Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne u dzieci i młodzieży (OCD)

Streszczenie

• Definicja: Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne charakteryzują się nawracającymi, niepokojącymi, niepożądanymi i natrętnymi obsesyjnymi myślami lub kompulsjami.
• Częstość występowania:  Chorobowość wynosi 0,5‒2% wśród dzieci w wieku od 7 do 16  lat. W wielu przypadkach zaburzenie ma charakter subkliniczny.
• Objawy: Obsesyjne myśli (obsesje): niepokojące myśli, spostrzeżenia lub impulsy, które powtarzają się i/lub utrzymują pomimo świadomości, że są niewłaściwe i pomimo chęci przeciwstawienia się im.
• Wynik badania: Kompulsje — stereotypowe zachowania, które są stale powtarzane pomimo świadomości, że są niewłaściwe i pomimo chęci przeciwstawienia się im.
• diagnostyka: Inne badania rzadko są konieczne.
• Leczenie: Zalecanym leczeniem jest terapia poznawczo-behawioralna z zapobieganiem ekspozycji i reakcji, w razie potrzeby uzupełniona podawaniem sertraliny.

informacje ogólne

Definicja

• Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne (ang. obsessive-compulsive disorder — OCD)
• Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne charakteryzują się nawracającymi, niepokojącymi, niepożądanymi i natrętnymi obsesyjnymi myślami lub kompulsjami¹.
• Obraz kliniczny zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego charakteryzuje się kluczowymi cechami, które można zaobserwować w stabilny sposób ponad granicami kulturowymi i w czasie.
• Pacjenci zazwyczaj zgłaszają
  • Nieprzyjemne myśli, wyobrażenia i impulsy do działania (natręctwa), które narzucają się świadomości (ang. obsessions).
  • Zrytualizowane łańcuchy myśli i działań (kompulsje), które są zwykle wykonywane w celu odparcia lub zneutralizowania natręctw awersyjnych.
• Obsesyjne myśli (obsesje)
  • niepokojące myśli, spostrzeżenia lub impulsy, które powtarzają się i/lub utrzymują pomimo świadomości, że są niewłaściwe i pomimo chęci przeciwstawienia się im.
  • Dziecko lub nastolatek postrzega je jako bezsensowne lub nie do zniesienia.
• Kompulsje
  • Stereotypowe zachowania, które są stale powtarzane pomimo świadomości, że są niewłaściwe i pomimo chęci przeciwstawienia się im.
  • Działanie to nie ma sensu, ale służy odpędzeniu katastroficznych myśli i lęków.
• Wiele prawidłowo rozwijających dzieci wykazuje w pewnym okresie czasu tendencję do kompulsji i obsesyjnych myśli, które nie są częścią późniejszego zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego.

częstość występowania

• Od 0,5 do 2% dzieci w wieku od 7 do 16 lat (u wielu występuje zaburzenie subkliniczne)²
• Zaburzenie zwykle rozpoczyna się między 10. a 13. rokiem życia, nieco wcześniej u chłopców niż u dziewcząt. ³
• Według badań, więcej chłopców niż dziewcząt cierpi na to zaburzenie przed okresem dojrzewania, podczas gdy po okresie dojrzewania sytuacja jest odwrotna. Oznacza to, że zaburzenie zaczyna się nieco wcześniej u chłopców, a następnie częściej jako zaburzenie współistniejące z zespołem Tourette'a.

Etiologia i patogeneza

• Przyczyny nie są znane.
• Objawy należy odróżnić od prawidłowego rozwoju dziecka.
  • Okresy kompulsyjnych rytuałów są częścią prawidłowego rozwoju wielu dzieci, np. gdy unikają nachodzenia na linie na chodniku, mają swoje rytuały przed snem, wybierają szczęśliwe liczby itp.
  • Rozpoznanie OCD powinno być brane pod uwagę tylko w przypadkach, gdy dzieci są ograniczone w codziennych czynnościach lub gdy cierpią.
• Czynniki genetyczne współdziałają z czynnikami środowiskowymi. ⁴
  • Częstość występowania w najbliższym środowisku rodzinnym jest zwiększona. Metaanaliza wykazała, że osoby z OCD są czterokrotnie bardziej narażone na posiadanie krewnego z OCD niż osoby bez OCD.
  • Badania wśród bliźniąt wskazują na czynniki genetyczne.
  • Urazy i zakażenia mózgu mogą powodować objawy obsesyjno-kompulsyjne.
  • Stresujące czynniki w rodzinie/środowisku, w którym dziecko dorasta, mogą być przyczyną zaburzenia i/lub je utrwalać.
• Dysfunkcja obwodów układu korowo-prążkowiowo-wzgórzowego mózgu?
  • Kilka badań wskazuje, że w patogenezę zaangażowana jest dysregulacja układu neuroprzekaźników serotoninowych.
  • Badania obrazowe, badania genów kandydujących i badania neurochemiczne sugerują, że przyczyną może być również zaburzenie regulacji glutaminianu.
  • Wpływ SSRI na OCD potwierdza teorię serotoninową.
• Reakcja autoimmunologiczna na zakażenie paciorkowcami
  • Sugeruje się również, że jest to czynnik etiologiczny u dzieci⁵.
• chorób współwystępujących
  • Zaburzenia współistniejące występują w około 75% wszystkich przypadków⁶.
  • W ostatnich latach często udokumentowano współwystępowanie zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych z innymi zespołami, zwłaszcza autyzmem i zespołem Aspergera⁷.
  • Istnieje również znaczna współchorobowość między OCD a zespołem Tourette'a, który występuje u około jednej trzeciej do połowy wszystkich dzieci z OCD⁸.

Patologie

• OCD jest zaburzeniem neuropsychiatrycznym i, w oparciu o model neuropsychologiczny, reprezentuje obsesje i kompulsje, instynktowne zachowania i wzorce myślowe, których pacjent z OCD nie może stłumić, ale musi na nie reagować.
• Wiele zjawisk w spektrum OCD można również analizować funkcjonalnie na podstawie wyuczonych zachowań⁹. Teoria ta leży u podstaw najskuteczniejszej metody leczenia OCD, a mianowicie terapii poznawczo-behawioralnej¹⁰.
• Pod względem poznawczym pacjent charakteryzuje się automatycznym wzorcem myślowym z głównie katastroficznymi myślami i obrzydzeniem¹¹.
• Serotonina odgrywa ważną rolę jako neuroprzekaźnik w obszarach mózgu, na które wpływ ma OCD: wzgórze, zwoje podstawy i kora oczodołowo-czołowa¹².

czynniki predysponujące

• Cechy osobowości, takie jak skromność, perfekcjonizm, ew. z niewielkimi subklinicznymi cechami kompulsyjnymi. Te cechy nie muszą jednak być koniecznie obecne.

ICD-10

• F42 Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne
  • F42.0 Zaburzenie z przewagą myśli czy ruminacji natrętnych
  • F42.1 Zaburzenie z przewagą czynności natrętnych [rytuały obsesyjne]
  • F42.2 Myśli i czynności natrętne, mieszane

diagnostyka

Kryteria diagnostyczne

• Aby spełnić kryteria diagnostyczne dla OCD zgodnie z ICD-10, obsesyjne myśli, kompulsje albo oba te objawy muszą dominować przez ponad 2 tygodnie i powodować pewien stopień niepokoju lub zakłócać codzienne czynności.
• Pacjent musi być świadomy, że są to jego własne myśli i że nie zostały one spowodowane przez kogoś innego lub coś z zewnątrz.
• Lżejsze rytuały mogą być tymczasowe. Zwykle występują u dzieci i nie uzasadniają tego rozpoznania. Na przykład:
  • rytuały przed snem
  • szczęśliwe liczby
  • unikanie nachodzenia na linie na chodniku
• Rozpoznanie (ICD-10) ustala się przy:
  • A. obsesjach (obsesyjne myśli, koncepcje, wyobrażenia) lub kompulsje (kompulsje)
  • B. Muszą być spełnione następujące warunki:
    1. Obsesyjne myśli lub kompulsje są uznawane przez pacjenta za własne lub występują bezpośrednio u pacjenta (nie są powodowane wpływami zewnętrznymi).
    2. Objawy są nawracające i niepokojące oraz postrzegane jako nadmierne lub niewłaściwe.
    3. Pacjent stara się oprzeć objawom.
    4. Doświadczanie obsesyjnych myśli — lub poddawanie się kompulsjom — jest niepożądane samo w sobie (ale może prowadzić do tymczasowego osłabienia lęku).
  • C. Objawy powodują cierpienie lub zakłócają codzienne czynności życiowe (zwykle ze względu na czas trwania).
  • D. Objawy nie są wynikiem innego zaburzenia psychicznego, takiego jak schizofrenia lub zaburzenie afektywne.

Różicowanie

•   W wielu przypadkach występują zaburzenia współistniejące.
• Depresja
• zaburzenia lękowe
• jadłowstręt psychiczny
• Zaburzenia tikowe, możliwy zespół Tourette'a
• Zaburzenia psychotyczne, w tym Schizofrenia
• Osobowość anankastyczna
• Autyzm dziecięcy, zespół Aspergera
• Zaburzenia rozwoju umysłowego
• Zaburzenia organiczne mózgu

Wywiad lekarski

• Należy pamiętać, że prawidłowy rozwój większości dzieci obejmuje tymczasowe zrytualizowane zachowania.
• Większość dzieci przechodzi przez fazy, w których muszą wykonywać pewne rytuały.
• Potrzeba takich rytuałów zwykle kończy się około 8. roku życia.
• Obsesyjne myśli
  • Są to niechciane, natrętne, powtarzające się myśli, obrazy lub impulsy, które występują w połączeniu z uczuciem lęku, dyskomfortu, wstydu lub poczuciem, że „coś jest nie tak“.
  • Treść obsesyjnych myśli może się znacznie różnić.
  • Typowe obsesyjne myśli to strach przed zakażeniem i bakteriami, strach przed wyrządzeniem krzywdy, agresywne lub seksualne myśli lub przesadna potrzeba symetrii.
• Kompulsje
  • Kompulsje są wykonywane w celu stłumienia nieprzyjemnych uczuć, myśli lub impulsów, które są wynikiem obsesyjnych myśli.
  • Kompulsje są często powtarzane w zrytualizowany sposób i wydają się dziwne i niezrozumiałe.
  • Często występujące kompulsje to przymus mycia, sprawdzania, liczenia lub zbierania. Dziecko z lękiem przed zakażeniem może np. odczuwać silny dyskomfort lub strach przed dotykaniem innych osób lub przedmiotów, co prowadzi do konieczności wielokrotnego mycia rąk, nawet jeśli dziecko wie, że nie są one brudne.
• Kompulsje są często związane z myślami o zapobieganiu (nierzeczywistemu) niebezpieczeństwu i powodują dyskomfort, jeśli nie są wykonywane. Są one prawie zawsze związane z lękiem, który wzrasta, gdy kompulsja jest tłumiona. Objawy obsesyjno-kompulsyjne są często postrzegane jako stresujące i niepokojące.

chorób współwystępujących

• Wielu pacjentów cierpi na depresję.
• U dziewcząt mogą występować zaburzenia odżywiania.
• Powszechne są zaburzenia lękowe, takie jak lęk uogólniony, lęk separacyjny i fobie.
• Dzieci z OCD często cierpią na zespół Tourette'a, a u niektórych pacjentów granica między tikami a kompulsjami może być trudna do rozpoznania.

Badanie

• Aktualny wywiad lekarski
  • Początek i rozwój objawów
  • czynniki wyzwalające, ewentualnie podtrzymujące
  • Wpływ na codzienne życie w postaci izolacji społecznej i unikania sytuacji, które mogą wywołać nieprzyjemne obsesyjne myśli.
  • Należy bezpośrednio zapytać o objawy (wiele osób ukrywa swoje objawy z powodu zażenowania i wstydu): kompulsje, zachowania unikające.
  • Kluczowe pytania w celu identyfikacji OCD¹³:
    1. Czy często się myjesz lub dużo sprzątasz?
    2. Czy często sprawdzasz określone rzeczy?
    3. Czy masz myśli, które cię niepokoją i których chcesz się pozbyć, ale nie możesz wyrzucić ich z głowy?
    4. Czy wykonywanie codziennych czynności zajmuje ci dużo czasu?
    5. Czy porządek i symetria są dla ciebie ważne?
  • dolegliwości somatyczne?
• Wcześniejsze choroby
• wywiad rodzinny
  • np.: występowanie objawów obsesyjno-kompulsyjnych
• lub kwestionariusze i formularze wywiadów
  • na przykład Children`s Yale-Brown Obsessive-Compulsive scale (CY-BOCS), Kiddie-SADS (Schedule for Affective Disorders and Schizophrenia) lub DAWBA (The Development and Well-Being Assessment)

Badanie fizykalne

• Obsesyjne myśli zazwyczaj obejmują:
  • strach przed brudem, bakteriami, substancjami toksycznymi
  • strach przed chorobą, wypadkiem, własnym zgonem lub zgonem bliskich członków rodziny
  • symetria
  • dumanie na tematy seksualne, moralne lub religijne
• Kompulsje zazwyczaj obejmują:
  • kompulsje związane z myciem
  • kompulsje związane z kontrolą
    • Czy drzwi są zamknięte, czy instalacje elektryczne są wyłączone? To częste pytania kierowane do rodziców, ponieważ dziecko chce upewnić się, że nie zrobiło nic złego.
  • inne natręctwa powtarzania
    • Codzienne czynności muszą być stale powtarzane, zwykle określoną liczbę razy, co ma silne znaczenie magiczne.
  • pilnowanie określonej sekwencji
  • liczenie
  • kompulsyjna powolność (rzadziej)
  • rytuały mentalne
    • Nie są widoczne dla świata zewnętrznego, ale mają miejsce wewnątrz głowy dziecka.
    • Mogą one polegać na przykład na rozwiązywaniu przez dziecko skomplikowanych zadań matematycznych lub powtarzaniu pewnych rymowanek lub imion osób, których choroba nie powinna dotyczyć.
• Objawy obsesyjno-kompulsyjne są odczuwane jako dyskomfort, budzą lęk i obrzydzenie. Inne objawy i wyniki to
  • udręka i smutek
  • ogólny niepokój
  • lub unikanie sytuacji wyzwalających objawy
  • powikłania po kompulsyjnym myciu/samookaleczeniu

Dodatkowa diagnostyka w praktyce lekarza rodzinnego

• Ew. dodatkowe badanie somatyczne w celu ustalenia pierwotnego zaburzenia somatycznego
• Ew. EEG w przypadku klinicznego podejrzenia padaczki

Badania dodatkowe

• Dodatkowe badanie neurologiczne w przypadku podejrzenia organicznych chorób mózgu

Wskazania dla skierowania do specjalisty

• Jeśli terapia pierwszego rzutu nie przyniesie rezultatu.
• W przypadku wyraźnych objawów, które ograniczają styl życia pacjenta i jego rodziny.
• Jeśli w rodzinie dojdzie do negatywnej interakcji lub impasu rodzinnego.

Leczenia

Cele leczenia

• Zatrzymanie, ograniczenie lub złagodzenie objawów obsesyjno-kompulsyjnych
• Zapobieganie rozwojowi uporczywego zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego
• Wspieranie radzenia sobie i prawidłowego rozwoju dziecka

Ogólne informacje o leczeniu

• Zalecane leczenie to terapia poznawczo-behawioralna z ekspozycją i zapobieganiem reakcji^1,10,14
• Jeśli terapia poznawczo-behawioralna nie przyniesie pożądanego efektu, należy podjąć próbę leczenia farmakologicznego.

Leczenie przez specjalistów

• Konsultacje ze szczegółowymi informacjami o zaburzeniu dla pacjenta i rodziców/rodziny
• Terapia poznawcza
• Ekspozycja z zapobieganiem reakcjom
  • Zaplanowane zwiększenie ekspozycji na czynniki/sytuacje wyzwalające, w których pacjent ćwiczy niereagowanie objawami obsesyjno-kompulsyjnymi, okazało się skuteczne.
  • Motywacja ma kluczowe znaczenie dla sukcesu, dlatego ważny jest wiek dziecka.
• Indywidualna terapia psychodynamiczna (nie ma zgody co do wskazań i efektów)
• Terapia rodzinna może ew. zmniejszyć czynniki wyzwalające i podtrzymujące w środowisku rodzinnym.
• Psychoterapia grupowa (młodzież)
• Odpowiednia terapia zaburzeń współistniejących (np. depresji)

Informacje

• Jest istotną częścią leczenia⁹.
• Wiele dzieci z OCD czuje się osamotnionych i zawstydzonych swoimi niezrozumiałymi obsesyjnymi myślami i kompulsjami. Należy pozbawić pacjenta poczucia winy.
• Rodzice powinni wiedzieć więcej na temat OCD, w tym, że to nie ich wina, że dziecko ma te objawy.
• Wyjaśnić rolę serotoniny, a jeśli to możliwe również aspekty genetyczne i znaczenie okoliczności zewnętrznych (pogorszenie z powodu stresu psychicznego i fizycznego).
• Kto w otoczeniu dziecka powinien zostać poinformowany o zaburzeniu?

Terapia poznawczo-behawioralna

• Terapia poznawczo-behawioralna poprzez ekspozycję i zapobieganie reakcjom jest uważana za najskuteczniejszą terapię psychologiczną OCD.
• Ekspozycja na różne czynniki
  • Dziecko zostaje narażone na kontakt z przerażającymi przedmiotami, sytuacjami lub myślami.
  • Najważniejszą rzeczą w ćwiczeniach z ekspozycją jest to, że dziecko znajduje się w sytuacji zagrożenia wystarczająco długo, aby strach ustąpił (habilitacja) bez wykonywania przez dziecko rytuałów.
  • Metoda ekspozycji rozpoczyna się od lekkich ćwiczeń. Jeśli dziecko skutecznie opiera się swoim przymusom, trudność zadań stopniowo przesuwa się w górę hierarchii objawów.
• Zapobieganie reakcjom
  • Pomaga dziecku znaleźć alternatywne działania, np. w celu unikania, zmiany lub skrócenia rytuału.
• Praktyczna realizacja
  • W terapii poznawczej celem jest uświadomienie dziecku lub nastolatkowi obecności automatycznych myśli, które wywołują katastroficzne myślenie i zmiana tych utrwalonych wzorców myślowych.
  • Ćwiczenia w ramach terapii behawioralnej są uzgadniane podczas konsultacji, ale zwykle są wykonywane w domu. Dlatego ważne jest, aby rodzice byli ściśle zaangażowani w przebieg badania i terapii.
  • Dziecko i rodzice przypisują hierarchię najważniejszym objawom.
  • Ważne jest, aby nie stawiać sobie zbyt wielkich celów, aby terapia nie stała się dla dziecka zadaniem niemożliwym do wykonania i wywołującym lęk. Dziecko powinno być przez cały czas zaangażowane w planowanie terapii.
  • Takie leczenie zawsze prowadzi do tymczasowego wzrostu lęku, ale ćwiczenia z czasem zmniejszą lek.
• Skuteczność leczenia
  • Wyniki terapii behawioralnej różnią się w zależności od dziecka.
  • Dzieci z łagodnym lub umiarkowanym OCD wydają się odnosić największe korzyści z terapii psychologicznej, zwłaszcza gdy motywacja do walki z objawami jest wysoka.

Leczenie farmakologiczne

• Tylko w połączeniu z innymi środkami terapeutycznymi i po wypróbowaniu terapii poznawczo-behawioralnej.
  • Połączenie terapii poznawczo-behawioralnej i farmakologicznej jest skuteczne u trzech czwartych pacjentów.
• Wszystkie badania obejmowały dzieci i młodzież. Nie ma danych dotyczących leczenia farmakologicznego w wieku przedszkolnym.
• Ogólnie rzecz biorąc, działanie leków jest umiarkowane.
  • Rzadko objawy ustępują całkowicie, często są zmniejszone o 25‒50%.

Od 7. roku życia zasadne mogą być następujące leki:

• Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI)
  • Leki pierwszego wyboru przy wskazaniach do leczenia farmakologicznego. Można je stosować przez okres do 12 tygodni. Optymalna dawka nie została ustalona, ale powinna być oparta na wieku i rozwoju fizycznym dziecka. Maksymalną dawkę należy rozważyć tylko wtedy, gdy efekt jest niezadowalający.
  • Należy pamiętać, że badania nad depresją u dzieci i młodzieży wykazały ryzyko wystąpienia reakcji niepożądanych, w tym samookaleczeń i myśli samobójczych. Zaleca się ostrożność zwłaszcza w przypadku współistniejącej depresji¹⁵.
  • Mogą być konieczne nieco wyższe dawki niż w przypadku leczenia depresji.
  • Nie u wszystkich występuje pozytywny efekt.
  • Pełny efekt pojawia się dopiero po wielu tygodniach. Dlatego ważne jest, aby nie przerywać terapii zbyt wcześnie, jeśli nie jest ona skuteczna, tj. można ją przerwać najwcześniej po 2 miesiącach. Wiele osób doświadcza tymczasowego wzrostu lęku na krótko przed osiągnięciem efektu.
  • Optymalny czas trwania leczenia nie został ustalony, ale wiele osób zaleca, że jeśli leczenie jest skuteczne, powinno być kontynuowane co najmniej przez okres od 1 roku do 2 lat przed próbą jego odstawienia. ¹⁶
• Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (TCA)?
  • Chociaż metaanaliza wykazała, że klomipramina działa lepiej niż wszystkie SSRI (Ia), psychiatrzy dziecięcy niechętnie przepisują takie preparaty ze względu na reakcje niepożądane.
• Skojarzenie SSRI i leków przeciwpsychotycznych
  • Może być stosowane w niektórych przypadkach zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych w połączeniu z zespołem Tourette'a.
  • Czasami wydaje się, że optymalizuje efekt u pacjentów, którzy nie reagują wystarczająco na preparat SSRI¹⁷.
  • To zadanie dla specjalisty.
• OCD i ADHD jednocześnie
  • W pierwszej kolejności zaleca się leczenie ośrodkowymi lekami pobudzającymi lub atomoksetyną, a następnie, w razie potrzeby, połączenie z preparatem SSRI.
  • U niektórych pacjentów leki pobudzające ośrodkowy układ nerwowy mogą nasilać objawy OCD.
  • W przypadku jednoczesnego stosowania atomoksetyny i fluoksetyny (inhibitor CYP2D6) należy rozważyć zmniejszenie dawki atomoksetyny i pomiar stężenia w surowicy z powodu interakcji.

Inne formy leczenia

• Terapia psychofarmakologiczna w połączeniu z psychoterapią poznawczą prowadzi do lepszych wyników niż sama terapia psychofarmakologiczna.
• Przyjęcie na oddział psychiatryczny dla młodzieży z powodu poważnych zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych powodujących niepełnosprawność

Profilaktyka

• Wczesna interwencja w rozwój objawów obsesyjno-kompulsyjnych

Przebieg, powikłania i rokowanie

przebieg

• Istnieje stosunkowo niewiele badań następczych.
• Duńskie badanie z okresem obserwacji wynoszącym pomiędzy 6 a 22 lat wykazało, że około 50% pacjentów cierpiało na OCD również w wieku dorosłym i było to zaburzenie przewlekłe lub epizodyczne¹⁸. Angielskie badanie wykazało, że u ok. 40% pacjentów występowało uporczywe OCD. ¹⁹
• W niektórych badaniach kontrolnych stwierdzono, że obecność zaburzeń tikowych lub zespołu Tourette'a, słaba skuteczność leczenia farmakologicznego oraz obecność zaburzenia psychicznego u jednego lub obojga rodziców były czynnikami predykcyjnymi negatywnego przebiegu. To samo dotyczy długiego czasu trwania¹⁹.
• Nie ma dowodów na to, że wiek wystąpienia zaburzenia jest związany z konkretnym objawem.

Funkcja społeczna

• Osoby z przewlekłym OCD mają znacznie zaburzone umiejętności społeczne.
• Unikają sytuacji społecznych i izolują się.
• Jakość życia i zdolność do normalnego funkcjonowania są zaburzone w wyniku objawów obsesyjno-kompulsyjnych²⁰.
• Zaburzenie ma znaczący wpływ na zdolność pacjenta do prowadzenia satysfakcjonującego życia prywatnego i społecznego oraz budowania kariery zawodowej.

powikłania

• Trwałe, zmienne lub przewlekłe zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne, które uniemożliwia prawidłowy rozwój i zbieranie ważnych doświadczeń społecznych¹⁹.

Rokowania

• Mniej więcej jedna czwarta pacjentów wraca do zdrowia.
• U około jednej czwartej rozwija się uporczywe zaburzenie subkliniczne.
• U około jednej czwartej rozwija się zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne o zmiennym przebiegu.
• U około jednej czwartej rozwija się przewlekłe zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne.

Obserwacja

Co powinno być przedmiotem kontroli

• Leczenie farmakologiczne wymaga regularnych kontroli w celu oceny działania i reakcji niepożądanych.

informacje dla pacjentów

Informacje dla pacjentów w Deximed

• Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne u dzieci i młodzieży