoczynkowym EEG bez obecności padaczki.
    • Brak dowodów na występowanie potencjałów typowych dla padaczki nie wyklucza rozpoznania.
  • Triada objawów
    1. Ciężkie napady drgawek (głównie małe napady uogólnione, napady toniczne, atypowe napady nieświadomości, napady atoniczne, ale także napady miokloniczne, uogólnione napady toniczno-kloniczne – raczej w późniejszym okresie, napady częściowe i gwałtowne napady z nagłym upadkiem), w 50-75% przypadków napady niedrgawkowe3
    2. W badaniu EEG w czuwaniu rozsiane wolne (<3 hz) fale z iglicami, w badaniu eeg w śnie szybkie (10 hz) rytmiczne wyładowania, w nocy serie napadów z bardzo dyskretnymi objawami.>
    3. Opóźniony rozwój umysłowy ze zmianami osobowości i zaburzeniami zachowania1-3

Diagnostyka różnicowa

  • Zespół Westa
  • Atypowa łagodna padaczka częściowa
  • Rzekomy zespół Lennoxa
  • Ciężka padaczka z wieloma niezależnymi napadami ogniskowymi
  • Zespół Doose'a (padaczka miokloniczno-astatyczna)
  • Zespół Dravet
  • Padaczka z ciągłymi wyładowaniami iglica-fala wolna w czasie snu wolnofalowego (CSWS)
  • Młodzieńcza padaczka miokloniczna
  • Zespół Angelmana
  • Spazmy niemowlęce (które mogą przejść w zespół Lennoxa-Gastauta)

Wywiad lekarski

  • Przeprowadzenie szczegółowego wywiadu przez doświadczonych lekarzy z osobą dotkniętą chorobą, jej rodziną i w razie potrzeby z osobami z jej otoczenia (szkoła, przyjaciele itp.)
  • Ogólny wywiad lekarski
    • ciąża
    • okres noworodkowy
    • rozwój neurologiczny
    • wywiad rodzinny
    • leki
    • wypadki/upadki
    • operacje
  • Wywiad dotyczący napadów (objawy niekiedy nie są rozpoznawane i należy o nie dokładnie zapytać): czynniki wyzwalające, czas, opis, aura, subiektywne doznania dziecka podczas napadu, sinica, ocena nagrań wideo – nagrania z kamery telefonu komórkowego rodziców są cenne, przygryzienie języka, moczenie nocne itp.
  • Powikłania przed- lub okołoporodowe
  • Obecność zespołu Westa, stwardnienia guzowatego, choroby neurometabolicznej

Badanie przedmiotowe

  • Pełne badanie fizykalne
    • Objawy wskazujące na choroby nerwowo-skórne?
    • Oznaki zespołu chorobowego?
    • Oznaki wady metabolicznej/chorób neurometabolicznych?
  • Badanie neurologiczne
  • Jeśli to możliwe, rozwojowa diagnostyka neurologiczna i psychologiczna
  • Zaburzenia poznawcze, motoryczne i sensoryczne?
    • 55% pacjentów ma IQ <50.>3
    • 17% wszystkich dzieci z IQ <20 ma lgs.>4
  • Choroby psychiczne i problemy behawioralne
  • Nieprawidłowości okulistyczne w 88% przypadków5

Diagnostyka laboratoryjna

  • Podstawowa diagnostyka
    • Na, K, Mg, glukoza, podstawowa diagnostyka neurometaboliczna, ewentualnie test przesiewowy na obecność narkotyków lub leków w ramach diagnostyki wstępnej
    • prolaktyna w ciągu 1 godziny po napadzie (prawidłowa w przypadku napadów nieświadomości i dysocjacyjnych, podwyższona w przypadku napadów uogólnionych, a czasami także ogniskowych, niedotlenienia i omdlenia)
    • podwyższony poziom kinazy kreatynowej po napadzie uogólnionym
    • AST, ALT, bilirubina, amylaza, wskaźnik Quicka, PTT przed rozpoczęciem terapii i po 4 tygodniach, w razie potrzeby kontrola wartości patologicznych
  • W przypadku uzasadnionego podejrzenia diagnostyka metaboliczna
  • W przypadku uzasadnionego podejrzenia diagnostyka autoimmunologiczna
    • przeciwciała antyneuronalne (antygeny powierzchniowe komórek neuronalnych)
    • przeciwciała onkoneuronalne (wewnątrzkomórkowe antygeny neuronalne)
    • przeciwciała niespecyficznie skierowane przeciwko strukturom neuronalnym
  • Oznaczanie stężenia leków przeciwpadaczkowych w osoczu
    • w przypadku nawrotu po ustąpieniu napadów
    • w przypadku działań niepożądanych, niewystarczającego działania, politerapii, innych chorób, dawkowania, zmiany dawki
  • Diagnostyka płynu mózgowo-rdzeniowego
    • w przypadku podejrzenia przyczyny zakaźnej
    • w przypadku złożonych drgawek gorączkowych
    • u dzieci w wieku <6 miesięcy>
  • Badania genetyczne
    • analiza chromosomalna, klasyczne kariotypowanie, FISH, badanie całogenomowe z zastosowaniem wysokorozdzielczych mikromacierzy (SNP array), ukierunkowana diagnostyka pojedynczych genów
    • sekwencjonowanie następnej generacji (NGS)
    • w przypadku niejasnej etiologii
    • w przypadku opóźnienia, znamion zespołowych/nieprawidłowości fenotypowych

Diagnostyka u specjalisty

EEG

  • Zapis czuwania, zapis snu, zapisy deprywacji snu/zapisy snu, zapisy długoterminowe/24-godzinne EEG, telemetria wideo/poligrafia
  • Ocena przez specjalistów
    • co najmniej 20 minut (60 minut dla noworodków, jeśli to możliwe), w tym hiperwentylacja i/lub fotostymulacja (metody aktywacji) i faza snu
    • hiperwentylacja przeciwwskazana w przypadku chorób naczyniowo-mózgowych
  • Rejestracja inwazyjna tylko przed planowaną operacją padaczki
  • Wykrycie najprawdopodobniej w ciągu 24 godzin po napadzie

Diagnostyka obrazowa

  • MRI
    • diagnostyka 1. wyboru
    • wykrywanie dysplazji, stwardnienia, wad rozwojowych itp.
  • TK
    • niższa rozdzielczość niż MRI
    • w stanach ostrych
    • do wykrywania małych krwotoków i zwapnień
  • W razie potrzeby funkcjonalny MRI, PET lub SPECT do diagnostyki przedoperacyjnej

Wskazania do skierowania do specjalisty/hospitalizacji

Leczenie

Cele terapii

  • Zmniejszenie częstotliwości napadów (brak napadów jest praktycznie niemożliwy do osiągnięcia)
  • Zminimalizowanie skutków ubocznych leków przeciwpadaczkowych
  • Zapobieganie urazom spowodowanym napadami z nagłym upadkiem
  • Poprawa jakości życia

Ogólne informacje o terapii3

  • Ze względu na brak danych nie istnieją międzynarodowe wytyczne dotyczące leczenia LGS.
  • Leczenie jest zawsze zindywidualizowane i powinno być prowadzone i monitorowane przez doświadczonych specjalistów.
  • Skuteczność leku należy badać indywidualnie dla danego dziecka i typu padaczki.
  • Brak odpowiedzi po prawidłowym zastosowaniu dwóch leków przeciwpadaczkowych uznaje się za farmakooporność.
  • Interdyscyplinarna współpraca z terapeutami
  • Konieczne jest ścisłe przestrzeganie zaleceń dotyczących przyjmowania leków.
  • Często konieczne jest dostosowanie stylu życia (unikanie niedoboru snu, nieregularnego rytmu życia, alkoholu, migoczącego światła lub podobnych indywidualnych czynników, które wywołują napady).

Zalecenia dla pacjentek

  • Kask zapobiegający urazom spowodowanym napadami z nagłym upadkiem

Leczenie farmakologiczne

  • Leki pierwszego wyboru2-3
    • walproinian, lamotrygina, topiramat
    • również klobazam, felbamat, rufinamid, zonisamid, benzodiazepiny, ACTH
  • Kannabidiol w połączeniu z klobazamem, dopuszczony do stosowania w leczeniu zespołu Lennoxa-Gastauta, powinien być podawany zgodnie z zaleceniem NICE6 tylko wtedy, gdy ocena efektu terapeutycznego po 6 miesiącach może prowadzić do 30-procentowego zmniejszenia częstości napadów.
  • Indywidualne studia przypadków z zastosowaniem steroidów lub immunoglobulin4,7
  • Uwaga: Możliwe wystąpienie interakcji w przypadku leczenia farmakologicznego padaczki i współistniejących chorób psychicznych!

Inne opcje leczenia

  • Zobacz artykuł Padaczka u dzieci.
  • Dieta ketogeniczna
  • Operacja padaczki
    • kalozotomia, ogniskowa, lobektomia, hemilobektomia, hemisferektomia
  • Stymulacja nerwu błędnego

Przebieg, powikłania i rokowanie

Przebieg

  • Postępujące ograniczenie funkcji poznawczych, motorycznych i sensorycznych3
    • 95% pacjentów wykazuje deficyty poznawcze w ciągu 5 lat od diagnozy.
    • U 10–20% występuje ograniczony, ale akceptowalny poziom funkcjonowania intelektualnego.3
  • Szybko postępujące otępienie
  • Zmiana wzorca napadu i EEG w przebiegu choroby

Powikłania

  • Urazy spowodowane upadkiem
  • Skutki uboczne leków przeciwpadaczkowych

Rokowanie

  • Negatywne czynniki prognostyczne:2-3
  • Wskaźnik śmiertelności 13,92/1000 osób rocznie3
  • Śmiertelność około 14 razy wyższa niż w zdrowej populacji2
    • najczęstsza przyczyna zgonu SUDEP (Sudden Unexpected Death in Epilepsy)2
  • Po 20 latach od rozpoznania umiera 25% pacjentów.2

Dalsze postępowanie

  • Indywidualne, zwykle w ramach konsultacji pediatrycznej dotyczącej padaczki

informacje dla pacjentów

O czym należy poinformować pacjenta?

  • O możliwościach korzystania z instytucjonalnych i indywidualnych usług wsparcia

Informacje dla pacjentów w Deximed

Quellen

Literatur

  1. Campos-Castello J. Lennox Gastaut Syndrome. Paris, Orphanet 2007. www.orpha.net
  2. Resnick T, Sheth RD. Early Diagnosis and Treatment of Lennox-Gastaut Syndrome. Journal of Child Neurology 2017; 32(11): 947-955. doi:10.1177/0883073817714394 DOI
  3. Mastrangelo M. Lennox–Gastaut Syndrome: A State of the Art Review. Neuropediatrics 2017; 48: 143-151. doi:10.1055/s-0037-1601324 DOI
  4. Brodie MJ, Ben-Menachem E. Cannabinoids for epilepsy: What do we know and where do we go?. Epilepsia 2018; 59: 291-296. doi:10.1111/epi.13973 DOI
  5. Kim BH, Yu YS, Kim S-J. Ophthalmologic Features of Lennox-Gastaut Syndrome. Korean J Ophthalmol 2017; 31(3): 263-267. doi:10.3341/kjo.2015.0161 DOI
  6. National Institute for Health and Care Excellence. Cannabis-based medicinal products. NICE guideline. 11 November 2019. www.nice.org.uk
  7. Ostendorf AP, Ng YT. Treatment-resistant Lennox-Gastaut syndrome: therapeutic trends, challenges and future directions. Neuropsychiatr Dis Treat 2017; 13: 1131-40. doi:10.2147/NDT.S115996 DOI

Autor*innen

  • Anne Strauß, Ärztin in Weiterbildung Pädiatrie, Zentrum für Kinder- und Jugendmedizin, Universitätsklinikum Freiburg
Zespół Lennoxa-Gastauta
Encefalopatia LGS Padaczka Zahamowanie rozwoju psychoruchowego Spazmy niemowlęce Napady drgawek Atypowe napady nieświadomości Drgawki osiowo-toniczne Nagłe napady atoniczne Napady astatyczne Napady miokloniczne Powolne fale z iglicami Zespół iglicy z falą wolną Aktywność typu iglica-fala Dieta ketogeniczna Stymulator nerwu błędnego Kalozotomia
Zespół Lennoxa-Gastauta (LGS)
document-disease document-nav document-tools document-theme
Definicja:Ciężka encefalopatia padaczkowa wieku dziecięcego z triadą silnych napadów drgawek, typowymi zmianami w EEG i opóźnieniem rozwoju. Objawia się w 1–8 roku życia, zwykle z powodu uszkodzenia mózgu.
Pediatria
Zespół Lennoxa-Gastauta
/link/a634aabb879a49f4b78996b8f688ff98.aspx
/link/a634aabb879a49f4b78996b8f688ff98.aspx
zespol-lennoxa-gastauta
SiteDisease
Zespół Lennoxa-Gastauta
K.Reinhardt@gesinform.de
Ksilje.Reinhardt@gesinformlango@nhi.de (patched by linkmapper)no
pl
pl
pl