Definicja: Pierwotna choroba zwyrodnieniowa stawów: bez patologicznej kinematyki jako przyczyny choroby. Wtórna choroba zwyrodnieniowa stawów: z powodu odchyleń w biomechanice fizjologicznej.
Częstość występowania: Bardzo częsta, niemal 1/4 wszystkich kobiet w wieku powyżej 55 lat.
Objawy: Ból zależny od obciążenia w przedniej części kolana, szczególnie przy zgięciu kolan, a także przy np. kucaniu, wchodzeniu po schodach lub wchodzeniu pod górę.
Wyniki: Ew. trzeszczenia. Często patologiczne prowadzenie rzepki, zwykle lateralizacja.
Diagnostyka: RTG, przy planowaniu operacji ew. RM i/lub TK.
Leczenie: Zawsze najpierw należy spróbować leczenia zachowawczego. Jeśli ból nie ustępuje, można zastosować różne opcje chirurgiczne w celu optymalizacji mechaniki stawu, ew. wymianę stawu rzepkowo-udowego.
informacje ogólne
Definicja
Choroba zwyrodnieniowa stawu rzepkowo-udowego
postać pierwotna: bez patologicznej kinematyki jako przyczyny choroby
postać wtórna: wynikająca z odchyleń w fizjologicznej biomechanice stawu rzepkowo-udowego
Częstość występowania
Bardzo częsty obraz kliniczny
Problem dotyczy 24% kobiet i 11% mężczyzn w wieku powyżej 55 lat1.
U ponad połowy pacjentów z objawową gonartrozą występuje choroba zwyrodnieniowa stawu rzepkowo-udowego, a także choroba zwyrodnieniowa stawu piszczelowo-udowego2.
W większości przypadków wtórna choroba zwyrodnieniowa stawów spowodowana jest patologiczną biomechaniką, pierwotna choroba zwyrodnieniowa stawów występuje tylko w 8% przypadków.
Etiologia i patogeneza
W większości przypadków choroba zwyrodnieniowa stawu rzepkowo-udowego jest spowodowana zaburzoną biomechaniką (wtórna choroba zwyrodnieniowa stawów) z niespójnością powierzchni stawowych między rzepką a bloczkiem kości udowej (powierzchnia ślizgowa brzusznej, dystalnej części kości udowej).
Przyczyną tej niespójności jest bardzo często wrodzona dysplazja bloczka kości udowej.
Innymi przyczynami są stany pourazowe lub zaburzenia kinematyki kolana spowodowane deformacjami osiowymi lub rotacyjnymi kości udowej i/lub piszczelowej.
W większości przypadków występuje zwiększony ucisk po bocznej stronie stawu.
Objawy choroby wahają się od stanu bezobjawowego, przez łagodny ból w przedniej części kolana, aż do znacznych trudności w chodzeniu, zwłaszcza po schodach5.
Ból kolana wywołany obciążeniem, który występuje szczególnie przy silnym zgięciu kolana:
wstawanie z pozycji siedzącej
wchodzenie pod górę/schodzenie w dół
wchodzenie po schodach
Uraz lub operacja w wywiadzie?
Oględziny
Odchylenia osi nóg (kolano koślawe/szpotawe)
Nieprawidłowe ustawienia stopy (wysokie podbicie, płaskostopie, płaskostopie poprzeczne, ...)
Kąt >20 stopni jest związany z patologiczną biomechaniką rzepkowo-udową skutkującą chorobą zwyrodnieniową stawów.
często większy kąt u kobiet z powodu szerszej miednicy
Badanie przedmiotowe
Możliwe trzeszczenia podczas poruszania rzepką
objaw Zohlena wskazujący na uraz chrząstki zarzepkowej
procedura
pacjent w pozycji leżącej na plecach, nogi wyprostowane
Osoba przeprowadzająca badanie naciska górny biegun rzepki kciukiem i palcem wskazującym dystalnie (doogonowo) i lekko w kierunku podłogi.
Pacjent proszony jest o napięcie mięśnia czworogłowego, który dociska rzepkę do kłykci kości udowej.
objaw dodatni: ból
Badanie prowadzenia rzepki
w aktywnym zgięciu i wyproście stawu kolanowego
przemieszczenie przyśrodkowe czy boczne?
Diagnostyka obrazowa u specjalisty
W celu potwierdzenia rozpoznania i planowania operacji, a także w celu wykluczenia dodatkowych bezobjawowych zwyrodnień piszczelowo-udowych stosuje się następujące techniki radiologiczne:
radiogram całej nogi w projekcji AP do oceny deformacji osiowych
projekcja w pozycji Rosenberga (PA w zgięciu 45 stopni) do oceny tylnego stawu piszczelowo-udowego
projekcja boczna („True Lateral View“) do oceny wysokości rzepki i stawu rzepkowo-udowego
radiogram rzepki (w razie potrzeby w zgięciu 30, 60, 90 stopni) do oceny kształtu rzepki i jej relacji z bloczkiem (przechylenie/pochylenie, lateralizacja)
ew. TK i/lub badanie rezonansu magnetycznego (RM) do oceny wewnętrznych struktur kolana (chrząstka, łąkotki i więzadła/stabilność), prowadzenia rzepki i innych parametrów biomechanicznych, np. odległość między guzowatością piszczeli a bruzdą bloczka kości (TT-TG)
Wskazania dla skierowania do specjalisty
W przypadku utrzymujących się dolegliwości z ograniczeniem czynności życia codziennego pomimo leczenia zachowawczego
Leczenie
Ogólne informacje o leczeniu
W pierwszej kolejności zawsze należy podjąć próbę leczenia zachowawczego.
Jeśli leczenie zachowawcze nie powiedzie się, istnieją różne opcje leczenia chirurgicznego w celu skorygowania patologii biomechanicznych, ewentualnie z implantacją protezy stawu rzepkowo-udowego.
Środki te służą przede wszystkim poprawie centrowania rzepki i zmniejszeniu lateralizacji w stawie rzepkowo-udowym.
Opaska stabilizacyjna podtrzymująca staw kolanowy może złagodzić ból6.
Według najnowszej metaanalizy obejmującej ponad 50 badań dostawowa iniekcja kwasu hialuronowego w gonartrozie znacząco łagodzi objawy bólowe i poprawia funkcjonalność7.
Dane z badań dotyczących izolowanej choroby zwyrodnieniowej stawu rzepkowo-udowego są jednak bardzo ograniczone.
W chorobie zwyrodnieniowej stawu rzepkowo-udowego można rozważyć dodatkową terapię w formie dostawowego podania kwasu hialuronowego.
Leczenie chirurgiczne
Jeśli leczenie zachowawcze zawiedzie, dostępne są różne opcje leczenia chirurgicznego, w tym:
wydłużenie troczka bocznego w celu odciążenia bocznej powierzchni przylegania rzepkowo-udowego poprzez zmniejszenie nacisku
częściowa facetektomia boczna
usunięcie osteofitów na rzepce
przesunięcie guzowatości
osteotomia z medializacją guzowatości
wymiana stawu rzepkowo-udowego w przypadku izolowanej choroby zwyrodnieniowej stawu rzepkowo-udowego
W porównaniu z wszczepieniem całkowitej protezy stawu kolanowego pacjenci z protezą stawu rzepkowo-udowego nowej generacji wykazują porównywalnie dobre wyniki czynnościowe przy mniejszej inwazyjności zabiegu; jednocześnie należy wziąć pod uwagę wyższy wskaźnik rewizji.
W przypadku dodatkowych zaawansowanych zmian zwyrodnieniowych w przedziałach piszczelowo-udowych stawu kolanowego preferowana jest endoproteza całkowita.
Ze względu na złożoność stawu rzepkowo-udowego w celu uzyskania optymalnego nastawienia (ustawienia kolana lub stawu rzepkowo-udowego w osi fizjologicznej) często wymagane jest łączone postępowanie chirurgiczne.
Johnson DS, Turner PG. Replacement for patellofemoral arthritis. Knee 2019; 26(6): 1166-70. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
Hart HF, Stefanik JJ, Wyndow N, et al. The prevalence of radiographic and MRI-defined patellofemoral osteoarthritis and structural pathology: a systematic review and meta-analysis. Br J Sports Med 2017; 51(16): 1195-208. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
Sanders TL, Pareek A, Johnson NR, et al. Patellofemoral Arthritis After Lateral Patellar Dislocation: A Matched Population-Based Analysis.. Am J Sports Med 2017; 45(5): 1012-17. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
Patel D. Patellofemoral arthritis. Medscape, last updated Dec 11, 2019. emedicine.medscape.com
Callaghan MJ, Parkes MJ, Hutchinson CE, et al. A randomised trial of a brace for patellofemoral osteoarthritis targeting knee pain and bone marrow lesions. Ann Rheum Dis 2015. doi:10.1136/annrheumdis-2014-206376 pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
Hosseini SA, Mohammadi R, Noruzi S, et al. Evolution of hydrogels for cartilage tissue engineering of the knee: A systematic review and meta-analysis of clinical studies. Joint Bone Spine 2021. www.sciencedirect.com
Autor*innen
Lino Witte, Dr. med., Arzt in Weiterbildung, Innere Medizin, Frankfurt
M222; M228
Patellofemoral artrose artrose i patella
Choroba zwyrodnieniowa stawu rzepkowo-udowego Ból kolana Gonartroza Zespół bólu rzepkowo-udowego Zespół bólowy przedniego przedziału kolana Rozmiękanie chrząstki
Definicja: Pierwotna choroba zwyrodnieniowa stawów: bez patologicznej kinematyki jako przyczyny choroby. Wtórna choroba zwyrodnieniowa stawów: z powodu odchyleń w biomechanice fizjologicznej.
Ortopedia/Chirurgia urazowa
Choroba zwyrodnieniowa stawu rzepkowo-udowego
/link/4309f8fab15441c888b110114be1914e.aspx
/link/4309f8fab15441c888b110114be1914e.aspx
choroba-zwyrodnieniowa-stawu-rzepkowo-udowego
SiteDisease
Choroba zwyrodnieniowa stawu rzepkowo-udowego
K.Reinhardt@gesinform.de
Ksilje.Reinhardt@gesinformlango@nhi.de (patched by linkmapper)no