Definicja: Gorączka powrotna to zakażenie krętkami wywoływane przez różne gatunki Borrelia, powodujące posocznicę z typową, nawracającą gorączką. Choroba przenoszona jest przez wszy (typ epidemiczny, Louse-borne Relapsing Fever — LBRF) lub kleszcze (tropikalny typ endemiczny, Tick-borne Relapsing Fever — TBRF).
Częstość występowania: Przenoszona przez kleszcze gorączka powrotna występuje endemiczniew regionach tropikalnych/podzwrotnikowych. Przenoszona przez wszy gorączka powrotna może występować epidemicznie w złych warunkach higienicznych.
Objawy: Objawami są nagłe wystąpienie gorączki, dreszcze, ból głowy. Po kilku dniach nagłe ustąpienie gorączki na kilka dni, a później ponowny epizod (epizody) gorączkowe.
Wyniki: W obrazie klinicznym dominuje posocznica, ew. występuje wysypka na kończynach.
Rozpoznanie: Wykrycie czynnika za pomocą mikroskopii krwi podczas ataku gorączkowego.
Leczenie: Stosuje się antybiotyki. Podczas leczenia może wystąpić reakcja Jarischa-Herxheimera.
informacje ogólne
Definicja
Gorączka powrotna to zakażenie krętkami wywoływane przez różne gatunki krętków Borrelia, powodujące posocznicę z typową nawracającą gorączką.
Choroba przenoszona jest przez wszy (typ epidemiczny, Louse-borne Relapsing Fever — LBRF) lub kleszcze (tropikalny typ endemiczny, Tick-borne Relapsing Fever — TBRF).
Częstość występowania
Gorączka powrotna przenoszona przez kleszcze (TBRF)
Występuje endemicznie na dużych obszarach tropikalnych i subtropikalnych, w rzadkich przypadkach przenoszona przez turystów, którzy przebywali w prymitywnych warunkach w krajach rozwijających się.
Naturalne ogniska istnieją m.in. w Afryce Środkowej, Wschodniej i Południowej (Borrelia duttonii), w Hiszpanii, Portugalii, Maroku, Algierii, Tunezji (B. hispanica), w Iranie i Azji Centralnej (B. latyshevii), w Chinach, Indiach, Azji Środkowej, Egipcie, WNP (B. persica), na południu Stanów Zjednoczonych, w Meksyku, Ameryce Środkowej i Południowej (B. mazottii).
Gorączka powrotna przenoszona przez wszy (LBRF)
Może występować w złych warunkach higienicznych (niedostateczna higiena osobista, higiena odzieży i mieszkania), takich jak te występujące w miejscach zbiorowego zakwaterowania i obozach dla uchodźców.
Istnieją ograniczone geograficznie ogniska endemiczne w Afryce Północnej, Środkowej i Wschodniej, Azji i Ameryce Południowej; ich liczba zmniejsza się w ostatnich latach.
W 2002 roku u osób bezdomnych w Marsylii wykryto przeciwciała przeciwko Borrelia recurrentis; prawdopodobne jest wystąpienie niewykrytego, niewielkiego ogniska choroby1.
Etiologia i patogeneza
Gorączka powrotna przenoszona przez kleszcze
Przenoszona przez ukąszenia kleszczy (kleszcze miękkie z rodzaju Ornithodorus), rezerwuarem są gryzonie lub inne zwierzęta.
Patogen może utrzymywać się w kleszczu przez całe życie (5–10 lat)2.
Patogen jest przenoszony już od początku odżywiania krwią2.
Zakażenie człowieka od człowieka nie jest możliwe.
Gorączka powrotna przenoszona przez wszy
Przenoszona przez wszy odzieżowe (Pediculus humanus corporis), które wywołują zakażenie spowodowane Borrelia recurrentis.
Wszy zarażają się przez ssanie krwi gryzonia lub zarażonej osoby.
Wszy nie gryzą, patogeny dostają się pod skórę przez drobne uszkodzenia spowodowane swędzeniem i drapaniem (nienaruszonej skóry1).
Dorosła wesz mierzy do 3,6 mm, a owalne jaja 0,8 mm.
Wszy i ich jaja nie znajdują się na skórze, ale na odzieży (w szwach).
Wszy odzieżowe z dala od żywiciela tracą zdolność do zarażania i przetrwania po około dwóch dniach z powodu odwodnienia/braku pożywienia.
W populacjach zarażonych wszawicą mogą wystąpić duże epidemie.
Ostatnia epidemia w Europie miała miejsce wśród żołnierzy w okopach podczas I wojny światowej.
Czynniki predysponujące
Przenoszeniu gorączki powrotnej przez wszy sprzyjają ciasnota mieszkaniowa, niedożywienie i zimny klimat.
Na zwiększone ryzyko gorączki powrotnej przenoszonej przez kleszcze są narażone niektóre grupy zawodowe na obszarach endemicznych.
ICD-10
A68 Gorączka powrotna
A68.0 Gorączka powrotna przenoszona przez wszy
A68.1 Gorączka powrotna przenoszona przez kleszcze
A68.9 Gorączka powrotna, nieokreślona
Diagnostyka
Kryteria diagnostyczne
Wywiad lekarski i objawy kliniczne, wskazujące na chorobę
Gorączka powrotna przenoszona przez wszy i przenoszona przez kleszcze są klinicznie nie do odróżnienia od siebie. Gorączka powrotna przenoszona przez kleszcze trwa jednak dłużej i ma cięższy przebieg.
Gwałtowny początek, któremu towarzyszą dreszcze, wysoka gorączka, silne bóle głowy, mięśni i stawów3.
Pierwszy epizod gorączki kończy się nagle kryzysem z drżeniem, dalszym wzrostem temperatury, zwiększoną częstością akcji serca i wysokim ciśnieniem tętniczym. Cały epizod trwa około 15 do 30 minut4.
Wysoka gorączka (do 43°C) może doprowadzić do majaczenia oraz rozwoju różnych objawów neurologicznych i psychicznych.
Objawy neurologiczne (ok. 2%), szczególnie w przypadku zakażeń B. duttoni i B. turicatae2
Po trwającej około tygodnia przerwie bez gorączki zwykle następuje nowy atak gorączkowy trwający od dwóch do trzech dni.
Z reguły następuje kilka kolejnych ataków gorączkowych, które stopniowo słabną.
Czasami na rękach i nogach pojawia się wysypka.
Badanie przedmiotowe
Ew. wykrycie kleszczy lub wszy
Gorączka i pogorszenie ogólnego stanu fizycznego, ew. hepatomegalia i splenomegalia, ew. żółtaczka
Różne rodzaje wysypki skórnej
W przypadku gorączki powrotnej przenoszonej przez kleszcze ew. krwotoki (krwawienie z nosa, krwiomocz, krwawa biegunka)2
Badanie uzupełniające w praktyce lekarza rodzinnego
Często występuje łagodna niedokrwistość i małopłytkowość.
Diagnostyka u specjalisty
Badania mikroskopowe rozmazu krwi (mikroskopia ciemnego pola, badanie barwionego rozmazu krwi, gruba kropla) w okresach gorączki
z barwieniem metodą Wrighta lub Giemsy
Widoczne są duże krętki.
Wykrywanie patogenów w posiewie jest możliwe, ale trudne i czasochłonne.
Wykrywanie swoistych przeciwciał nie ma większego znaczenia praktycznego ze względu na zmienność antygenową patogenów.
Leczenie
Cele terapii
Zapobieganie ukąszeniom kleszczy
Wyleczenie zakażenia
Ogólne informacje o leczeniu
W przypadku podejrzenia gorączki powrotnej konieczna jest natychmiastowa hospitalizacja.
Antybiotyki są podawane w warunkach szpitalnych.
Na początku leczenia farmakologicznego może (w ok. 75% przypadków) dojść do reakcji Jarischa-Herxheimera.
Reakcja Jarischa-Herxheimera
Reakcja jest spowodowana nagłym rozpadem krętków i uwolnieniem cytokin, w tym czynnika martwicy nowotworów (TNF).
Reakcja charakteryzuje się gorączką i pogorszeniem obrazu klinicznego.
Stan poprawia się po podaniu kwasu acetylosalicylowego.
Zapobieganie jest możliwe dzięki podawaniu przeciwciał TNF.
Leczenie farmakologiczne
Gorączka powrotna przenoszona przez wszy
pojedyncza dawka tetracykliny, doksycykliny lub erytromycyny
tetracyklina w tabletkach 500 mg, doksycyklina 200 mg lub erytromycyna w kapsułkach 500 mg5
pojedyncza dawka benzylopenicyliny
Gorączka nawrotowa przenoszona przez kleszcze
tetracyklina, doksycyklina lub erytromycyna, możliwy też chloramfenikol
tetracyklina w tabletkach 250 mg: 4 x dziennie po 2 tabletki (0,5 g) przez 7 dni lub
doksycyklina 100 mg: 2 x 1 tabletka dziennie przez 7 dni lub
erytromycyna w kapsułkach 250 mg: 4 x dziennie po 2 kapsułki (0,5 g) przez 7 dni2,5
Profilaktyka
Unikać ukąszeń kleszczy na obszarach endemicznych. Szybkie usuwanie kleszczy nie jest pomocne w przypadku gorączki powrotnej przenoszonej przez kleszcze, ponieważ patogen jest przenoszony już wkrótce po rozpoczęciu ssania krwi2.
Odwszawianie, zwalczanie wszy za pomocą środków owadobójczych
Nie ma skutecznej chemoprofilaktyki ani szczepionki.
Przebieg, powikłania i rokowanie
Przebieg
Okres wylegania wynosi od pięciu do 15 dni.
Leczenie skraca pierwszy epizod choroby i w dużej mierze zapobiega nawrotom.
Powikłania
Powikłania mogą mieć postać zapalenia płuc, zapalenia tęczówki i ciała rzęskowego oraz deficytów neurologicznych, takich jak np. porażenie nerwu twarzowego i głuchota.
Powikłaniami są również m.in. uszkodzenie mięśnia sercowego, zapalenie nerek i zapalenie stawów.
Zgon może nastąpić w przypadku pacjentów starszych, osłabionych lub bardzo młodych.
U ciężarnych pacjentek z gorączką powrotną przenoszoną przez kleszcze występuje zwiększone ryzyko przedwczesnego porodu lub poronienia oraz niskiej masy urodzeniowej2.
Rokowanie
Rokowanie jest na ogół dobre.
U pacjentów osłabionych wiekiem lub chorobą przebieg może być ciężki.
Śmiertelność nieleczonej choroby wynosi 2–10%. W przypadku gorączki powrotnej przenoszonej przez wszy śmiertelność nieleczonej choroby wynosi do 10–40%.
Rozwija się tymczasowa, swoista dla typu odporność.
informacje dla pacjentów
O czym należy poinformować pacjentów?
Rokowanie jest dobre w przypadku leczenia choroby.
Definicja: Gorączka powrotna to zakażenie krętkami wywoływane przez różne gatunki Borrelia, powodujące posocznicę z typową, nawracającą gorączką. Choroba przenoszona jest przez wszy (typ epidemiczny, Louse-borne Relapsing Fever — LBRF) lub kleszcze (tropikalny typ endemiczny, Tick-borne Relapsing Fever — TBRF).
Choroby zakaźne
Gorączka nawracająca
/link/7161bb67f1a9473ebb1c903d6daacb2a.aspx
/link/7161bb67f1a9473ebb1c903d6daacb2a.aspx
goraczka-nawracajaca
SiteDisease
Gorączka nawracająca
K.Reinhardt@gesinform.de
Kanders@nhi.Reinhardt@gesinform.deno (patched by linkmapper)