Definicja: Choroba wirusowa przenoszona przez komary, objawiająca się gorączką i bólem stawów. Choroba prawie zawsze ma charakter samoograniczający się.
Częstość występowania: Choroba występuje głównie w regionach Afryki, w Indiach, Azji Południowo-Wschodniej, na Karaibach i w Ameryce Południowej. Częstość występowania importowanych przypadków wśród osób podróżujących zwiększa się.
Objawy: Główne objawy to gorączka i ból stawów. W niektórych przypadkach ból stawów może trwać miesiącami lub latami.
Wyniki: Wyniki kliniczne to nagły początek gorączki i umiarkowanie pogorszony ogólny stan fizyczny.
Diagnostyka: Wykrywanie przeciwciał w surowicy lub PCR.
Leczenie: Objawowe. Profilaktyka ukąszeń przez komara
informacje ogólne
Definicja
Choroba ta znana jest również jako gorączka Chikungunya.
Choroba wirusowa przenoszona przez komary, objawiająca się gorączką i bólem stawów. Choroba jest samoograniczająca się i ma dobre rokowanie, ale dolegliwości stawowe mogą utrzymywać się przez kilka miesięcy.
Wirus wyizolowano raz pierwszy w 1953 roku po wybuchu epidemii w Tanzanii. Nazwa pochodzi z języka suahili i oznacza „być pochylonym“1.
Częstość występowania
Choroba występuje w cieplejszych regionach Afryki, w Indiach, Azji Południowej i Południowo-Wschodniej, na Półwyspie Arabskim, a w ostatnich latach także na Karaibach i w Ameryce Południowej.
Od 2004 roku w regionach Afryki i Azji pojawiają się większe i długotrwałe ogniska choroby; szacuje się, że zarażonych zostało ponad 2 miliony ludzi.
W latach 2004–2005 na wyspie Reunion i innych wyspach Oceanu Indyjskiego wybuchła epidemia, w której odnotowano ponad 300 000 przypadków zachorowań2.
W 2007 roku odnotowano ogniska choroby w prowincji Rawenna w północnych Włoszech (prawdopodobnie choroba przywleczona przez podróżnego z południowych Indii), a kilka przypadków odnotowano również we Francji.
W 2013 roku odnotowano pierwszy przypadek na Karaibach — później choroba rozprzestrzeniła się w znacznej części Ameryki Środkowej, a pojedyncze przypadki wykryto w Ameryce Północnej.
Wzrosło znaczenie choroby dla osób podróżujących, w Europie regularnie obserwuje się importowane zakażenia.
Etiologia i patogeneza
Chorobę wywołuje wirus Chikungunya (jednoniciowy wirus RNA1)3.
Wirus przenosi się na ludzi przez ukąszenia komarów.
Jest on najczęściej przenoszony przez gatunek komara Aedes aegypti, ten sam, który przenosi również gorączkę denga, żółtą gorączkę i gorączkę Zika. Ten gatunek komara żeruje zwykle w ciągu dnia.
Wirusa Chikungunya mogą przenosić również komary z gatunku Aedes albopticus, występującego w bardziej umiarkowanych strefach klimatycznych. On również żeruje w ciągu dnia.
Wirus nie przenosi się z człowieka na człowieka.
Główny rezerwuar
Głównym rezerwuarem są małpy, ale zarażone mogą być również gryzonie i ptaki.
W przypadku epidemii źródłem dalszego rozprzestrzeniania się wirusa mogą być także ludzie.
Gorączka Chikungunya jako choroba przenoszona przez wektory jest przykładem tego, jak szybko choroby mogą rozprzestrzeniać się na inne części świata, w których są korzystne warunki klimatyczne dla odpowiednich gatunków komara3.
Wirus należy do rodzaju Alphavirus z rodziny Togaviridae. Istnieje kilka chorób, które są wywoływane przez pokrewne wirusy i mają podobny przebieg.
gorączka karelska (choroba z Ockelbo), występująca w krajach skandynawskich
gorączka Sindbis w Afryce, Azji, Australii i Europie
gorączka rzeki Ross w Australii
gorączka O'Nyong-nyong w Afryce
Mechanizmy patofizjologiczne choroby nie są jeszcze w pełni zbadane1.
Czynniki predysponujące
Ukąszenia komarów
Pobyt na obszarach endemicznych
ICD-10
A92.0 Choroba wywołana przez wirus Chikungunya
Diagnostyka
Kryteria diagnostyczne
Zakażenie wirusowe z gorączką i bólem stawów, ew. również bólem głowy, bólami mięśni, wysypką skórną
Czasami występuje osutka grudkowo-plamista lub uogólnione zaczerwienienie skóry. Może ona po ustąpieniu pozostawić brązowawe plamy na skórze. Wysypka pojawia się zwykle 3 lub więcej dni po wystąpieniu choroby i utrzymuje się przez 3–7 dni.
Najczęściej atakowane są stawy stóp i dłoni. Przeważnie zajęcie stawów występuje obustronnie, a szczególnie podatne okazują się stawy wcześniej uszkodzone.
U zdrowych osób choroba zwykle ustępuje samoistnie. U ciężarnych, pacjentów z osłabieniem układu immunologicznego i z ciężkimi chorobami przewlekłymi mogą wystąpić poważne powikłania, takie jak niewydolność płuc i serca lub zakażenie ośrodkowego układu nerwowego.
Możliwy jest dwufazowy przebieg gorączki.
U 5–10% osób zakażonych choroba ma bardziej przewlekły przebieg z przedłużającym się bólem stawów, który trwa miesiącami lub latami.
Odnotowano też łagodne objawy krwotoku, takie jak krwawienie z nosa i dziąseł.
Badanie przedmiotowe
Gorączka i pogorszenie ogólnego stanu fizycznego, ew. wysypka
Ew. zapalenie stawów
Ew. objawy krwotoku spowodowane małopłytkowością
Ew. nieprawidłowości neurologiczne
Badanie uzupełniające
Wykrywanie wirusa z krwi w ciągu pierwszych 3–5 dni choroby przy użyciu PCR lub hodowli wirusa
Przeciwciała IgM są wykrywalne od ok. 5 dni (od 1 do 12 dni) po wystąpieniu objawów i utrzymują się do 12 tygodni.
Przeciwciała IgG są wytwarzane po ok. 2 tygodniach i pozostają obecne przez kilka lat.
Zaleca się korzystanie ze specjalistycznego laboratorium.
Leczenie
Ogólne informacje o leczeniu
Choroba ma charakter samoograniczający się.
Zwykle leczy się tylko objawy za pomocą leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych.
Nie istnieje swoista terapia.
Wyniki badań przedklinicznych wskazują, że sofosbuswir, stosowany przeciwko zapaleniu wątroby typu C, może być skuteczny przeciwko wirusowi Chikungunya, brak jednak badań klinicznych5.
Ciąża
Pacjentki w ciąży są bardziej podatne na ciężki przebieg choroby z powikłaniami w płucach, sercu i mózgu6.
Ryzyko przeniesienia wirusa na dziecko jest niskie.
Podobnie jak wszyscy inni, kobiety w ciąży powinny chronić się przed ukąszeniami komarów.
Repelenty zawierające DEET mogą być stosowane przez kobiety w ciąży.
Profilaktyka
Nie ma szczepionki.
Środki ochrony przed komarami
Należy nosić odzież ochronną, zakrywającą całe ciało (szczególnie wczesnym rankiem i późnym popołudniem, gdy komary są najbardziej aktywne) oraz stosować środki chroniące przed komarami (20% DEET).
spanie pod moskitierą nasączoną permetryną
Na obszarach endemicznych ważne jest wyeliminowanie miejsc lęgowych komarów w pobliżu domów mieszkalnych; kontrola wektorów.
Personel medyczny i turyści powinni być świadomi ryzyka zarażenia wirusem Chikungunya. Zaleca się, aby kobiety w ciąży, osoby z osłabionym układem immunologicznym i osoby z poważnymi chorobami przewlekłymi przed ew. podróżą do obszarów epidemicznych skonsultowały się z lekarzem w celu uzyskania indywidualnej porady.
Personel laboratoryjny pracujący z próbkami krwi pobranymi od osób podejrzanych o zakażenie musi przestrzegać standardowych środków ostrożności, aby zapobiec przeniesieniu wirusa, ponieważ zdarzają się takie przypadki.
Przebieg, powikłania i rokowanie
Przebieg
Zwykle łagodny przebieg i samoograniczająca się choroba
Czas trwania ostrej fazy choroby wynosi 3–7 dni.
Utrzymujący się ból stawów po ostrej fazie choroby nie jest rzadkością.
Mogą wystąpić poliartralgia, sztywność poranna, zapalenie pochewki ścięgnistej i zespół Raynauda.
Niektórzy pacjenci doświadczają przedłużonego przebiegu choroby ze zmęczeniem i objawami ogólnymi.
U pacjentów z osłabionym układem immunologicznym przebieg choroby może być cięższy.
Powikłania
Niewydolność płuc i serca
Zapalenie mózgu rozpoznano podczas epidemii na wyspie Reunion u 8,5 na 100 000 pacjentów, z najwyższą zapadalnością w grupach wiekowych poniżej 1 roku (187 na 100 000) i powyżej 65 lat (37 na 100 000)2.
W grupie z zapaleniem mózgu śmiertelność wynosiła 16,6%.
W grupie dzieci poniżej pierwszego roku życia, u których wystąpiło zapalenie mózgu, 30–45% miało przy wypisie ze szpitala następstwa ze strony OUN.
Na wyspie Reunion odnotowano ponad 200 zgonów będących bezpośrednim lub pośrednim następstwem gorączki Chikungunya, głównie wśród osób starszych z chorobą podstawową.
Inne możliwe, ale rzadkie powikłania to zapalenie błony naczyniowej i inne choroby oczu, utrata słuchu, zapalenie wątroby1
Rokowanie
W przypadku osób niemających innych chorób rokowanie jest dobre.
Ryzyko przebiegu w postaci krwotocznej jest niższe niż w przypadku gorączki denga1.
Gerardin P, Couderc T, Bintner M, et al. Chikungunya virus - associated encephalitis. A cohort study on La Réunion Island, 2005-2009. Neurology, 2016 Jan 5;86(1):94-102. www.ncbi.nlm.nih.gov
Parola P, de Lamballerie X, Jourdan J, et al. Novel Chikungunya virus variant in travelers returning from Indian Ocean islands. Emerg Infect Dis 2006; 12: 1493-9. PubMed
Simon F, Savini H, Parola P. Chikungunya: a paradigm of emergence and globalization of vector-borne diseases. Med Clin North Am 2008; 92:1323. PubMed
Ferreira AC, Reis PA, de Freitas CS, et al. Beyond members of the Flaviviridae family, sofosbuvir also inhibits chikungunya virus replication. Antimicrob Agents Chemother. 2018. pmid:30455237 www.ncbi.nlm.nih.gov
Centers for Disease Control and Prevention. Chikungunya Virus. 2015. www.cdc.gov
Autoren
Birgit Wengenmayer, Dr. med., Fachärztin für Allgemeinmedizin, Freiburg
A920
Chikungunyavirussykdom Chikungunyavirus-sykdom
Ukąszenie przez komara Gorączka Bóle stawów Gorączka Chikungunya Choroba przenoszona przez wektory
Definicja: Choroba wirusowa przenoszona przez komary, objawiająca się gorączką i bólem stawów. Choroba prawie zawsze ma charakter samoograniczający się. Częstość występowania: Choroba występuje głównie w regionach Afryki, w Indiach, Azji Południowo-Wschodniej, na Karaibach i w Ameryce Południowej. Częstość występowania importowanych przypadków wśród osób podróżujących zwiększa się.
Choroby zakaźne
Gorączka chikungunya
/link/e04c79a18e5e4fdc814bc0c1a09d4c0b.aspx
/link/e04c79a18e5e4fdc814bc0c1a09d4c0b.aspx
goraczka-chikungunya
SiteDisease
Gorączka chikungunya
K.Reinhardt@gesinform.de
Kanders@nhi.Reinhardt@gesinform.de (patched by linkmapper)no